Vísir - 05.11.1965, Side 11

Gwamba
Cögulegri herferð í Surinam
(hollenzku Gíneu) er nú
um það bil að ljúka. Þegar
regntímanum lýkur i þessum
mánuði mun um tíu þúsund dýr
um hafa verið bjargað frá
drukknun.
Herferðin Gwamba, en
gwamba þýðir dýr á mállýzku
innfæddra, er leiðangur til þess
að bjarga dýrum frá vatnsborði
efri árkvíslar Surinamárinnar,
sem hefur verið stífluð með
Afobakastíflunni í Brokopondo-
dalnum.
Þessi Suðurameríska stífla
er byggð af aluminíumfyrirtæki
til þess að framleiða ódýrt raf-
magn til bræðslu aluminíums-
ins og þannig að styðja efna-
hag þessa litla lands með sínum
300 þús_ íbúum. Eftir að stíflan
hefur verið tekin í notkun breyt
ir hún fjórtán hundruð ferm.
frumskógarins í geysistórt stöðu
vatn.
Þeir 500 ibúar, sem búa á
svæðinii, sem veita á vatninu á
hafa verið fluttir í burt. Þeir
eru af negrakyni og hafa samið
sig með afbrigðum vel að
frumskógarlífinu, komnir af
strokuþrælum og afla sér viður
væris með veiðum og skógar-
höggi. En fyrir utan þorpin, sem
varð að yfirgefa vegna þess hve
vatnsyfirborðið hækkaði innan
stiflunnar þá færir vatnið £ kaf
fjöldan allan af villtum dýrum
og eru þar á meðal dádýr, jag
úarar, tapírar, apar, snákar,
krókódílategundir og mörg
önnur.
Öll þessi dýr hefðu drukknað
eða soltið til bana hefði ekki
doktor Jan Michels ritari dýra
vemdunarfélagsins í Surinam
fengið fjárhagslegan stuðning
frá Alþjóðlega dýraverndunarfé
laginu í Boston og auk þess
gert út hjálparleiðangur 40 inn
fæddra, sem hafa verið þjálfað
ir í björgunarstárfsemi.
Þegar hækkar í ánni einangr
ast dýrin á smáeyjum úr frum
skógarviðjum og mýrlendi eða
efst £ trjám, sem eru £ kafi að
hálfu. Björgunarmennimir
verða að bjarga dýrunum af þess
um stöðum og sleppa þeim
lausum á stöðum sem liggja
hærra Að ná dýrunum er £
sjálfu sér nógu erfitt en i við-
bót verða leiðangursmenn að
þola mikinn hita og raka,
höggva sér leið £ gegnum sam-
anflæktar greinar milljóna
dauðra trjáa til þess að koma
bátunum i gegn og komast í
gegnum hátt gras, með brúnir
beittar sem hnffsegg og sem
skerast inn £ holdið og þymá,
sem valda þvf að húðin hleypur
upp.
Hið fjölbreytta dýralff frum
skógarins býður upp á aðrar
hættur sem verður að standa
andspænis. Mennirnir eiga það
á hættu að verða bitnir af
moskitóflugum, sem bera með
sér malarfu, vera bitnir af fisk-
um af kjötætutegundinni, ef þeir
detta f vatnið og geta átt það
á hættu að komast í tæri við
eiturslöngur hvar sem er. Engu
að síður er sumum þessara
slangna bjargað til þess að hafa
jafnvægi f þeim dýrategundum
sem sleppt er Iausum.
Stór vélbátur flytur birgðir og
áhöld meðan unnið er að björg
unarstarfseminni í fjölda smá-
báta með utanborðsvél og áram
Hver maður er varinn með þung
um glófum og vopnaður með
krókstjaka til þess að krækja
dýrunum úr trjánum. Dýragildr
ur eru einnig settar upp en á
villtustu dýrin er skotið með
deyfiskotvopnum.
