Dagur - 11.03.1999, Page 6

6- FIMMTUDAGUR 11. MARS 1999
ÞJÓÐMÁL
(( :
Útgáfufélag:
Útgáfustjóri:
Ritstjóri:
Aðstoóarritstjóri:
Framkvæmdastjóri:
Skrifstofur:
Simar:
DAGSPRENT
EYJÓLFUR SVEINSSON
ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
BIRGIR GUÐMUNDSSON
MARTEINN JÓNASSON
STRANDGÖTU 31, AKUREYRI,
GARÐARSBRAUT 7, HÚSAVÍK
OG ÞVERHOLTI 14, REYKJAVÍK
460 6100 OG 800 7080
Netfang ritstjórnar: ritstjori@dagur.is
Áskriftargjald m. vsk.: i.boo kr. á mánuði
Lausasöluverð: iso kr. OG 200 kr. helgarblað
Grænt númer: aoo 7080
Sfmbréf auglýsingadeildar: 460 6161
Símar auglýsingadeildar: (reykjav(K)563-1615 Amundi Ámundason
(AKUREYRI)460-6191 G. Ómar Pétursson
OG 460-6192 Gréta Björnsdéttir
Netfang auglýsingadeildar: omar@dagur.is
Símbréf ritstjórnar: 460 6171(akureyrí) 551 6270 (reykjav(k)
Boðar breytta tíma
í fyrsta lagi
Rótgróinni forystu Sölumiðstöðvar hraðfrystihúsanna var
steypt á aðalfundi fyrirtækisins í fyrradag með reyfarakennd-
um hætti sem vafalítið boðar nýja tíma í átökum hákarlanna í
íslensku viðskiptalífi. Hallarbyltingin, eins og þessi niðurstaða
er gjarnan kölluð, virðist hafa komið flestum á óvart - ekki síst
þeim sem fram til þess hafa með réttu litið á Sölumiðstöðina
sem eitt af sterkari vígum þeirrar öflugu fjármálasamsteypu
sem kennd er við Kolkrabbann. Valdatakan sýnir að með því að
tefla djarft á skákborði viðskiptalífsins er jafnvel hægt að taka
helsta fjármálaveldi landsins í bólinu.
í öðru lagi
Valdataka Róberts Guðfinnssonar og samstarfsmanna hans í
Sölumiðstöðinni er kröftug áminning til stjórnenda fyrirtækja
sem eru á almennum markaði með hlutabréf sín. Það er ekki
Iengur sjálfgefið að forstjórar og stjórnarmenn haldi völdum
án tillits til árangurs í rekstri fyrirtækjanna, eins og lengi hef-
ur verið reglan í þeim tiltölulega þrönga hópi sem ráðið hefur
helstu fyrirtækjum landsins. Þeir sem ráða yfir meirihluta
hlutabréfa munu í vaxandi mæli sýna vald sitt í verki - og það
geta verið allt aðrir menn á morgun en í gær.
1 þríðja lagi
Harkaleg átök viðskiptahákarla um yfirráð í stórfyrirtækjum
eru algeng í löndunum í kringum okkur, þar sem mikil við-
skipti með hlutabréf fyrirtækja eiga sér mun lengri hefð en hér
á landi. Slagurinn um meirihlutann í Sölumiðstöðinni er fyrs-
ta áberandi dæmið um að slíkir viðskiptahættir eru að halda
innreið sína hér. Það kemur ekki á óvart. A komandi árum
munu hlutabréf í öflugum, arðbærum fyrirtækjum ganga
kaupum og sölum sem aldrei fyrr þegar fjársterkir einstakling-
ar og fyrirtæki keppast um að ná þar völdum. Hallarbyltingin
í Sölumiðstöðinni er aðeins upphafið.
Elías Snæland Jónsson
ísbjamarblús
Hugtakið „ísbjarnarblús“ hef-
ur nú öðlast viðskiptafræðilega
merkingu. Það er notað um
það þegar hallarbyltingar eru
gerðar í stórfyrirtækjum, eink-
um stórfyrirtækjum sem Kol-
krabbinn lýtur á sem sín.
Nafngiftin varð til á aðalfundi
SH í fyrradag,
þegar Isbjarn-
arbróðirinn
Jón Ingvarsson
féll úr hásæti
sínu fyrir bylt-
ingarmönnum,
sem vilja breyt-
ingar á fyrir-
tækinu. Þetta
var sannarlega
blúsaður dagur
hjá Jóni í Is-
birninum, dag-
ur sem verður
lengi í minn-
um hafður.
Kolkrabbinn
hefur setið svo
lengi í hægindastól sínum að
hann uggir ekki að sér - er
hættur að trúa því að nokkuð
geti unnið á sér og gleymir að
á honum eru afar snöggir
blettir. Að þessu leyti má segja
að Kolkrabbinn sé líkari Sig-
urði en frænda sínum Fáfni!
