Vísir - 02.05.1966, Blaðsíða 8

8
VÍSIR . Mánudagur 2. maí 1966.
VÍSIR
CJtgefandi. Blaöaútgáfan VISIR
Ritstjóri: Gunnar G. Schram
Aöstoðarrltstjöri: Axel Thorsteinson
Fréttastjóran Jónas Kristjánsson
Þorsteinn ó. Thorarensen
Auglýsingast].: Halldór Jónsson
Rltstjórn: Laugavegi 178. Slmi 11660 (5 linur)
Auglýsingar og afgreiðsla Túngötu 7
Áskriftargjald: kr. 90.00 á mánuði innanlands
1 lausasöiu kr. 7,00 eintakið
Prentsmiðja Vfsis — Edda h.f
Afl einstaklingsins
I gær, 1. maí, minntust alþýðusamtökin sögu sinnar
og sigra á liðnum árum og efldu fyrirheit um fram-
tíðina. Samtök launþega geta unað vel við árangur
baráttunnar á síðustu árum. Flestir innan þeirra við-
urkenna réttilega að kjarasamningarnir sem gerðir
voru í sumarbyrjun tvö síðastliðin ár hafi fært al-
þýðustéttunum varanlegri kjarabætur en nokkru sinni
fyrr. Það var vegna þess að fallið var að miklu frá
hinum tilgangslausu krónuhækkunarkröfum, en sam-
ið um úrbætur í mörgum mikilvægustu hagsmuna-
málunum, eins og um styttingu vinnutíma og hús-
næðismálum. Nú er líka svo komið að vinnutími er
hér í sumum atvinnugreinum orðinn styttri en á Norð-
urlöndum og eru þau lönd þó fræg um heim allan
fyrir velferðarþjóðfélag sitt. Er ástæða til þess að
undirstrika þessa staðreynd. Þá er og full ástæða til
þess að minna á að í hlut launastéttanna hefur komið
réttlát kjarabót í samræmi við aukningu þjóðartekn-
anna. Tekjur stærstu alþýðustéttanna hafa s. 1. fimm
ár aukizt að fullu í samræmi við þjóðartekjumar.
Aukning þjóðarteknanna á tímabilinu var 32% á
mann en ráðstöfunartekjur stéttanna jukust um 33%
Er það því hin mesta f jarstæða, sem m. a. mátti heyra
í gær, að verkalýðurinn væri afskiptur í framfara-
sókn þjóðarinnar og fengi þar ekki réttlátan hlut
En í þjóðfélaginu má ekki einblína á hag einnar eða
tveggja stétta. Gæta verður þess að allir beri réttlát-
an hluta úr býtum. U mleið og þjóðin öll getur glaðzt
yfir kjarabótum og sigrum verklýðshreyfingarinnar
má ekki gleymast sú staðreynd að vaxtarbroddur
framfaranna og grómagn þjóðfélagsins er framtak
einstaklingsins. Þannig þarf að búa í haginn að það
framtak nýtist sem bezt og eignist svigrúm til áræðis
og átaka. Löng ár kreppu og hafta lömuðu þetta
mikilvæga þjóðfélagsafl, en nokkuð hefur úr rætzt í
því efni síðustu árin. Enn þarf þó að glæða skilning
þjóðarinnar á því að það er framtak einstaklinganna
sem velferð hennar veltur á um alla framtíð, áræði
þeirra og dugur í atvinnurekstri til sjávar og sveita.
Það þarf að sá í akur nýrra hugmynda, frjórra fyrir
ætlana, og gera einstaklingunum kleift að ráðast í
fyrirtæki og atvinnurekstur í nýjum myndum og sem
víðast. Með því er lagður grundvöllur verðmæta-
myndunar, sem ekki kemur aðeins þeim, sem í fram-
kvæmdunum standa til góða, heldur allri þjóðinni.
Aðrar þjóðir hafa fyrir löngu gert sér ljóst
mikilvægi öflugra útflutningsatvinnuvega fyrir
unnar vörur. Við stöndum þar enn á þröskuldi nýs
tíma. Þess vegna þarf að búa betur í haginn fyrir
ajla þá sem með framtaki og nýjum hugmyndum
vilja auka þjóðartekjumar, og efla svigrúm einstakl-
ingsins í íslenzku þjóðfélagi.
RÆÐA JÓHANNS
Framh fd bls 1
væri meira en ár síðan hann
hefði sýnt þessi ákvæði pró-
fessor Ólafi Jóhannessyni sem
fræðimanni á þessu sviöi og
hann hefði ekkert haft við þess-
ar hugmyndir að athuga. Þessi
frumdrög hefðu fyrst og fremst
verið ráðagerðir og hugmyndir.