Um mitt sumar, meðan
rigndi sem mest steig vatnið
um þrjá til fjóra þumlunga á
dag og hafði samt ekki náð há
markshæð. Hjálparflokkurinn
bjargaði 150 dýram f öragga
höfn daglega og hafði þá bjarg
að fjögur þúsund dýrum, en
þeir fundu einnig mörg dauð.
Eftir því sem eyjamar um-
kringdar vatninu minnkuðu
varð hjálparstarfsemin æ erfið-
ari sökum þess að eiturslöngur
hrúguðust efst á eyjurnar og
einnig voru þar stórir jagúarar
tilbúnir að ráðast á allt lifandi
Þrátt fyrir þetta hefur ekki ver
ið mannfall f Iiði leiðangurs-
manna, einn var bitinn af
sporðdreka og annar féll niður
úr tré, en báðir eru nú búnir
að jafna sig.
Kári skrifar:
Enn um bítla
J£æri Kári.
Þegar ég sá fyrir nokkrum
dögum efst á fremstu síðu Mbl.
(ekki er lítið við haft) mynd af
ensku bítlunum gat ég ekki
lengur orða bundizt. Og skrifa
þér nokkrar lfnur um nokkrar
mannskæðustu plágur, er nú
herja þjóðlíf vort.
Kvikmyndir
og bítlaplágan
Þvf mun enginn móti mæla,
að uppeldi vaxandi kynslóðar
er mikilvægasta vandaverkið,
sem þjóðfélaginu er á hendur
falið og ekkert má til spara að
það takist með ágætum, enda
má Ijóst vera, að tilvera þjóðfé
lagsins, gæfa þess og gengi
grundvallast á happasælu upp-
eldi æskunnar. Svo sem kunn-
ugt er hvílir fyrsta mótun barns
sálarinnar á heimilunum, en
þegar árin líða gætir áhrif skól
ans og umhverfisins meir og
meir. Það skal játað, að sam-
vinna heimila og skóla er
minni en skyldi og oft í molum.
En æskulýðsstarf kirkjunnar og
nokkurra félagasamtaka er ómet
anlegt framlag til uppeldismál-
anna. Uppeldið mundi því vel
takast, ef fjandsamleg öfl léku
ekki lausum hala. Meðan aðrir
sofa, sá þau illgresi meðal hveit
isins. Það er sorglegra en tárum
taki, hvað árvakrir vökumenn
þjóðfélagsins era fáir
og máttvana, svo þeim tekst
ekki sem skyldi að bægja voð
anum frá vettvangi æskulýðs-
ins Miklum fjármunum er var
ið til fræðslu- og uppeldismála
og miklu sjálfboðaliðastarfi er
fórnað í þágu æskufólks, en all
miklum hluta þess er á glæ kast
að, vegna þess að engar hömlur
eru lagðar á skemmdarstarfið.
Illgresið fær nær óhindrað að
spilla og kefja hveitið áður en
það nær fullum þroska.
Ef ekki verður þegar stemmd
á að ósi, fer svo innan tíðar að
vandinn vex, magnast og marg
faldast, spillingaröflin ná að
gegnsýra þjóðfélagið. Þetta eru
engar svartsýnisgrillur, heldur
rökföst ályktun, byggð á dag
legum viðburðum á þjóðarheim
ilinu. Því er ver. Hryggilega
stór hópur barna og unglinga
er þegar á glapstigum. Blöðin
segja tíðum og suma tfma frá
meiri og minni afbrotum pöru
pilta. Flest eru afbrotin þjófn
aður f minni eða stærrí stfl.
svo og margs konar skemmdar
verk Og við þessa sögu koma
ungmenni 10-12 ára og eldri.
Þó telpur fáist minna við svona
verknað, þá leiðast þær út f
annan og engu betri.
Hvað veldur?