Réðu úrslitum
Þannig er upplýst að bréf í SH
sem Róbert Guðfinnsson og
félagar keyptu af Haraldi
Böðvarssyni réðu úrslitum i
byltingunni. Réðu því að Ró-
bert náði þeim nauma meiri-
hluta sem dugði. I sjálfu sér
er ekkert við því að segja þó
Róbert hafi af framsýni farið á
stúfana og orðið fyrri til að
tryggja sér þessi bréf. Slíkt get-
ur auðvitað alltaf gerst. En
þannig mun þetta ekki hafa
atvikast. Þvert á móti stóð Kol-
krabbanum til boða að kaupa
helminginn af bréfum Harald-
ar Böðvarssonar í SH á móti
Róberti - þannig að valdahlut-
föllinn hefðu haldist óbreytt
og ísbjarnarblúsinum hefði
verið forðað. Því er sagan jafn-
vel enn tragísk-
ari - Kolkrabb-
inn er ekki
bara svifasein
skepna sem
missir frum-
kvæðið í þetta
eina sinn.
Hann er orð-
inn að tragíkó-
mískur karakt-
er, sem getur
sagt með sann-
færingu, að öll
víti séu sjálf-
skaparvíti.
Jón Ingvarsson í ísbirninum.
Dramb er
falli næst
Enginn hefur á seinni árum
undirstrikað með jafn öflugum
hætti hið fornkveðna, að^
„dramb er falli næst!“ Það
þarf náttúrulega hreint ótrú-
íega mikið dramb til að virða
ekki viðlits tilboðið um að
kaupa bréfin frá HB sem boð-
in voru. Það er greinilegt að
Kolkkrabbinn hefur séð sig
sem Títanic íslensks viðskipta-
lífs og einfaldlega ekki trúað
því að hann gæti sokkið! Og
blúsinn enn blárri fyrir vikið!
En lífið heldur áfram líka hjá
Kolkrabbanum og þúsund
þorskar á færibandinu þokast
nær....
- GARRI
Valdabarátta og bænaskrár
Er kosningálykt af þeirri
ákvörðun ríkisstjómar-
innarað hækka náms-
lán?
Ámi Gunnarssott
í 2. sæti á lista Framsóknará Norður-
landi vestra ogformaðttrSUF.
-T-j „Tímasetning-
in er það
minnsta
skemmtileg
tilviljun. Við
ungir fram-
sóknarmenn
höfum talað
fyrir þessum
breytingum Iengi og gagnrýnt
menntamálaráðherra og nú þegar
hann hefur brugðist við er ástæða
til þess að óska honum til ham-
ingju með skynsamlegar breyting-
Ásta Ragnhevkir
Jóhannesdóttix
þingmaðurSamJylkingar.
„Það er alveg
ljóst, því þeir
hafa ekki ver-
ið tilbúnir að
taka á þessum
málum hingað
til þó svo að
ástandið í
efnahagslífi
þjóðarinnar hefði gefið tækifæri
til þess. Þetta er bara ein af fleiri
síðbúnum jólagjöfum ríkisstjórn-
arinnar rétt fyrir kosningar og
ættu flestir að sjá í gegnum það
hvaða að hugur býr að baki.“
Sigríður Ainia Þórðardóttir
þingmaðurSjálJstæðisiflokks ogform.
menntamálanefndar.
„Það verður
hver að meta
fyrir sig. Rík-
issjóður
stendur vel og
það er svig-
rúm til að
hækka lánin.
Af hálfu
námsmanna hefur verið lögð
áhersla á að ná fram hækkun á
lánunum og við því er verið að
bregðast núna og eru Iánin hækk-
uð til samræmis við margvíslegar
aðrar breytingar sem eru að eiga
sér stað í þjóðfélaginu. Mér finnst
hækkun lánanna nú vera mjög
eðlileg aðgerð."
Það ber upp á sama dag að yfir-
stjórn eins stærsta fyrirtækis
Iandsins flyst norður í land og að
stjórnskipuð nefnd skilar tillögum
um hvernig tryggja má áframhald-
andi búsetu á annesjum og inn til
dala. Hugmyndir nefndarinnar og
tillögur eru jafngamlar fólksflótt-
anum, sem eykst jafnt og þétt eft-
ir því sem líðandi stund Ijarlægist
sjálfsþurftarbúskap og bændaút-
gerð fortíðar.
