Vísir - 21.10.1964, Síða 7

VÍSIR . Miðvikudagur 21. október 1964.
7
☆
„Nei, mér finnst ég
alls ekki neitt gömul“,
segir María Maack
hressilega og brosir hin
ánægðasta. „Aldurinn
hefur engin áhrif á mig.
Ég hef feikinóg fyrir
stafni, og nú fyrst gefst
mér tími til að sinna mín
um mörgu hugðarefn-
um“.
„Og hver eru þau til dæmis?“
„Ja, meðal annars fjallgöngur.
Ég hef alltaf elskað öræfin og
þetta dásamlega, hreina fjalla-
loft, sem læknar mann af öllum
meinsemdum“.
„Sögðuð þér fjallgöngur?"
„Já, því ekki það?“
Hún virðist ekki gera sér
grein fyrir, að það sé fremur
óalgengt, að hálfáttræðar konur
telji fjallgöngur í óbyggðum ís-
lands til helztu framtíðaráætlana
sinna. Þetta unglega og kröftuga
afmælisbarn gneistar af lífsfjöri
það segi ég með gleði og þakk
læti“.
„Fannst yður ekki hálfleiðin-
legt að flytja úr Farsóttahúsinu
eftir allan þennan tíma þar?“
„Nei, nei, ég var löngu búin
að venjast hugsuninni um að
breyta til Og þetta hús er mér
gamalkunnugt. Hér hef ég verið
bæði í sorg og gleði, og mér þyk
ir fjarska vænt um að flytja
hingað núna. Pétur bróðir minn
lét byggja það fyrir sig og sína
fjölskyldu forðum, og síðan hef
ég alltaf verið mjög tengd því“.
Aldrei ein
„Ætlið þér að búa hér ein?“
„Ein? Nei, ég er aldrei ein,
það er alltaf fólk í kringum mig.
Sem stendur er ein af stúlkun-
um mínum úr Farsóttahúsinu
hjá mér, Þórdís Pálsdóttir frá
Hjálmsstöðum, sem vann 20 ár
með mér. Og ég á ótrúlegan
fjölda af ættingjum og vinum.
Frændfólkið mitt hérna í bænum
er um 150 manns, og það er
innileg vinátta milli okkar allra.
Þess utan eru óteljandi vinir,
fyrrverandi sjúklingar og börn
þeirra. Nei, ég þarf ekki að
kvarta um einmanaleik. En ég
verð hér aðeins á veturna. Ég
er búin að fá prestssetrið á Stað
í Grunnavík leigt hjá kirkjumála
María Maack á hinu nýja heimill sínu að Ránargötu 30. (Mynd: IM)

allgöngur og útreiðar
eru
meðal framtíðaráætlana hennar
og hefuv sízt af öllu í hyggju að
setjast. < helgan stein.
Einu sinni á
ævinni orðið veik
„Ég er fílhraust, hef einu sinni
orðið veik á ævi minni og batn-
aði þá bæði fljótt og vel“, heldur v
hún áfram. „En mér finnst samt
indælt að hætta núna störfum
hjá Farsóttahúsinu. Ég ákvað
fyrir löngu, að ég skyldi hætta,
þegar ég væri búin að vinna 55
ár við hjúkrun, og hjúkrunar-
námið hóf ég 1. október 1909.
