Dagur - 03.12.1998, Blaðsíða 4

20-FIMMTUDAGUR 3. DESEMBER 1998
„T>ítgur
MENNINGARLÍFIÐ I LANDINU
Hefaldreiortljóð
„Ég mun, eins og ég hefáður sagt, fara með þessi mál til fólksins í landinu,
leggja þetta undir dóm kjósenda. Ég kvíði því í engu. Og verði niðurstaðan
opið prófkjör þá mun ég taka þann slag, “ segir Hallgrímur Helgason, sem
segist leggja nýja Ijóðabók sína undir dóm kjósenda.
Nýlegakom úthjá
Máli og menningu
Jyrsta IjóðabókHall-
gríms Helgasonar sem
berhinn skáldlega titil
Ljóðmæli 1978-1998
- Hallgrímur, getur þú ort?
„Þetta er spurning."
- Og þetta er ekkert svar.
„I spurningu sérhvers manns
er svar hans falið.“
- Nú hefur þú fengið slæma
dóma fyrir þau Ijóð sem þú hefur
hirt ú prenti.
„Eg hef nú þegar áfiýjað þeim
dómum.“
- Og hvert er hægt að áfrýja
dómum hókmenntagagnrýnenda?
„Til lesenda. Ég mun, eins og
ég hef áður sagt, fara með þessi
mál til fólksins í landinu, Ieggja
þetta undir dóm kjósenda. Eg
kvíði því í engu. Og verði niður-
staðan opið prófkjör þá mun ég
taka þann slag.“
- Hefur sauðsvartur almúginn
vit á hókmenntum?
„Ef það er eitthvað sem þessi
öld hefur kennt okkur þá er það
það að menntamönnum skjátlast
iðulega. Almenningur neitaði að
fylgja þeim í austurveg og var
blótað í sand og ösku af útúr-
lesnum alvitringum fyrir
„heimsku alþýðunnar“. Við sjá-
um þetta nú gerast enn á ný í
gagnagrunns-málinu. Almenn-
ingur er glettilega glöggur og
hefur tilhneijgingu til að rata á
rétta braut. Imyndaðu þér bara:
Ef menntamenn fengju einir að
ráða í þessu landi væri Páll
Skúlason forsætisráðherra. An
þess að ég kasti neinni rýrð á
þann ágæta mann, þá treysti ég
nú Davíð betur til þess. Sem
betur fer höfum við almenning
til að hafa vit fyrir vitringunum."
Búiim að tryggja vonda dóma
- Fórst þú aldrei í hókmennta-
fræði í Háshólanum?
„Jú jú. Ég var í bókmennta-
fræði í Háskólanum í 45 mínút-
ur. Það var 40 mínútum of
langt. Ég ætlaði að ganga út eft-
ir 5 mínútur en kunni ekki við
það. Maður er svo vel upp alinn.
Ég sat aftarlega í stofunni, við
glugga, og hugleiddi reyndar að
lauma mér út um hann, en þetta
var bara á þriðju hæð. Eftir á var
ég þó geysilega gramur út í sjálf-
an mig fyrir að hafa setið svona
Iengi í Háskólanum."
- En er þetta almenningsdekur
þitt ekki hara gamla íslenska
tuggan sem tekur hrjóstvitið fram
yfir hókvitið?
„Ég hélt að þú vissir það nú
Kolla mín, að sem eðalkrati þá
hugsar þú að sjálfsögðu með
brjóstunum. Það er líka reynsla
mín að því stærri sem brjóstin
eru, því gáfaðri er konan, hinar
eru of vitgrannar."
- Ertu að segja að Pamela And-
erson sé séní?
„Nei, hún er með silíkon. Sillý
kona.“
- Þú kvíðir þá ekki þeim dóm-
um sem þú átt í vændum fyrir
þessa nýju hók?
„Ég held satt að segja að sé ég
nokkuð örugglega búinn að
tryggja mér mjög slæma dóma.“
- Já. Nú ritaðir þú grein í
Fjölni ífyrra þar sem þú skamm-
aðist út í önnur Ijóðskáld fyrir að
yrkja ekki nógu vel. Ertu nú að
sýna okkur hvemig eigi að yrkja
Ijóð?