Ráðherra sagði að hann hefði
aldrei reynt dð setja ábyrgðina
af samningunum yfir á aðra
þingmenn, hvorki varðandi at-
riðin um gerðardóminn eöa önn
ur atriði samningsins. Ráðherra
sagði einnig að hann furðaði sig
stðrlega á, eftir þessi ummæli
og stóryrði andstæðinga frum-
varpsins hví þeir hefðu ekki tek
ið sig á fyrr. í fjórða lagi sagð-
ist ráðherra aldrei hafa vitnað i
neint álitsgerð Ólafs Jóhannes-
sonar, en kvaðst hafa spurt,
hvers vegna hann hefði ekki séð
ástæðu til þess í öndverðu og
sfðar undir meöferð málsins að
vara við því, að ráðgert skyldi
að semja um gerðardóm af hálfu
rikisvaldsins við einkaaðila, úr
því að hann telur það nú svo
fráleitt og vansæmandi og niður
lægjandi. Þetta væru allt orð,
sem hann hefði notað sjálfur.
Að vísu hefði hann aldrei sagt
ákvæði samningsins sem fjöll-
uðu um gerðardóminn, vera
stjómarskrárbrot og ekki tekið
jafnsterkt til orða um þau atriði
frumvarpsins og aðrir andstæð-
ingar samningsins. Hver væri þá
hans afsökun? Þar sem honum
hefði verið sýnt allt annað
en það sem nú væri samið um.
Hvað var Ólafi Jóhannessyni
sýnt í öndverBu?
En hvað hefði svo þessum þing
manni verið sýnt í öndverðu.
Hann hefði lýst því yfir að í
fyrsta samningsuppkastinu sem
honum hefði verið sýnt hefðu
ekki verið nein ákvæði sem
hefðu fjallað um gerðardóm,
sem aftur á móti væru í þeim
samningi sem nú væri verið að
lögfesta. En þessi sami þingmað
ur heföi lesið er hann hefði ver
ið að gera grein fyrir sfnum mál
stað grein sem upphaflega hafi
verið í fyrsta samningsuppkast
inu, og hann hafi lesið aðlfyrsta
samningsuppkastinu 1. mgr. 22.
gr. stæði að vísa skyldi deilu
aðila, ef sættir ekki tækjust, til
ísl. dómstðla nema hún færi til
gerðar eftir 3. mgr. þessarar
sömu greinar. En hvaða gerð
gæti þetta verið sagði ráðherra.
Og slðan las ráðherra þýðingu
Ólafs sjálfs á 3. mgr. — „Verði
uppkast Alþjóðabankans að al-
þjóðasamningi um lausn fjár-
festingardeilna fullgilt af nægi-
lega mörgum rfkjum og af Al-
þingi og af réttum svissneskum
stjðmarvöldum, er ríkisstjómin
reiðubúin að ræða þann mögu-
leika við Alusuisse að nota þá
aðferð til sátta og gerðar, sem
þar er gert ráð fyrir, enda
sé um meiri háttar deilumál að
ræða.
Síðan sagöi ráðherra orðrétt:
„Stendur ekki þama í fyrstu
frumdrögum, að ríkisstj. sé
reiðubúin að ræða þann mögu-
leika að skjóta málinu I alþjóð
lega gerð? Menn vissu ekki á
þessu stigi málsins, hvemig á-
kvæðið um hana mundi verða.
En alla vega átti það að vera
erlendur gerðardómstóll, sem
fjallaðl um deilu rflds og einka
aðfla. Og þá segi ég, furðar
menn á þvi, þó að ég spyrji:
Hefði þetta ekki átt að vera pró
fessornum viðvörunarefni, eins
og hann talar nú um hvílík ósköp
þaö séu aö semja um gerð af
hálfu ríkis í máli eins og þessu,
eins og hér er gert við einkaað-
ila, um leið og hann lætur þess
getið, að í sjálfu sér væri ekkert
við það að athuga, ef sá samning
Jóhann Hafstein
ur væri við annað ríki“. Og siðar
í ræðu sinni sagði ráðherra einn
ig orðrétt: „Mér sýnist alveg ó-
tvírætt með hliðsjón af þessu,
að miðað við núverandi mat eða
viðhorf þessa hv. þm. á því, aö
ríkið leggi deilu við einkaaðila I
alþjóðlega gerð eða hvað sem
menn vilja kalla það, megi það
undrun sæta að prófessor við
Háskóla íslands sem telur slíkt
sambærilegt við það að vera
mútað til að skríða á fjórum fót
um á Lækjartorgi eöa eitthvað
því um líkt í augsýn samborgara
manns, skuli enga hvöt hafa
fundið hjá sér til þess að vara,
við skulum segja dómsmrh.
landsins við að leggja út I sllkt
niöurlægjandi ævintýri fyrir
þjóðina og jafnvel ekki heldur
eftir að þingflokki ,sem hann á
sæti I, er gefinn kostur á aö
taka þátt I undirbúningi máls-
ins fyrir Alþingi". Slðan sagði
ráðherra að hann mundi alveg
vlsa stóryrðum Ólafs Jóhanne3-
sonar um að hann hefði farð
með staðlausa stafi og visvit-
andi ósatt mál I þessu samban'M,
heim til föðurhúsanna.
