Dagur - 19.03.1999, Page 9

8 -FIMMTUDAGUR 19. MARS 1999

FIMMTUDAGVR 19. MARS 1999 - 9
FRÉTTASKÝRING
L
X^HT.
Þungt hljóð í Húsvík-
mgiun og Kópaskers-
búum, enda líísviöur-
væri fjölda fólks í
hættu. EUefu rækjn-
verksmiðjur hafa lagt
upp laupana að uudau-
fömu. Húsvíkingur
seldur eftir að hafa að-
eius eiuu siuui laudað
í heimahöfn sinui?
Uggvænleg þróun hefur orðið í
rækjuvinnslunni á landinu á síð-
ustu mánuðum. 11 verksmiðjur
af 23 hafa lokað tímabundið eða
endanlega að undanförnu og
blasir fátt annað en atvinnuleysi
við víða á Iandsbyggðinni. Þær
rækjuverksmiðjur sem hafa helst
úr Iestinni eru Saltver á Suður-
nesjum, Strýta á Dalvík, Fiskiðj-
an í Grundarfirði, Snæfell í
Ólafsvík, Soffanías Cecilsson í
Grundarfirði, Sigurður Agústsson
í Stykkishólmi, Bakki í Hnífsdal,
önnur verksmiðja Básafells á Isa-
firði, verksmiðja Hólmadrangs á
Drangsnesi, Herðir í Fellabæ og
nú síðast rækjuverksmiðjan á
Kópaskeri. Spáð er enn frekari
lokun verksmiðja og er ástæðan
fyrst og fremst aflaleysi. Lífs-
viðurværi allt að sjö tuga íbúa á
Norðausturlandi er nýverið stefnt
í hættu.
Breyttir tíniar
„Ef við myndum horfa tíu ár aft-
ur í tímann væru örugglega bæði
Byggðastofnun og ríkisstjórnin í
málinu," segir Einar Svansson,
framkvæmdastjóri Fiskiðjusam-
lags Húsavíkur. Nú eru hins veg-
ar breyttir tímar. Krafan í sjávar-
útveginum er að fyrirtæki séu
rekin með hagnaði. Dreifð eign-
araðild og hlutafélagavæðing
ræður þar miklu um.
Spá fiskifræðinga er að veiðin
verði ekkert skárri næsta ár en
nú. Hins vegar viðurkenna stjórn-
endur í sjávarútveginum ekki að
offjárfest hafi verið í rækjuvinnsl-
unni síðari ár. Hrun rækjunnar
hafi einfaldlega verið skjótara en
nokkurn óraði fyrir og einnig er
nefnt að fleiri atriði en ástand
rækjustofnsins hafi áhrif. Þar tala
menn um hitastigið í sjónum
svipað og í síldinni og loðnu.
Ágúst Elíasson, formaður Sam-
taka fiskvinnslustöðva, segir að
samdráttur í rækjukvótanum sé
akkílesarhællinn. Verðið hafi ekki
verið vandamál.
Stærsti atvÍHiiurekamliiin
Lokun rækjuverksmiðjunnar á
Kópaskeri er hluti stórvægilegra
breytinga sem framundan eru hjá
Fiskiðjusamlagi Húsavíkur.
Óhætt er að spá að áhrifin verði
mikil á atvinnulíf á Norðaustur-
landi. Draga á jafnframt verulega
úr rækjuvinnslu á Húsavík og
frysttskipié— Húsviki»gttp—Þ-H -F
verður sett á söluskrá. 30-40
starfsmenn vinna við rækju-
vinnslu á Kópaskeri og er þetta
mikilvægasti atvinnurekandi
kauptúnsins. Áhöfn Húsvíkings
er hátt í 30 manns sem skipta
með sér túrum.
Hallarekstur Húsvíkings
Einar Svansson segir aðgerðirnar
ekki lausar við sársauka en fyrir-
tækið verði að mæta erfiðum ytri
skilyrðum í rækjuveiðum og -
vinnslu hjá félaginu. Aflabrestur
á úthafsrækju sé höfuðorsökin og
lýsandi dæmi að aðeins sé búið
að veiða 25% kvótans í ár þrátt
fyrir skerðingu á miðju veiðiári.
„Við höfum haldið dampi til
þessa en verðum nú að bregðast
við,“ segir Einar. Hann vill ekki
upplýsa um afkomu FH upp á
síðkastið en segir ekkert launung-
armál að rekstur Húsvíkings ÞH-
1 hafi gengið illa.