46 ár hef ég unnið hjá bænum;
ég var ráðin farsóttahjúkrunar-
kona bæjarins 8. janúar 1918,
fyrst í Franska spítalanum, síð-
an Sóttvarnarhúsinu vestur við
sjó og loks Farsóttahúsinu, þar
scm ég hef verið í 44 ár. Þangað
flutti ég 13. febrúar 1920 með
tvo taugaveikisjúklinga aftan á
vörubíl; þá voru nú sjúkrabilarn
ir ekki komnir til sögunnar. En
sjúklingarnir hresstust óðum og
komust fljótt heim til sín, svo að
þeim varð ekki meint af flutn-
ingunum. Sama vor voru gerðar
ýmsar breytingar á Farsóttahús-
inu undir umsjá Jóns Þorláks-
sonar verkfræðirgs, síðar ráð-'
herra, og það fært í hið endan
lega form, sem enn er á þvl
núna. Fyrsta farsóttarsjúkling-
■;1 inn eftir breytinguna fengum við
É þann 19, september 1920, og
| hann eða réttara sagt hún, því
að það var indæl stúlka, Sigríð-
| ur Jónsdóttir, er enn á lífi og
býr hér í bænum. Við höfum
'í samband hvor við aðra — sjúkl-
ingarnir mfnir eru einstaklega
tryggir við mig, og það hefur
i; oft gerzt, að börnin, sem ég
hef hjúkrað, hafa seinna komið
til mín og sýnt mér sin eigin
börn. Já, Reykjavík hefur verið
góð við mig og allir borgarstjór
ar hennar, sem ég hef unnið
með, sýnt mér sérstaka vinsemd,
ráðuneytinu til að búa þar á
sumrin, og eitt af mestu áhuga
málum mínum er að rækta upp
Staðará, setja í hana seiði og
reyna að gera hana aftur að
góðri veiðiá, en hún hefur verið
eyðilögð með ofveiði. Grunnavík
er dýrlegur staður"
„Þér eruð fædd þar?“
„Já, faðir minn var prestur
á Stað, sem nú er í eyði. En
hann drukknaði í kaupstaðarferð
árið 1892 ásamt átta öðrum
mönnum í blóma lífsins. Þá stóð
mamma ein uppi með fjórar litl-
ar dætur, og Pétur bróðir fædd-
ist tveimur mánuðum síðar.
Tveimur árum seinna fluttum
við að Faxastöðum í Grunnavík,
og Friðrik bróðir mömmu var
alltaf hjá okkur. Tvær systur
mínar, Brynhildur og Áslaug,
voru teknar í fóstur, og Elín
systir fór 12 ára til föðursystur
okkar, en mamma hefði svo sem
eins getað haft þær, þvl að hún
fékk bara önnur börn til sín f
staðinn, sem henni fannst hún
verða að hjálpa. Við Pétur ól-
umst upp saman og skildum bók
staflega aldrei. Það var dásam-
legt að vaxa upp í Grunnavík í
allri fegurðinni þar með fjöllin í
kring, Ég hef verið klifrandi í
fjöllum, frá því að ég man eftir
mér, og á veturna fórum við á
skfðum, sem smíðuð voru úr
rekaviði, og á sleða. Þá var Pét-
ur alltaf skipstjórinn. Á vetrar-
kvöldum las mamma húslestur
og söng sálma. Hún hafði ljóm-
andi rödd. Það var þroskuð og
góð kona, hún mamma, þó að
hún færi aldrei í neinn skóla.
Hún var dugleg og myndarleg,
og ég veit ekki, hvenær hún hef-
ur eiginlega sofið, því að hún
vann öllum stundum, og þótt við
krakkarnir kæmum heim renn-
blaut á kvöldin, var allt þvegið
og þurrt á morgnana",
Læknirinn eins og
Guð sjálfur
„Hvenær fluttuð þér frá
Grunnavík?“
„Þegar ég var seytján ára.
Árið 1897 kom amma mín þang-
að frá Þýzkalandi og setti upp
smábarnaskóla fyrir okkur syst-
kinin og börn af fleiri bæjum, og
það var minn draumur að geta
farið í Menntaskólann og orðið
læknir Ég var svo hrifin af Jóni
Þorvaldssyni lækni, að mér
fannst eins og Guð sjálfur hefði
komið inn í baðstofuna, þegar
hann var sóttur til veikrar
stúlku á heimilinu, og ekkert 1
heiminum þráði ég jafnheitt og
að geta sjálf orðið læknir. En
mamma var aðeins fátæk ekkja
norður í Jökulfjörðum, svo að
hún hafði engin tök á að kosta
mig í skóla. Það var þegar ég
var seytján ára, sem vinkona
ömmu, frú María Kristjánsdótt-
ir, bauðst til að taka mig á heim-
ili sitt, svo að ég gæti farið í
skóla. Frú María var rík kona
og átti einar 25 jarðir, og þetta
var mikið kostaboð. En sá gall-
inn var á að hún vildi endilega
láta mig fara í Kvennaskólann
og læra að sauma, af því að
hún áleit, að það væri mér fyrir
beztu, og henni fannst það eins
og hver önnur fjarstæða, að ég
færi í Menntaskólann. ‘Stelpur
eiga ekki að fara í menntaskóla',
sagði hún, og þar með var það
útrætt mál. Hún var góð við mig
hún frú María, en vildi ráða —
kannske hef ég lært ráðríkið af
henni? Nei annars, það hefur
áreiðanlega alltaf verið i eðli
mínu. En ég hataði saumaskap
og hef alltaf gert, týni hverri
nál, sem ég snerti á enn j>ann
dag í dag“.
