Vísir - 28.08.1965, Blaðsíða 7

7
V1SIR . Laugardagur 28. ágúst 1965.
„HÚN ER VÍGГ

Kirkjan
og þjóðin
Nokkur orð um
\
kirkjuhúsin í
fámennu sóknunum
Kapella og skóli á Hnífsdal.
Kirkjuþáttur Vísis hefur verið
í sumarfríi eins og allir aðrir á
þessari öld orlofanna. En það er
ekki síður vand'i að eyða tóm-
^.undum á réttan hátt heldur en
ti'ha skyldustarfanna. Sumarfríi
sfm varði Kirkjuþáttur Vísis eins
og fi<;iri til þess að ferðast, heim
sækja presta og skoða kirkjur
i ýmsuia fjarlægum landshlutum.
Það stm sérstaka athygli vek-
ur þegar lerðazt er um sveitir og
þorp', ter þvð, hvé allar bygging-
ar_ bæði yf\r menn og málleys-
ingja eru nú reisulegri og fegurri
en áður var. Þarf ekki langt til

baka að ííta til að sjá hve munur
inn er geysimikill. Þetta má líka
segja um kirkjumar. Þær hafa
víða tekið algerum stakkaskipt
um í öllu útliti. Víða eru kirkjur
nýlega reistar, annars staðar
hafa hinar eldri verið endumýj-
aðar. Hefur það oft far’ið tiltölu-
lega betur heldur en þar sem sú
gamla var að velli lögð og ný
reist í hennar stað. Sannleikur-
inn er sá, að timburkirkjumar,
sem leystu af hólmi torfkirkjurn
ar gömlu fyfir og um aldamótin
síðustu voru margar hverjar h'in
beztu hús og lausar við alla til-

Kapella og skóli á Drangsnesi.
Messa að Hálsi
Enda þótt rigning væri um morguninn, var samt kirkj-
an full. Eftir altarisþjónustuna fór presturinn til dyranna og
tók í höndina á konu, sem allan tímann hafði staðið fyrir
; utan; leiddi hann hana til sætis hennar og gaf henni tilhlýði-
lega áminningu um skyldur þær, er henni væru á herðar
. lagðar fyrir þá gæzku guðs, er henni hefði hlotnazt við
s barnsfæðingu og hve áríðandi það væri, að hún leggði alúð
[við uppeldi þeirra tveggja ódauðlegu sálna, (hún hafði eign-
iazt tvíbura) er nú hefðu verið faldar hennar forsjá. Síðan
[bað hann fyrir henni, las blessunarorðin og lauk þessari at-
i höfn með því að gefa henni hina postullegu kveðju.
í prédikun sinni lagði hann út af Sálm. 103, 10-11,
iOg skýrði guðspjall dagsins með sögu ísraelsmanna. Bæði
; í predikun sinni og bæn vék hann sérstaklega að þeirri
náð guðs að senda þeim heilaga Ritningu í ríkulegra mæli.
! Þegar hinni veniulegu guðsþjónustu var lokið, fór hann fram
iá kirkjugólfið og safnaði kringum sig nokkrum ungmennum
1 piltum og stúlkum, sem hann spurði út úr ræðunni í sem
i svara mundi hálfri klukkustund. Var þetta hin hugðnæmasta
1 athöfn. Enda þótt unglingar þessir ættu á engu slíku von,
| svöruðu þeir spurningum hans bæði vel og greinilega og
1 sýndu þá þekkingu á höfuðatriðum trúarinnar að hana hefi
, ég sjaldan vitað slíka hjá þeim, sem margfalt betri aðstöðu
> höfðu haft til andlegrar fræðslu. Slíkar æfing^r eru jafn
j gagnlegar ungum og öldruðum, en þeim er \ !an sinnt
> yfir sumarmánuðina, þó að á vetrum séu þær mjög veru-
! legur þáttur almennrar skyldu.
> (Ferðabók Hendersons)
gerð og yfirlæti og féllu flestar
vel að landslagi og umhverfi.
Og með góðu viðhaldi hafa þær
reynzt vel verið heppilega til
þeirrar fábreyttu notkunar, sem
kirkjur í okkar mannfáu sóknum
yfirleitt eru.