„Ég hef aldrei ort Ijóð. I bók-
inni eru engin ljóð. Orðið „ljóð“
er ónýtt. Það er búið að eyði-
Ieggja það. Maður fær léttan
hroll þegar maður heyrir það.
Það hefur sama hljóm og orðið
„jóð“. Okkur finnst betra að
kalla það bara „barn“. Þess
vegna kýs ég fremur að yrkja
kvæði. Ég áttaði mig á þessu á
unga aldri og henti þessum
þremur ljóðum mínum og hef
haldið mig við kvæðin síðan.
Mér fannst það bara hreinlega
hallærislegt að yrkja ljóð. Hið
svokallaða „ljóð“ er Iíka hætt að
vera ljóð. Það hefur þróast út í
annarsvegar stutta hnyttni, eða
brandara og hinsvegar einhvers-
konar örsögu. Maður heyrir
þetta á Ijóðakvöldunum. Skáldin
eru bara að segja stuttar skrýtn-
ar sögur. Svo verður maður hissa
að sjá þetta á pappír, sett upp í
mislangar línur. Mér finnst mun
heiðarlegra að ganga alla leið
eins og til dæmis Haraldur Jóns-
son gerir. Hann setur „ljóðin"
sín upp í einfalda textakassa á
siöunm.
Ljóðið jiolir ekki kulda
og regn
- En eiga kvæði þá eitthvað
meira erindi á okkar tímum? Er
það ekki freltar ódýr lausn að
leita aftur í rím og stuðla?
„I enda blindgötunnar er
bakkgírinn eina Iausnin. A
hverju nærðist ítalska endur-
reisnin? Og hvað gera ljóðskáld-
in þegar þeim liggur mikið við?
Það var dáldið merkilegt að
heyra þau niðrá Austurvelli að
mótmæla virkjunum á hálend-
inu. Þau lásu eingöngu kvæði,
allt var frá liðinni öld. Þegar
loksins virkilega reynir á eru þau
fljót að varpa frá sér Ijóðinu og
grípa til vopna: ríms og stuðla.
Kannski var þetta vegna þess að
þau voru að lesa upp utandyra
og allir vita að ljóðið er við-
kvæmt og þolir ekki kulda og
regn. Þegar yrkja þarf hraustlega
verður formið að vera vel bund-
ið. Þú ferð ekki yfir hálendið að
vetri til klæddur í „opið form“.
Þetta Ieiðir svo hugann að
Shakespeare, en allt hans
bundna mál var miðað við flutn-
ing utandyra. Elísabetar-leikhús-
in voru þaklaus. Kannski er það
þess vegna sem það endist svona
vel?“
- Er það nú ekki frekar inni-
haldið sem skiptir máli þegar
upp er staðið?
„I öllum stórum skáldskap er
form og innihald eitt. Og þegar
innihaldið er vel bundið er erfið-
ara fyrir tímann að naga það í
sundur með tönnunum.“
- Heldurðu að honum gangi
hetur með nútímaljóðin?
„Já. Ég vorkenni honum bara
að þurfa að japla á þessu. Það er
svo Iítil næring í þeim.“
KB
DISKAR
Fyrsta
jólaplata
Kristjáns
Jóhanns-
sonar
Á morgun, föstudaginn 4.
desember, kemur út geisla-
platan Helg eru jól, þar sem
Kristján Jóhannsson og
Mótettukórinn flytja nokkrar
fegurstu söngperlur jólanna,
bæði forna sálma og nýrri
lög. Þetta er fyrsta jólaplata
Kristjáns en þar IjM ~S~l
eru upptökur frá
jólatónleikum
hans og IHK,
Mótettukórsins, gj 14
sem haldnir voru
í Hallgríms-
kirkju 18. des- H
ember í fyrra.
Orgelleikari er Dou-
glas A. Brotchie en einnig lék
Hljómskálakvintettinn á tón-
leikunum. Hann skipa Ásgeir
H. Steingrímsson, Sveinn
Birgisson, Þorkell Jósefsson,
Oddur Björnsson og Bjarni
Guðmundsson.