Stórútgerð á Siglufirði hefur nú
náð yfirráðum Sölumiðstöðvar
hraðfrystihúsanna og ætti nú hag-
ur gamla síldarbæjarins að
vænkast eftir þeim kokkabókum
sem gefa þær uppskriftir, að pen-
ingar og völd séu driffjöðrin í
byggðaþróun. Þormóður rammi
hefur seilst víðar til að ná áhrifum
og völdum en í yfirstjórn SH. At-
hafnaskáld fyrirtækisins hafa ver-
ið dugleg að sölsa undir sig kvóta
úr öðrum byggðum og leggja und-
ir sig atvinnuvegi þeirra og tekju-
möguleika. Þannig er kvóti Olafs-
firðinga kominn til Siglufjarðar og
eiga nú Ólafsfirðingar að ná hluta
af bjargræði sínu aftur í gegnum
göng frá Siglufirði. Þormóður
rammi-Sæberg heimtar að sjálf-
sögðu að ríkið borgi þá fram-
kvæmd.
Byggðajöfn unarnefnd forsætis-
ráðherra hefur að
sjálfsögðu ekki
hugmynd um
hvernig kvóta-
kerfið ýtir undir
stórfelldari
eignatilfærslur
og byggðaröskun
en áður er dæmi
um í sögu lýð-
veldisins. Hún
jarmar bara um
peninga að sunn-
an og stendur í svipuðum sporum
og ráðþrota forfeður vorir, sem
ekki kunnu önnur ráð í vesaldómi
sínum og fátæktarbasli en að
senda kóngum bænaskrár.
SH sé fluttur til Siglufjarðar er
ekki sjálfgefið að það bæti hag
bæjarbúa, fremur en annarra
byggðarlaga sem eiga við erfiðan
tilvistarvanda að stríða. Það eru
ekki byggðir sem takast á um
eignarhald útgerðar- og fisk-
vinnslufyrir-
tækja. Það eru
hlutafélögin sem
bítast og stjórn-
endur þeirra
þurfa ekki að
svara öðrum til
saka en svoköll-
uðum fjármagns-
eigendum, sem
eiga hlutaféð.
Valdabaráttan
innan SH snýst
um völd og peninga, mikil völd og
milda peninga. Þegar hluthafar fá
ekki þann arð sem þeir telja sig
eiga skilið er stjórnendum bolað
frá eða þeir reknir og aðrir sem
betur er treyst til að græða eru
settir í þeirra stað. Hlutafélögin
ber við að horfa og hörð mark-
aðslögmál gilda um hveijir halda
velli og hveijir verða undir.
Úti á þekju
Hagsmunir starfsfólks og byggða
eru fyrir borð bornir. Skyldur fyr-
irtækja eru aðeins við hlutahaf-
ana, að hagræða og græða er höf-
uðkvöðin sem hvílir á stjórnend-
um. Valdabraskið innan SH kem-
ur í raun engum við nema hlut-
höfum, hvar sem þeir kunna að
búa á jarðarkringlunni. Siglfirð-
ingar eru engu nær og Ólafsfirð-
ingar jafn kvótalausir hvort sem
stjórnarformaður heitir Jón eða
Róbert.
En ráðherrar lofa menningar-
höllum og íjallagötum til að við-
halda byggðum. Upp á þá má
færa flökkusögnina um drotting-
una sem spurði í grandaleysi þeg-
ar þegnar hennar voru að hor-
falla: Af hverju borðar fólkið ekki
heldur brauð og smjör en að deyja
úr hungri.
uazocj b iiilö h'vvri JgíIIg iiiu
VilhjálmurH. Vilhjálmsson
í 10. sæti á lista Samjylkingarí
Reykjavíkogfv. formaður Stúdenta-
ráðs.
„Það er greini-
legt að ástsæll
menntamála-
ráðherra þjóð-
arinnar, Björn
Bjarnason,
hefur áttað sig
á því að kosið
verður til Al-
jingis í vor. Eftir stöðuga niður-
rifsstarfemi á LIN á valdatíma
Sjálfstæðisflokksins sl. átta ár
ætlar hann nú að einhveiju leyti
að bæta fyrir fólskuverk sín með
því að hækka grunnframfærslu og
frítekjumark. Þessari umpólum
ráðherrans ber að sjálfsögðu að
fagna, enda Iöngu tímabær. Svo
tökum við Samfylkingarmenn við
eftir kosningar í vor og gerum þær
breytingar á sjóðnum sem nauð-
synlegar eru þannig að hann geti
réttilega staðið undir nafni sem
félagsleguE iöfnúnarsjóður.“ ,
-ctA'iX i.lninnio i: oiol rriu cbnod
Þeir sem eiga
Þótt toppurinn á valdapýramída. kaupa hyert annað upp þegar svo
inssg nruoíiia i no nc s; nme rrhnni íe ;iji]í;(? ufnbncTUTiBauqo