Enda þótt segja megi að kirkj
ur séu batnandi að útliti og hirð
ingu eru þar undantekningar
sem hljóta að vera viðkomandi
presti og söfnuði til leiðinda og
vanvirðu. Er þess að vænta, að
þar ráðist bót á fyrr eða síðar,
þannig að hús Guðs sé ekki
bæði hrörlegasta og vanhirtasta
húsið í sókninn’i eins og óneitan-
lega eru ennþá dæmi til.
Þess er samt ekki að vænta,
að mjög fámennar sóknir, máske
fáir tugir manna, hafi bolmagn
til að byggja og halda við kirkju
svo viðhlítandi sé og þeim væri
sómi að. Það er með öllu ástæðu
laust þar sem samgöngur hafa
batnað svo að fárra mfnútna akst
ur er á næsta kirkjustað, þangað
sem ófært var áður. Þar sem
svo hagar til, er ekki sjáanleg
ástæða til annars en fleiri sóknir
sameinist um kirkju. Á stöku
stað leggjast sóknir niður af
sjálfu sér þar sem byggðin er
horfin.
En það er ekki einungis að
rík ástæða sé til þess á sumum
stöðum að sameina kirkjumar.
Það má líka sameina fleiri stofn
anir f einni byggingu. Það á víða
vel við að sameina kirkjuna og
skólann. Þetta hefur verið gert
á nokkrum stöðum og tekizt á-
gætlega eins og t.d. í Hnífsdal og
á Drangsnesi í Strandasýslu. Á
báðum þessum stöðum eru nýleg
skólahús með myndarbrag. 1 öðr
um enda þeirra er kór sem opna
má Inn í skólastofur og þá er
kirkjan komin. Satt er það að
vísu, að ekki er í þorpum þess-
um neitt kirkjuhús til áð gefa
þorpunum vissan Virðuleikablæ í
augum aðkomumanna og „setja
svip á bæinn.“ Hins vegar er
þarna fyrir hendi ágætt hús-
næði til guðsþjónustu og helg'i
halds, sem er laust við allan nöt
urleika fásóttrar kirkju. í þeim
er ekkert tómahljóð tíðra messu
falla heldur sá andi, sem ríkir,
þar sem lífrænt starf fer fram og
húsið og stofnunin sameinast um
að uppfylla þarfir og kröfur sam-
tfmans.
Það fer ekki hjá því, að ýmis
verðmæti, bæði söguleg og menn
ingarleg, hljóta að glatast
þar sem byggðin eyðist og hverf
ur. Það hlýtur líka að vekja ang
urværar hugsanir hjá þeim sem
líta til baka og eiga margar og
hugljúfar minningar um það,
þegar „heima“ var mannmörg
sveit, blómlegur kirkjustaður, þar
sem haldið var uppi regluleg-
um, fjölmennum messugerðum.
En það verður að taka því. Þetta
Framh. á bls. 6
Tveir menn í
Kæri lesandi!
Áður en þú ferð að renna
augunum yfir þessa hugvekju
eða sunnudagshugleiðingu, eða
hvað þú nú vilt kalla það,
skaltu taka Nýja-Testamentið
þ>itt og fletta upp ritningarstaðn
um, sem nefndur er hér að of-
an: Lúkas 18. kap. 9—14 vers.
Þetta er guðspjallið, sem
heyrir til þessum drottinsdegi,
eins og prestamir væntanlega
segja þegar þeir stíga f stólinn
á morgun. Og vel á minnzt: Á
ekki að messa í sóknarkirkjunni
þinni á morgun? Væntanlega
a.m.k. ef þú átt heima hérna f
Reýkjavík eða í einhverju öðru
þéttbýli, því nú eru prestamir
sem óðast að koma úr sumarfrí-
um sfnum eins og aðrir bæjar-
búar.
Já, og ef það á að messa,
þá skaltu fara í kirkju. Það
getur aldrei skaðað þig, en þú
getur haft af því mikið gott, ef
„þú gengur í Guðs hús inn“
með réttu hugarfari.
