Vísir - 15.02.1964, Blaðsíða 13

VlSIR . Laugaróagnr 15. febrúar 1964.
13
REFAGALDUR -
Framh. af bls. 9.
lega. Hann fór að tala um þau
aftur.
„Fjöllin hugsa um þá fegurð
og þann kraft, sem mennimir
skynja ekki. Hvert fjall er sinn
persónugervingur. Eitt fjall er
úr móbergi, annað úr blágrýti,
þriðja úr líparíti — hver berg-
tegnnd hefur sinn sérstaka
hæfíleika og kraft — það er
segulafl í þeim eins og steinun-
um á málverkinu, sem ég kalla
„Islenzkir steinalitir“. Ég er að
reyna að sýna stafróf fjallanna,
*em tala stundum á hvössu
tungumáli. Þú manst gátuna
um hrafntinnuna:
Hvað er homi harðara
hrafni svartara
skildi skyggnara
skafti réttara?
Nú vorum við staddir fyrir
framan Lýsuhymu, og þarna
var þokan úr einu málverki
hans, þar sem hún læddist með
JBrðunni; hún virtist líkamnast
elns og vofa á andafundi: „Það
er hemaðarleyndarmál, hvemig
ég mála þokuna", segir hann.
Xoma Flámar og Kötlustíg-
ur. Kerling nokkur, sem Katla
hét, hrapaði þar, er hún var að
fara til selja upp á Bjarnar-
fossdal.
„Þama hef ég verið á grenj-
um — þama hef ég málað mál-
verk“, segir Þórður.
Nú kemur Mælifell í ljós, þar
sem er stöðuvatn uppi á tindin-
um, og sagt er að óskasteinn
fljóti upp í vatnsskorpuna á
Jónsmessunótt.
Þá kemur Axlarhyma, og und
ir rótum hennar er bærinn Öxl,
þar sem Axlar-Björn bjó. Hann
dreymdi, að hann skyldi sækja
öxi undir stein á tindinum á
Axlar-hyrnu. Hann fann öxina,
og með henni drap hann 18
menn.
„Hvaðan var öxin, Þórður?"
„Hún var frá fjandanum".
„Þú kallar eina mynd þína
„Andskotann upp úr súm —
djöfullinn er þáttur I verkum
þfnum. Hvers vegna?“
„Þetta táknar vald djöfulsins
hér á jörðu. Þú sérð gálgann í
myndinni og líkkistuna. Hver
skal lenda í gálganum getur ver-
ið táknrænt upp á veröldina.
Og þú manst eftir þeim litla —
hann táknar litlu valdhafana,
sem miklu ráða og hlusta á
rödd djöfsa. Og svo má líka
skoða þetta sem myndskreyt-
ingu úr íslenzkri þjóðsögu: Gili-
trutt, Surtla, Trölli og púkinn".
J^ANDIÐ var hrími slegið,
jökullinn trónaði eins og
guð í ljósaskiptunum.
„Hvað ertu að segja í mál-
verkunum, Þórður?"
„Ég er að leitast við að fram-
kalla það, sem ég hef séð eftir
þrjátíu ára reynslu, þegar ég hef
verið í háfjöllum á grenjum.
Ég er að reyna að ná kraftin-
um ómenguðum úr náttúrunni
sjálfri. Ég hef mest gaman af
ósnortinni náttúru eða náttúru,
sem mennirnir eru ekki búnir
að skemma. En það er ekki
hægt að viðhalda sinni náttúru
og frumstæða krafti nema með
því að dveljast á háfjöllum ann-
að veifið“.
„Hvernig finnst þér að hand-
fjatla málarapensil eftir að hafa
haldið svona lengi á hagla-
byssu?“
„Ég skal segja þér stutta sögu.
