Vísir - 15.02.1964, Qupperneq 4

-<

Or teiknideild Landmælinga íslands, Laugavegi 178. Forstöðumaðurinn Ágúst Böðvarsson (annar frá hægri), ásamt starfsfólki.
(Ljósm. I. M.)
íslendingar taka
útgáfuna í eigin hendur
Miklum fjölda órnefna, auk nýrra vega, mannvirkja o.fl. bætt inn á uppdrættina
Landmælingar islands eru
smám saman að taka í sínar
hendur frá dönsku landmælinga
stofnuninni (Geodetisk Institut)
útgáfu íslandsuppdráttanna, 1:
100.000 og 1:50.000. Er þegar
búið að gefa út 10 eða 11 fyrstu
uppdrættina hér heima, sem all
ir hafa áður verið endurskoðað-
ir, leiðréttir og fært inn á þá
fjölda nýrra ömefna.
Það var Ágúst Böðvarsson,
forstöðumaður landmælinga-
stofnunarinnar, sem skýrði Vísi
frá þessu, er blaðíð leitaði á
fund hans til að spyrja hann um
helztu verkefni stofnunarinnar.
— Hve mörg kort hefur
danska landmælingastofnunin
gert af íslandi?
— Atlasblöðin í mælikvarð-
anum 1:100.000 eru 87 að tölu
og þekur hvert blað 1760 fer-
kllómetra lands.
Fjórðungsblöðin í mæli-
kvarðanum 1:50.000 eru aðeins
til af suður- og vesturhluta
landsins. Þau eru 119 að tölu,
jafnstór atlasblöðunum en þekja
aðeins fjórða hluta þeirra.
Aðalkort í mælikvarðanum 1:
250.000 eru 9 að tölu.
Merkileg
söguleg gögn
Þá eru ýmis skólakort, flug-
kort og alþjóðakort, 12 talsins.
Samanlagt eru þetta 227 kort.
En auk þessa gerðu Danirnir
sérkort í stærri mælikvarða af
ýmsum kauptúnum og sveitabýl
um, alls um 450 að tölu. Fæstar
þessara sérmælinga hafa verið
gefnar út, en þær em geymdar
í frumgagnasafni Geodetisk
Institut í Khöfn. Þótt segja
megi, að þessi sérkort hafi ekki
lengur praktíska þýðingu, er hér
um býsna merkileg söguleg
gögn að ræða, sem gefa glögga
rriýnd af ástandinu 'fýVir hálfri
öld.
Suma Islandsuppdráttanna
hafa Danir prentað oftar en einu
sinni, en aðrir hafa aldrei verið
endurprentaðir til þessa. Hve:r
uppdráttur er prentaður f 5 lit-
um og myndamót geH ,"'erj-
um lit.
Útgáfa hafin
— Eru Landmælingar íslands
byrjaðar að gefa eitthvað út af
uppdráttunum, sem þær hafa
fengið frá Danmörku?
— Já, við hófum útgáfu á
fyrstu uppdráttunum 1961 og'
höfum alls fengið fmmgögn að
33 kortum heim og höfum nú
gefið út um þriðjung þeirra upp
drátta, sem komnir em I okkar
hendur. Átta aðrir uppdrættir
eru langleiðis fullgerðir undir
prentun. Þessu verður síðan
hægt og sígandi haldið áfram,
en lögð að sjálfsögðu mest á-
herzla á uppdrættina, sem mest
er þörf fyrir.
— Af hvaða landsvæðum haf
ið þið þegar gefið út uppdrætti?
— í mælikvarðanum 1:100.000
hafa verið gefnir út uppdrættir
af Vestfjörðum, Eyjafirði, Snæ-
fellsnesinu, Heklusvæðinu og
Viðtal við Ágúst Böðvars-
son farstöðumann Land-
mælingastofnunarinnar
Landmannaleiðinni. En í mæli-
kvarða 1:50.000 uppdráttur af
Reykjavík og nágrenni.
Næstu uppdrættir verða áfram
hald af Vestfjarðasvæðinu og
Heklusvæðinu, ennfremur af
Fljótsdalshéraði, Mývatnssveití
Skagafirði og Borgarfirði.
Miklar breytingar
— Endurskoðun uppdrátt-
anna er mikið nákvæmnisverk?
— Mjög mikið. En við stönd-
um Iíka betur að vígi en áður,
því það er tiltölulega auðvelt
að leiðrétta gömlu uppdrættina
með aðstoð flugljósmynda, sem
við eigum orðið af miklum hluta
lándsins. Öll aðstaða til mæl-
inga hefur gjörbreytzt við til-
komu ljósmyndanna. Á þeim
sjást ýmis smáatriði mun betur
en greint verður í landinu sjálfu.
Það skapar þó óhjákvæmilega
nokkra vinnu að samræma kort
in Ijósmyndunum.
En endurskoðun uppdráttanna i
felur meira í sér en þessar leið-
réttingar. Það er fjölmargt ann-
að, sem kemur til greina. Rækt-
að land hefur stórum aukizt,
vegir yerið gerðir, þar sem veg-
leysur voru áður og fjöldamörg
mannvirki risið upp. Að ó-
gleymdum jöklunum, sem rýrna
ár frá ári. Má til gamans geta
þess, að á kortamörkum, sem
liggja um Kötlujökul á Mýrdals-
sandi, hafði jökulbrúnin hörfað
um 1400 metra á árabilinu frá
1906 til 1938. Þessu verðum við
öllu að bæta inn á uppdrættina.