Meðal laga á plötunni eru
Heims um ból, Betlehems-
stjarnan, Nóttin var sú ágæt
ein, O helga nótt, Ave Maria
eftir Bach og Ave Maria eftir
Sigvalda Kaldalóns, Það aldin
út er sprungið og Guðs
kristni í heimi. Betlehems-
stjarnan er eftir Áskel Jóns-
son, föður Harðar stjórnanda
og stofnandá Mótettukórsins.
Margar hljómplötur hafa
komið út með Kristjáni, hjá
erlendum og innlendum út-
gefendum, en þetta er fyrsta
platan sem Skífan gefur út
með honum.
Mótettukórinn hefur haldið
tónleika víða um heim og
hefur hvarvetna vakið mikla
athygli fyrir vandaðan og fág-
aðan flutning og þótt í röð
bestu kóra á sínu sviði.
Skífan gefur plötuna út en
hljóðritun annaðist Stafræna
hljóðupptökufélagið ehf.,
tæknimenn voru Ari Daníels-
son, Sveinn Kjartansson og
Jón Helgi Jónsson. Hljóð-
blöndun og eftirvinnslu sá
Sveinn Kjartansson um.
V______I____________/
Hvar er handbolta-
sáLfræðingiirirai?
Það var heldur óskemmtilegt að
verða vitni að síðustu mínútun-
um í leik íslenska landsliðsins í
handknattleik við Ungverja. Þeg-
ar íslensku landsliðismennirnir
áttuðu sig á því að þeir væru
komnir í vanda fylltust þeir ör-
væntingu og hófu að leika eins
og ráðlaus ungabörn. Við höfum
margoft orðið vitni að svipuðum
atvikum í íþróttaiðkun Iandans.
Þó hefur fumið og fátið sjaldnast
orðið jafn vandræðalegt og síð-
astliðinn sunnudag þegar tauga-
bilaðir stráklingar komu boltanum hvað maður nokkur sem gegni heitinu hand-
eftir annað í hendur andstæðinga sinna. boltasálfræðingur og sé einstaka sinn-
MEIMNINGAR
VAKTIN
Kolbrún
Bergþórsdbtti
Liðið uppskar eftir því. Aldrei
þessu vant reyndi þó enginn að
kenna dómurunum um úrslitin.
Sennilega er það framför. Is-
lensku handknattleiksmennirnir
hafa sennilega meiri hæfileika til
að handfjalla bolta en að sýna
sjálfstjórn á ögurstundum. Því er
ljóst að brýnasta verkefni lands-
liðsþjálfarans í handknattleik
ætti að vera að gera mönnum
sínum Ijóst mikilvægi þess að
halda haus í mótlæti og sýna yf-
irvegun. Nú skilst mér að til sé
„Núverandi þjálfari
veldur greinilega
ekki verkefni sínu
þótt yfirmenn
hans séu tregir til
að viðurkenna þá
staðreynd. Það
læðist að mér sá
grunur að væri
landsliðsþjálfarinn
útlendingur væru
þessir sömu menn
þegar búnir að
reka hann.“
um fengin til að messa yfir „drengjun-
um okkar“. Það er nokkuð ljóst að efla
verður umsvif þess manns og hugsan-
lega gæti hann komið í þjálfara stað.
Núverandi þjálfari veldur greinilega ekki
verkefni sínu þótt yfirmenn hans séu
tregir til að viðurkenna þá staðreynd.
Það læðist að mér sá grunur að væri
landsliðsþjálfarinn útlendingur væru
þessir sömu menn þegar búnir að reka
hann.
Kollegi minn á næsta bás segir ljóst
að Duranona hefði bjargað málum hefði
honum verið gefið tækifæri til. Hans
lausn er sú að gera Duranona að næsta
landsliðsþjálfara Islendinga í handknatt-
leik. Þetta er mæt tilllaga en ég held þó
að handboltasálfræðingurinn sé þarfara
þing.