Útlendingar vHja kaupa
Húsvíkingur var keyptur árið
1997 en skipið er smíðað í Nor-
egi 1994. Það er því eitt af nýj-
ustu skipum íslenska flotans og
hefur verið stolt Húsvíkinga. Á
síðustu mánuðum hafa nokkrir
erlendir aðilar falast eftir skipinu
og tilboð borist. Þau eru nálægt
kaupverði skipsins á sínum tíma
sem gæti samsvarað 700-800
milljónum króna. Engu þessara
tilboða hefur að sögn Einars enn
verið svarað heldur verður mark-
aðsverð skipsins fyrst kannað.
Fjöldaatvinnuleysi á Kópa-
skeri
Rekstur rækjuverksmiðjunnar á
Kópaskeri hefur gengið erfiðlega
að frátalinni innfjarðarvertíðinni
í Öxarfirði. Því hefur verið ákveð-
ið að loka verksmiðjunni á milli
úthafsvertíða sem væntanlega
þýðir að engin starfsemi fer þar
fram frá maí til október. Þungt
hljóð er i starfsmönnum enda lít-
ið um aðra atvinnumöguleika.
Fjöldaatvinnuleysi blasir við í
sumar á Kópaskeri.
Kom á óvart
Guðmundur Magnússon, verk-
stjóri á Kópaskeri, segir að 30-35
manns starfi að jafnaði við rækj-
una. Hann segir rækjuvinnsluna
stærsta atvinnurekandann að
jafnaði á staðnum og því sé þetta
áfall. „Það er þungt hljóð í fólki,“
segir Guðmundur. En bjuggust
menn við því að svona gæti fariðr
„Menn ræddu ýmislegt en ég
held að fæstir hafi búist við
þessu. Við töluðum m.a. um
þann möguleika að vinnutíminn
yrð4“9(ryttur*f snmaft1,“þ.‘eaa1.s.'-aðt
eins 8 klukkustundir í einar 5-6
vikur, en þetta kom nokkuð á
óvart,“ segir verkstjórinn.
Gæti þýtt fólksflótta
Fiskiðjusamlag Húsavíkur keypti
verksmiðjuna af Jökli í júlí árið
1997. Guðmundur segir mestar
Iíkur á fjöldaatvinnuleysi í sumar
þar sem aðrir atvinnumöguleikar
séu hverfandi. Óttast hann fækk-
un í byggðarlaginu í kjölfarið?
„Eg er hræddur um að svo geti
farið já, að einhverjir flytjist brott.
Ef menn fá staðfestingu á því að
full vinna verði í innfjarðarvertíð-
inni næsta vetur er mögulegt að
halda í fólk en annars held ég því
miður að hér gæti orðið fólks-
fækkun," segir Guðmundur.
Dýpkað fyrir eitt skipti?
En aftur að Húsvíkingi. Ef skipið
verður selt er rétt að rifja upp að
dýpkunarframkvæmdir við Húsa-
víkurhöfn voru m.a. framkvæmd-
ar til að auðvelda skipinu að
landa á Húsavík. Dýpkunarkostn-
aðurinn var 50-60 milljónir
króna, sem er þó aðeins hrot af
heildarframkvæmdum \ið höfn-
ina. Stefán Stefánsson hafnar-
vörður segir að ekld sé hægt að
segja að tjaldað hafi verið til einn-
ar nætur. „Mörg skip hafa viljað
tanda ■ hér‘^e»'-ekki 'geteð* iwgna
þess hve þau rista djúpt. Fram-
kvæmdirnar fóru að vísu í gang
eftir að Húsvíkingur var keyptur,
en engu að síður voru menn að
horfa til framtíðar," segir Stefán.
Alls verður um 600 milljónum
varið til hafnarframkvæmda á
Húsavík fram til ársins 2002.
Þetta eru miklir fjármunir en eins
og veðrið var í gær lýsti Stefán
höfninni sem „suðupotti". Allar
framkvæmdir miðuðust að því að
róa lægið í höfninni.
Undarleg pólitik
Það er hins vegar kaldhæðni ör-
laganna ef Húsvíkingur verður
seldur, að skipið hefur aðeins
landað einu sinni á Húsavík.