Sættir sig við það
óhjákvæmilega
„Hún hefur þó viljað sam-
þykkja, að þér lærðuð hjúkrun?"
. „Hm, hún var ekki aðspurð.
Þannig var mál með vexti, að
hún var alveg búin að ákveða,
hvað ég ætti að gera — fara
fyrst sem gangastúlka á Laugar
nesspítalann fram að slætti, ger
ast sfðan kaupakona yfir sum-
arið og byrja svo f Kvennaskól-
anum um haustið. Ég fór og tal-
aði við frk, Kjær yfirhjúkrunar
konu, og hún lofaði að taka
mig sem lærling f hjúkrunarnám,
ef ég viidi ráða mig til haustsins
sem gangastúlka. Á þeim tíma
var ekki auðhlaupið að því að
komast í hjúkrun, svo að ég
þóttist hafa himin höndum tekið.
Og þegar frú Marfa spurði, hvort
ég væri nú búin að ráða mig
fram að slætti, svaraði ég, að ég
væri búin að ráða mig fyrir
tvö og hálft ár. ,Ég ætla að láta
frúna vita það, að ég læri al-
drei að sauma', bætti ég við. Við
vissum báðar, hvað við vildum,
en hún var góð við mig, og
leyfði mér að heimsækja sig,
hvenær sem ég kærði mig um.
Seinna átti ég eftir að hjúkra
henni í hálft ár, og þá viður-
kenndi hún, að sér hefði skjátl-
azt, þegar hún vildi ómögulega
hjálpa mér til að fara í Mennta-
skólann. En það var of seint
séð.“
„Fannst yður ekki verra að
fara út í hjúkrun, þegar yður
hafði langað svona mikið til að
verða læknir?"
„Nei, ég sætti mig alltef við
það sem verða vill í lffínu. Það
er hvort eð er ekki um annað
að ræða, svo að það er öllum
fyrir beztu."
Aldrei smitazt
af neinni farsótt
„Þetta hefur verið erfið vinna
um sumarið?"
„Ja, ég var þrælsterk og
hraust og vön allri sveitavinnu,
og mig munaði ekkert um að
bursta himinháa ofna, skrúbba
gólf o.s.frv. Það var líka yndis-
legt að vinna hjá frk. Kjær og
prófessor Sæmundi Bjarnhéðins-
syni. Um haustið byrjaði ég á
hjúkrunarnáminu, sem þá tók
tvö ár. Ég var vakin kl. 5.30 á
morgnana, þvf að vinnan byrj-
aði kl. 6, og svo hamaðist maður
allan daginn til kl. 8 á kvöldin
og settist rétt niður til að borða.
Það var aldrei frí, ekki einu sinni
á sunnudögum, en hálfs mánað-
ar sumarfrf fengum við, og ef
við báðum frk. Kjær sérstaklega
um það, fengum við stundum frí
frá kl. 4, annað hvort á sunnu-
degi eða rúmhelgum degi. Mér
leiö vel í Laugarnesi, þótt mikið
væri að gera — ég hafði bara
gott af því — og úr því að ég
komst ekki f Menntaskólann,
Framh. á bls. 10.
IIDaaDDDDaDDDDaDOIIDaDDDDaDDaDDDaOaDDQanDaDD
Samtal við Mariu Maack,
hið siunga sjötiu og fimm
ára afmælisbarn
iDDDDDaDaDDDDaDDaDDDaDDDDDDDDDDDanDDDDDDDDD