Eitt sinn lá ég á greni I Hellu-
hrauni inni á Búlandshöfða. Mér
var sagt, að gamall dýrbítur
hefði leikið þar lausum hala
undanfarin fimm ár og bitið
mörg lömb. Hið fyrsta, sem ég
gerði, var að reyna að skilja
veiðiaðferðir refsins. Hann sást
nær aldrei, þegar legið var á
greni. Ég fór upp á fjall þar
fyrir ofan, þar sem ég gat séð
yfir og tæmdi hugann af öllu
nema þvl eina að hugsa um að
skjóta tófuna. Þá sá ég, hvemig
hún hagaði sér. Ég skaut hana
aðra nóttina. Hún var orðin svo
gömul, að hún var búin að missa
nær allar gemlumar. Hún sá við
öllum brögðum mannanna —
hún lætur ekki plata sig oftar
en einu sinni. Þannig bý ég til
myndimar. Ég nota sömu að-
ferð og ég beiti fjallarefmn. Ég
tæmi hugann af öllu nema einu
viðfangsefni“.
„Er þetta jógísk aðferð?"
„Þetta er spurningin um að
ná valdi yfir huganum".
„Hvort finnst þér skemmti-
legra að mála myndir eða drepa
fjallaref?“
„Ég legg ekki saman, hvað er
skemmtilegra að mála. Það er
leiðinlegt að þurfa að drepa tóf-
una — svona viturt dýr. Maður
getur lært margt af tófunni".
„Hvað hefurðu lært af tóf-
unni?“
„Enginn uppeldisfræðingur
kennir uppeldisfræði á við fjalla
ref. Hann lætur llfið og erfið-
leika dagsins kenna yrðlingun-
um að bjarga sér ...“
„Hvað hefurðu lært meira af
tófunni, Þórður, — ég meina
persónulega?"
„Það er ekki nema tvennt,
sem tófan hræðist I þessum
heimi — það eru vélaráð manns
ins og hundinn með eðli sitt.
Tófan kennir manni þannig að
útiloka það, , sem fólkið þj^iist
mest af — það er óttinn við
það, sem ekkt er að ótfast"^
Nú tóku Axlarhólar við, og
Breiðavíkin blasti við og Knarr-
arklettar, þar sem Björn Breiða
víkurkappi fór upp Björnsgang
til að hitta Þuríði, systur Snorra
goða. Þórður kvað við raust:
Hingað gekk hetjan unga
heiðar um brattar leiðir
fannar mund að finna
fríða grund I hríð stundum ...
Svo beygði hann niður að
Hellnum. Komið var myrkur.
Brimsogið barst inn um glugg-
ann I gömlu baðstofunni I Mela-
búð. Þórður sagði veiðisögur.
T TM morguninn var haldið
fyrir Jökul.
Þórður dró upp Stapafell.
Hann athugaði Lóndrangana og
Svalþúfuna.
„Ég gerði eina mína fyrstu
mynd af Svalþúfunni: Kolbeinn
Grlmsson situr I þoku liðinna
alda og kveður djöfulinn niður".
Svo var haldið enn lengra yfir
Drangahraun fram hjá Purkhól-
um út I Hólahóla, og þá var
komið inn I Berudal, sem er
eins og hringleikahús. „Þar er
reirnt", sagði Þórður.
Svo tók Beruvík við. í élinu
glitti á Hreggnasa.
Efst I brúnum bergsins svarta
með bundna fætur, hroll I
taugum,
Hreggnasi með hrím í aug-
um
horfði inn í vorið bjarta,
kyrjaði Þórður.
„Hvaðan er þetta?"
„Þetta er I bókinni „Vor úr
vetri“ eftir Mat\hías Johannes-
sen — hann leggur svipaðan
skilning og ég I fjöllin".
„Þú fylgist með?“
„Ég mála 'af Iífsgleði“.
(Ljósm. I. M.).
„Ég Jes öll ljóð, sem ég kemst
yfir, eftir dauða og lifandi“.
„Yrkirðu sjálfur?“
„Ég orti bók um árið, „Ekki
er allt, sem sýnist“. Spurðu
Helga Sæm. um álit hans á
kveðskap mlnum“.
Nú var snúið til baka.
„Þig hefur tekið út af togara
tvisvar og trillu einu sinni, lent
I frægasta strandi á íslandi, ver-
ið talinn af á háfjöllum hvað
eftir annað og kannski kynnzt
foráttukonum um ævina —
hvernig fórstu að þvl að komast
andlega óskaddaður úr slíkum
mannraunum?"
„Það er ekki hægt með öðru
móti en útiloka allt, sem heitir
',"hræ‘ðs'fi', og kunna að lifa og
deyja rólegur".