Aragrúi nýrra
örnefna
— En örnefnin?
— Jú, síðast en ekki slzt
þurfum við að bæta inn á þau
öllum þeim örnefnum, sem hægt
er með góðu móti að koma fyr-
ir, og það er oft og einatt ekki
neitt smáræði. Sennilega að með
altali 200 — 300 örnefni á hvem
uppdrátt, og mest hef ég bætt
um 470 nýjum nöfnum á eitt
kort.
í örnefnasöfnuninni einni felst
ótrúlega mikið starf. Við verð-
um að fara á hvert einasta heim
ili á landinu til að spyrjast fyrir
um ný örnefni og fá staðfest-
ingu á þeim eldri. Við færum
helzt ekki nýtt örnefni inn á
uppdrátt öðruvísi en fá á því
staðfestingu a. m. k. tveggja
manna. Áður en við leyfum okk
ur að færa þau inn á uppdrátt-
inn, verður örnefnanefnd að
fjalla um þau. Loks fáum við
málfræðing til þess að lesa af
þeim prófarkir, en það hefur
Árni Böðvarsson magister ann-
azt undapfarið. »
Ljósmyndanir
úr lofti
— Þið hafið ýmislegt fleira
á ykkar snærum en endurskoð-
un og útgáfu Islandsuppdrátt-
anna frá Geodetisk Institut?
— Mörg önnur verkefni steðja
að. Við önnumst ljósmyndanir
úr lofti vegna hvers konar rann-
sókna, þ. á m. í sambandi við
raforkumál, fyrir Atvinnudeild
Háskóla íslands og landbúnað-
inn I heild,jafnt vegna gróður-
rannsókna, landsk;pta o. þ. h.
Þessar myndir eru síðan
stækkaðar eftir þörfum, og nú er
svo komið að við eigum þegar
ljósmyndir af um 9/10 hlutum
alls íslands, sem ýmist Land-
mælingar íslands eða Banda-
ríkjamenn hafa tekið.
Stórt
Ijósmyndasafn
— Þetta hlýtur að vera mik-
ill myndafjöldi?
— Þær eru einhvers staðar
milli 30 og 40 þúsund og vel
og skipulega innfærðar eftir
Iandshlutúm, þannnig að j við
getum gripið til þeirra í snári
heitum hvenær sem á þarf að
halda. Við geymum líka allar
filmurnar og getum látið Ijós-
mynd í té t,il hvers' konar af-
nota eftir óskum.
— Er nokkur eftirspurn, eftir
þvílíkum ljósmyndum?
— Jú, hún er ótrúlega mikil
og við höfum alveg sérstaka
deild hér í stofnuninni, sem hef
ur með ljósmyridir að gera, af-
greiða þær, framkalla og kóp-
erá. Jafnframt höfum yið hér
með höndum sölu og innflutn-
ing þeirra Islandskorta, sem við
ennþá ekki höfum fengið til
prentunar hér heima.
Við höfum t. d. endurskoðað
og látið prenta að nýju gömlu
skólaveggkortin í mælikvarðan-
um 1:350.000 og 1:500.000. Þessi
kort eru prentuð í 14 litum, er
greina mismun á hæð lands og
dýpi sjávar. Til þess að sam-
ræma þau nútímanum, höfum
við bætt inn á þau vegakerf-
inu eftir sfðustu upplýsingum
vegagerðarinnar o. m. fl. Þessa
uppdrætti selur stofnunin sjálf.
Almenna bókafélagið annast
hins vegar dreifingu á íslands-
uppdráttunum í mælikvarðanum
1:100.000 og 1:50.000.
Verkefni framundan
— Að hvaða fleiri verkefnum
vinnið þið sem stendur?
— Meðal annars að því að
teikna jarðfræðikort af íslandi,
sem Guðmundur Kjartansson
jarðfræðingur hefur samið. Þessi
jarðfræðiuppdráttur verður alls
í 9 blöðum, tvö eru þegar komin
út af Suðvesturlandi og Mið-
suðurlandi, en það sem nú er
verið að teikna og væntanlegt
er á markaðinn með vorinu, er
af Mið-íslandi. Uppdrátturinn er
gerður í mælikvarðanum 1:250.-
000.
Þá erum við ennfremur að
byrja að teikna gróðurkort af
öræfum Islands í mælikvarðan-
um 1:40.000. Það er Atvinnu-
deild Háskólans, sem stendur að
því og er gert með það fyrir
augum að kanna beitarþol ör-
æfanna. Það er byggt á gróður-
rannsóknum Ingva Þorsteinsson-
ar. Fyrstu uppdrættirnir verða
af Kjalvegi og Suðuróbyggðun-
um, þ. e. sunnan og vestan
Vatnajökuls og sunnan Langjök
uls og Hofsjökuls.
Húseigendur
byggingofélög
Leitið tiiboða hjá okkur um
smlði " handriðum og hlið-
grindum.
VÉLVIRKINN, Skipasundi 21
Simi 32032.
'1 V.V'.'V ^ (VV \ >' V V ', ’ V.
VÍSI.R . Laugaridagur 15. febrúaír11964.