Stefán gagnrýnir það og telur
pólitík hafa ráðið nokkru um
þetta eina skipti. „Mér finnst
hreint furðulegt að skipið hafi
hara einu sinni komið hér með
aflann, en orsöldn er hugsunar-
háttur þeirra manna sem hér
stjórna. Skipið hefði hæglega get-
að landað a.m.k þrisvar sinnum
frá því að dýpkutiin fór fram en
menn kusu að landa frekar á Ak-
ureyri. Það var stíf norðvestanátt
í þetta eina sldpti sem skipið
Iandaði á Húsavík. Versta áttin
fyrir sldpið, en það hittist þannig
á að þessa helgi var LIU að aug-
lýsa- •skip' sín-tiI■ -sýnis hér og þar!
Ég var mjög hissa á að skipið gæti
landað við þessar aðstæður en ekki
næst þegar kom suðvestan gola og
ákjósanlegt veður. Hún er ýmisleg
pólitíkin í þessu,“ segir Stefán.
Hann segir að þessi mál hafi mjög
verið gagnrýnd á Húsavík en útgerð-
arstjóri FH „svarað út í hött“. Stef-
án telur höfnina hafa stórlega misst
aflagjöld að ósekju. Tekjutapið í
fyrra hafi verið töluvert á þriðju
milljón og heilt yfir sé ekki létt yfir
fólki. „Þetta er heilmikið högg.“
Nauðsynlegt skref
Einar Svansson segir um gagnrýni
Stefáns að forsvarsmenn FH hafi
talið of mikla áhættu fyrir Húsvík-
ing að leggjast oftar að bryggju en
raunin hafi orðið. „Við teljum höfn-
ina ekki örugga fyrir svona stórt
skip.“ En hvað þá með dýpkunar-
framkvæmdirnar? Til hvers voru
þær? „Dýpkunin var aðkallandi mál
samanber þegar Geiri Péturs
strandaði með fjölmenni innan-
borðs eins og frægt varð. Burtséð
frá Húsvíkingi þurfti að fara í þess-
ar framkvæmdir og það er lífsspurs-
mál fvrir Húsvíkinga að byggja upp
góða höfn til framtíðar. Hún er eng-
an veginn nægilega góð og þetta
snýst ekki bara um sjávarútveg held-
ur iðnað líka,“ segir Einar.
FRÉTTIR
L. A
Bnminn óupplýstur
Enn er óupplýst hvað olli brun-
anum í uppboðs- og sýningarhúsi
Gallerís Borgar við Síðumúla að-
faranótt laugardagsins 20. febrú-
ar síðastliðinn, þar sem Qölmörg
málverk brunnu inni. Málið telst
enn til rannsóknar hjá rannsókn-
ardeild Iögreglunnar í Reykjavík
nú mánuði síðar, án þess þó að
málið sé meðhöndlað sem hugs-
anlegt sakamál.
Kröfur berast þessa dagana til
Björgvins Þorsteinssonar lög-
manns gallerísins frá eigendum
verka sem brunnu. Hann veitti í
upphafi frest til 15. mars til að
skila inn kröfum, en fresturinn
hefur verið framlengdur. Hann
vildi ekki tjá sig í samtali við Dag
um áætlaða heildarupphæð
krafna eða fjölda brunninna
verka, þar sem endanleg saman-
tekt Iægi ekki fyrir.
Tryggingafélag gallerísins, VIS,
vísaði á Björgvin með allar fyrir-
spurnir um málið. Samkvæmt
heimildum blaðsins háttaði þan-
nig til hjá tryggingafélaginu að
það var á föstudeginum fyrir
brunann að því komið að ógilda
tryggingar gallerísins vegna van-
skila, en frestaði aðgerðum tii
mánudags. I millitíðinni brann
galleríið. Rannsókn brunans hef-
ur ekkert markvert leitt í ljós, en
þó þykir sýnt að ekki hafi verið
um innbrot að ræða og að brun-
inn hafi ekki stafað út frá raf-
magni. Brúsar með leysiefni voru
í salnum. - FÞG
Búsetumálþmgi sjónvarpað
Helgina 20.-21. mars efnir Há-
skóli Islands til opins málþings
um framtíð búsetu á Islandi.
Málþingið verður haldið í hátíða-
sal Háskólans í Aðalbyggingu við
Suðurgötu, en með fjarfunda-
búnaði verður dagskráin einnig
send út beint til 15 staða á lands-
byggðinni.
Þessir staðir eru: Borgarnes:
Samtök Sveitarfélaga í Vestur-
landskjördæmi, Bjarnarbraut 8.