„Hvemig er hægt að útiloka
ótta?“
„Með réttum skilningi á llf-
inu. Það skiptir ekki máli, hvort
við förum tuttugu árum fyrr eða
seinna. Aðalatriðið er, að við
völdum ekki öðrum þjáningum
með eigin aumingjadómi. Þe&s
vegna skuli hver og einn fara
eftir þvf, sem stendur I Háva-
málum: „Glaðr ok reifr skuli
guma hverr, unz sín bana of
bíðr“.
„Trúirðu á lffsgleðina?“
„Ef gleðin er hálft líf manns-
ins, getur verið gæfa bæði dauði
og llf. Elinborg I Gufuskálum
missti manninn sinn og tvo syni
I skipslendingu. Hún horfði á þá
farast og hverfa ofan I Ægi,
þegar hún var við heyvinnu í
túninu. Hún hélt áfram að raka
eftir sem áður. Ég spurði hana,
hvernig hún hefði farið að
þessu. Hún sagði: „Hvemig átti
ég að valda öðmm sorg með
eigin1 harmi“. Þessi kona 61 ein
upp börnin, sem eftir lifðu, sótti
sjálf björg I bú út á Sand, og
bar á baki óraleið".
„Viltu segja mér eitt, Þórður:
Þegar þú Ientir 1 strandinu
fræga við Ólafsvik ... baðstu
bænir þínar?“
„Maður á að lesa bænir I góðu
veðri úppi á landi, en þegar
menn em I sjávarháska, eiga
menn ekki að biðja bænir —
bara að hugsa um að bjarga
sér — eins og ég gerði“.
„Ætlarðu ekki að biðja fyrir
sýningunni, sem þú ert að
opna?“
„Kannski kvabba ég á guði i
þetta skipti".
stgr.
Til sölu
ný 5 herbergja íbúð á Seltjarnar
nesi, sérhiti. 5 herb. íbúð á 1.
hæð I Hlfðunum. 4 herb. kjall-
arafbúð, sérhiti, sérinngangur.
Uppl. 1 síma 19896 eftir kl. 7 á
kvöldin.
N_______________)
ÞyOTTAHÚS
Vesturbæjar
Ægisgötu 10 • Sími 15122
•prctitun ?
prentsmléja & gúmmlstlmplagerð
Efnholtl Z - Siml 20960
Fasfeignir
Höfum kaupendur að góðum
íbúðum af öllum stærðum, full-
gerðum eða 1 smíðum. Otborg-
anir geta orðið mjög miklar 1
flestum tilfellum.
Vantar einbýlishús eða stóra
hæð með a.m.k. 5 svefnherbergj
um. má vera I smíðum. Mikil
útbqrgun.
Vantar lóð undir verzlunar-
eða iðnaðarhús eða sllkt hús
fullgert eða 1 smíðum.
Tökum að okkur að annast
sölu og kaup á góðum fasteign-
um I Reykjavík og nágrenni.
Hagkvæm eignaskipti eru oft
möguleg.
JÓN INGIMARSSON
lögmaður
Hafnarstræti 4 sfmi 20788
Sölumaður:
Sigurgeir Magnússon.
16 mm filmuleiga
Kvikmyndavélaviðgerðir
Skuggamyndavélar
Flestar gerðir sýningarlampa
Ódýr sýningartjöld
Filmulím og fl.
Ljósmyndavörur
Filmur
Framköllun og kópering
Ferðatæki (Transistor)
FILMUR OG VÉLAR
Freyjugötu 15 •
Sími 20235
mundssyni utanríkisráðherra.
Bandarísk meantastofnun
t fyrrad. var undirritaður í utan-
rlkisráðuneytinu samn. milli ríkis-
stjórna íslands og Bandaríkj. um
Menntastofnun Bandaríkjanna á !s-
landi, en I honum er ákvæði um
greiðslu kostnaðar af ýmsum menn
ingarskiptum landanna.
Hér er um að ræða endurnýjun
á samningi frá 1957 og mun
Menntastofnun Bandarlkjanna
starfa með sama hætti og verið hef
ur.
Samninginn undirrituðu þeir
Penfield sendiherra Bandaríkjanna
og Guðmundur í. Guðmundsson ut-
anríkisráðherra.
. S.'lX.1íTjSU1