Aðdragandi aðvörunarorða
Ólafs Jóhannessonar
tilviljun?
Síðar hefði Ólafur Jóhanness.
sagt að hann hefði komiðmeðað
vörun til ríkisstjórnarinnar um
gerðardómsákvæði frumvarps-
ins og það hefði hann koimð
með í útvarpsumræðunum. En
voru ekki vantraustsumræðurn-
ar haldnar um það þil 3 dög-
um áður en undirrita átti samn
inginn. Slðan rifjaöi ráðherra
upp aðdraganda að útvarpsum-
ræðunum um vantraustið sem
Ólafur hefði notað til að koma
með aðvaranir til ríkisstjóma-
innar um álbræöslusamningini.
Ríkisstjómin hefði farið þess á
leit við forseta þingsins að út-
varpsumræður yrðu viðhafðar,
er fyrsta umræða um álbræðslu-
málið færi fram. En á þetta
hefðu formenn Framsóknar-
flokksins og Alþýðubandalags
HAFSTEIN
ins ekki viljaö fallast á, því þá
væri ekki nægur tími til aö
ræða málið þar sem ræðuttrp:
hvers ræðumanns yrði þá fa<
markaður. En þá hefðu átt að
vera eftir 2 umræður í n.d. og
þrjár I e. d. Það hefði verið þá
sem þingmönnum stjómarand-
stöðunnar hefði hugkvæmzt að
bera fram vantrauststillöguna á
ríkisstjómina og þannig heföu
þeir veriö á undan ríkisstjórn-
inni með þetta frumvarp sitt
og því fengið því framgengt aö
ræöa það frumvarp í útvarpínu
fyrir alþjóö.
Þannig væri það tilkomið tæki
færiö sem Ólafur Jóhannesson
hefði notfært sér til að aðvara
ríkisstjómina. Þetta hefði ver
ið einstæð og sérstæð tilviljun.
En þá hefði þingmanninum verið
kunnugt um geröardómsákvæöi
frumvarpsins síðan a. m. k. i
október sl.
Breytingar á gerðardóms-
ákvæðum samningsins frá
fyrstu tillögum.
Síðan vék ráðherra að þeim
breytingum sem samningurirm
hefði tekið frá því fvrsta upp-
kastið hefði verið lagt fram og
þar til samningurinn hefði verið
fullgerður. Svar Svissl. við
fyrsta samningsuppkasti okkar
hefði verið I allt öörum dúr en
okkar var I fyrstu. Þar hefði
verið gert ráð fyrir gerðardómi
sem hefði átt að úrskurða eft.ir
grundvallarreglum íslenzkra og
svissneskra laga að svo miklu
leyti sem þau væru sameigir..
leg og ella eftir alþjóðarétti og
ákvæðin aö öllu leyti mun ó-
ljósari en nú væri I samnlngn-
um. Síðan hefðu verið rædd I
þingmannanefnd frumdrög að
svörum til Svisslendinganna, og
hefði þar komiö fram að það
þyrfti að ákvarða nánar eftir
hvaða lögum gerðardómurinn
ætti að dæma. Væri allt
of óljóst að það ætti að vera
eftir grundvallarlögum s/iss-
neskra og íslenzkra laga eftir
því sem þau væru samhljóða.
Annað kæmi ekki til greina af
okkar hálfu I þessu sa.nbandi
og á það hefðum við lagt áherzlu
heldur en það væru íslenzk lög
sem hér ætti að dæma eftir Sið
an hefði þetta haldið áfram. Þaö
hafi verið skoðun fulltrúa isl.
ríkisstjómarinnar að þrðun Isl
réttarfars og réttarstofnana réit
lættu þá staðhæfingu að Alu-
suisse ætti að taka það með
I reikninginn sem hvarja aðra
viðskiptalega áhættu af fyrir
tækinu að hagsmunir þessarar
verksmiðju yrðu látnir lúta hand
leiðslu Islenzkra dómstóla. Síö-
an sagði ráðherra að hann hefði
kallað til sín sérstaklega af
samningafundunum forstjórana
fyrir Swiss Aluminium þá Mey-
er og Muller og sagt þeim aö
það þýddi ekki að halda þessum
samningafundum áfram ef þess-
um ákvæðum væri ekki breytt f
það horf að hér væri ekki um
annað að ræða en að dómurinn
yrði að byggja- á isl. lögum.
Aðalforstjórinn Meyer hefði þá
sagt að hann væri ekki reiðu-
búinn til að ganga inn á það og
þá yrði þessu að vera lokið og á
þvi augnabliki var málinu lokió
en eftir voru þá tveir samninga
fundir af þessum viðræðum og
morguninn eftir höfðu þeir geng
ið inn á orðun þessa ákvæðis
eins og það er nú I samningnum