Það er einmitt um hið rétta
hugarfar í húsi Guðs, sem þetta
fræga guðspjall hljóðar, hin
kunna saga um fariseann og
tollheimtumanninn. Báðir fóru
þeir í kirkju, báðir gengu þeir
upp í helgidóminn. En þeir fóru
þangað með næsta ólík sjónar-
mið. Annar þeirra fór þangað
til þess að þakka Guði sérstak-
lega fyrir það, hvað hann væri
góður maður og fullkominn og
hagaði lífi sínu í samræmi við
vilja skapara síns. Þannig var
hann líka f augum samferða-
manna sinna. Þetta var hann að
dómi samfélagsins, strangtrú-
aður heiðursmaður, sem vildi
ekki leggja lag sitt við skrílinn,
ræningja og ranglætismenn,
hórkarla og óhófsseggi.
En þessi sómamaður hann
var samt ekki til neinnar fyrir-
myndar að dómi Jesú, hann var
hvorki f hugarfari né að fram-
ferði í samræmi við vilja Guðs.
Hvað var að?
Það vor hroki hans, sjálfs-
ánægjan, vissan um það, að
hann þyrfti ekki neitt að bæta
sig, hefði ekkert til annarra að
sækja, því að hann gat í sjálf-
umgleði sinni litið niður
á þá alla og þakkað Guði fyrir
það að hann var ekki eins og
þeir, að hann stóð þeim svo
langtum framar, var hátt upp
yfir þá hafinn. Það er þessi
fariseahugsunarháttur, sem við
köllum svo, sem verið er að
vara við í sögunni um þessa
tvo menn, sem urðu samferða
upp í helgidóminn.
Var þá hinn til fyrirmyndar?
Já, að vissu leyti, að því
leyti, sem hann, var andstæða
hins hrokafulla og sjálfsrétt-
láta farísea. Svo mikils metur
Jesús auðmýktina, lítillætið,
að hún ein virðist í hans aug-
um geta vegið á móti öllum
öðrum dyggðum. Um þetta
segir Kai Munk, í prédikun
sinni út af þessum texta, að hér
hljóti Jesús að eiga við það,
„að dugnaður, skapfesta, guð-
bræðsla, allt þetta sé þeim
manni einskisvirði, sem er á
valdi hrokans". Og vegna þess
mun líka sá, sem upphefur
sjálfan sig hann mun niður-
lægjast. Allt öðru vísi er hon-
um farið, sem er auðmjúkur
hógvær, lítillátur. Hann 'úður-
kennir, að hann á eftir að iæra
svo margt og hann á svo margt
ógert af því sem hann ætti að
geta af hendi innt, sem þakk-
lætisvott fyrir það sem hann
hefur fengið að njóta. En um-
fram allt mótast þó viðhorf
hans af þyí að hannf Hfifsar
ekki til sín gæði ög gjafir lífs-
ins með heimtufrekju eins og
einhverja sjálfsagða hluti, sem
honum einum er ætlað, heldur
veitir þeim viðtöku með þakk-
látu hjarta og fullri vitund um
þá ábyrgð, sem fylgir því að
fá þá í hendur. Þess vegna
tekur hann við þeim og nýtur
þeirra í auðmýkt og þökk til
hans, sem lífið gaf, og allan
sannan fögnuð og alla full-
nægju veitir. Það er aðals-
merki hins auðmjúka manns,
þess, sem reynir að feta f fót-
spor hans, sem var hógvær og
af hjarta lítillátur.
Víkjum svo að lokum aftur
að því sem segir í upphafi sög-
unnar, sem er texti dagsins:
Tveir menn gengu upp í helgi-
dóminn. Til hvers? Til að biðj-
ast fyrir. Margur fer £ kirkju
(þeir eru að vísu alltof fáir)
einungis til að hlusta á ræðu
prestsins, aðrir til að heyra
fagran orgelleik eða góðan
kórsöng. Þetta á rétt á sér,
þetta getúr miðað til ánægju
og uppbyggingar. En minnumst
þess, að vanrækja ekki bænina,
hvorkí í húsi Guðs né annars
staðar. Hún er andardráttur
trúarlífsins, hún er óslítandi
þáttur milli mannsins og skap-
ara hans. Hlýðum hvatningu
postulans: Biðjum án afláts.
Hleyp þú í huga minn
haustmyrkan ljósi inn.
Þarfnast ég ásjár enn
angra mig eðli tvenn.
Auðmýkt mér kenn.
(Ú. R.)
Já, góði Guð og faðir. Láttu
okkur öll tileinka okkur þann
lærdóm, sem þú vilt kenna
okkur með guðspjalli auðmýkt-
arinnar.