Þessar hrollvekjandi kvik-
myndir, sem þó á pappírnum
era bannaðar börnum, eiga m.
a. drjúgan þátt f þeirri spillingu
sem nú heltekur æ fleiri lítt
þroskaða unglinga. Vegna sljóvg
aðrar ábyrgðartilfinningar
þeirra og ber að halda vöku
sinni, hópast börnin eftirlits-
laust á þessar bönnuðu skað-
ræðis myndir. Kvikmyndirnar
eru annar skóli bamanna, og
því miður oft áhrifameiri en
hinn Sorpritin og sumir
skemmtistaðir eru og samverk-
andi, svo ekki er von að vel
fari. Allt situr þetta um sálir
barnanna sem gammar um
bráð. Óteljandj dæmi mætti
nefna þessu til sönnunar, en
sem ekki verða tilfærð í þess-
um stutta pistli.
Svo sofa menn fast á verð-
inum, að ekki er því gaumur
gefinn þó erlendir farandflokk-
ar ryðjist inn í samkomusali
landsins, smali til sín þúsund-
um barna og óþroskaðra ungl-
inga. sefji þá, æsi og trylli
með öskri og hneykslanlegum
skrípalátum og tilburðum. Ekk
ert viðnám er veitt gegn ósóm-
anum. SI. sumar var t.d. enskum
„leppalúðum“ tekið með kost-
um og kynjum hér í höfuðborg-
inni, líkast því sem væru þeir
andleg stórmenni, eða dáðir
velgerðarmenn mannkynsins.
Myndir voru birtar af gemsum
þessum í flestum dagblöðunum,
og í víðlesnasta blaði landsins
var margra dálka viðtal við
„gentlemenn" þessa, og heilsíðu
skrumauglýsing frá þeim, til
þess gerð að ginna fáfróða, og
óhindrað fengu þeir að fremja
sína þokkalegu iðju. Á bítlasam
komunum var að vísu öflugur
lögregluvörður til að gæta lífs
og lima samkomugestanna og
hindra að allt væri brotið og
bramlað í salarkynnum, af
óðri og öskrandi unglingahjörð.
En enginn vörður stóð vakt til
að vemda sálir æskunnar fyrir
misþyrmingum innrásariiðsins
Þó mörgum foreldrum hafi ver-
ið þungt fyrir brjósti, er þau
vissu böm sín á samkundum
bessum, fengu þau ekki við ráð
ið. í landj voru er frjálsræði
yngrj sém eldri án takmarka,
boð og bönn eru að vettugi virt.
Drottningin
og orðan
Nú hefur drottningin í Eng-
landi, sér og stjórn sinni til
lítils sóma, sæmt bítlana heið-
ursmerkjum fyrir dugnað við
gjaldeyrisöflun m.a. nokkram
milljónum frá íslenzkum fáráðl
ingum. En ekki virðast kempur
þessar vera æskilegir fulltrúar'
hinnar þroskuðu menningarþjóð
ar. Það hlýtur að vera þröngt
í búj hjá Bretanum.
Ekkn mun hægt að neita
enskum bítlum landgöngu, og
heldur ekki að banna starf-
semi félagshópa hérlendra, er
stunda sömu iðju. En það er
annað, sem verður að gerast,
og það þegar. Heimili, skólar,
blöð og útvarp verða að taka
höndum saman til samræmdra
aðgerða til útrýmingar bítla
plágunni Þáttur blaða og út-
varps getur m.a. verið sá, að
geta bítlanna að engu og neita
að birta auglýsingar frá þeim.
Þá er það ótvfrætt skylda veit
ingahúsa og stjórenda skemmti-
staða, að neita lubbunum ó-
kembdum og óhreinum um að
gang. Vænta má að heilbrigðis
yfirvöldin styðji svona aðgerðir
því ekki er fyrir að synja, að
ðdámar þessir, bítlamir, út-
breiði hvers konar óþrif og
sjúkdóma. Ef samtök nefndra að
ila takast verður einni hinni
verstu plágu aflétt, og þá meiri
von að fleiri landsplágur færa
sömu leið.
Þjóðinni verður að skiljast,
að tími er til kominn að hrista
af sér slenið og einbeita sér við
að forða æsku landsins frá að
bfða varanlegt tjón á sál og
Ifkama.
Bftlaplágueyðir