IsaQörður: Framhaldsskóli Vest-
fjarða (í nýjum fyrirlestrasal),
Torfnesi. Siglufjörður: Bæjar-
skrifstofa Siglufjarðar, Gránu-
götu 24. Hvammstangi: Félags-
heimilið, Klapparstíg 4. Sauðár-
krókur: Fjölbrautaskóli Norður-
lands vestra. Blönduós: Iðnþró-
unarfélag Norðurlands vestra,
Þverbraut 1. Akureyri: Háskólinn
á Akureyri, Þingvallastræti 23.
Húsavík: Atvinnuþróunarfélag
Þingeyinga hf., Garðarsbraut 5.
Vopnafjörður: Félagsheimilið
Miklagarði, Miðbraut 1. Nes-
kaupstaður: Verkmenntaskóli
Austurlands, Mýrargötu 10. Eg-
ilsstaðir: Þróunarstofa Atvinnu-
þróunarfélags Austurlands, Mið-
vangi 2, og Menntaskólinn á Eg-
ilsstöðum v. Tjarnarbraut. Höfn:
Framhaldsskólinn í Austur-
Skaftafellssýslu, Nesjum. Sel-
foss: Atvinnuþróunarsjóður Suð-
urlands hf., Austurvegi 56. Vest-
mannaeyjar: Athafnaver Vest-
mannaeyja, Skólavegi 1. Reykja-
nes: Markaðs- og atvinnumála-
skrifstofa Reykjanesbæjar, Hafn-
argötu 57.
Á málþinginu hafa framsögu
ijölmargir innlendir og erlendir
fræðimenn og fulltrúar atvinnu-
lífs, stjórnmála, mennta- og
menningarmála. Dagskránni er
skipt í íjóra hluta, en mestum
hluta hennar verður varið í leit
að úrræðum og mótun framtíðar-
stefnu. Þar sem hver hluti dag-
skrárinnar myndar sjálfstæða
heild geta fundargestir hlýtt á
þau erindi sem þeir kjósa, en
þurfa ekki nauðsynlega að sitja á
öllu málþinginu.
Ekki auðveld ákvðrðun
ÞORVALDUR
ÞORSTEINS-
SON
RITHÖFUNDUR OG
MYNDUSTARMADUR
SKRIFAR
Vegna firéttar í Degi í dag (gær)
vill undirritaður koma eftirfar-
andi á ffamfæri:
Það er ánægjulegt að fylgjast
með ungu og metnaðarfullu fólki
sem ræðst ekki á garðinn þar sem
hann er lægstur þegar leiklistin
er annars vegar. Á sama hátt er
það ákaflega leiðinlegt hlutskipti
að neyðast til þess að setja áhuga-
sömum hópi eins og hjá
Leikklúbbnum Sögu á Akureyri
ákveðin skilyrði og að Iokum - því
miður - stólinn fyrir dyrnar. Þar
sem samskipti mín og leikliópsins
hafa verið tekin til umfjöllunar í
Degi er óhjákvæmilegt að biðja
blaðið um að koma eftirgreindu á
framfæri:
Ákvörðun okkar Jóhanns G. Jó-
hannssonar tónskálds um að
heimila ekki flutning Skilaboða-
skjóðunnar var tekin að vel at-
huguðu máli og var hreint ekki
auðveld. Hins vegar hlýtur það að
liggja í augum uppi að verk af
þessu tagi verður ekki sett upp án
samráðs við höfunda þess og að
uppfylltum einhverjum skilyrðum
þeirra um alúð og fágun við
flutning þess. Hvorugu var því
miður til að dreifa í þessu tilviki.
Engu að síður Iögðum við höf-
undarnir á okkur talsverða vinnu
við að finna lausn sem tryggt gæti
áframhaldandi æfingar og
skammlausan flutning leikritsins
án þess að misbjóða fjárhagslegri
getu leikhópsins. Sú leit okkar að
nauðs)Tilegum hjálparhellum bar
því miður ekki árangur og því var
óhjákvæmilegt að þiðjast undan
þ\4 að verkið yrði sett á svið af
þeim vanefnum sem við blöstu.
Um aðdraganda málsins, sem
\'íða er afbakaður í frétt Dags frá
f gær, vildi ég segja eftirfarandi:
Það er mikill misskilningur að
ég hafi haft vitneskju um að upp-
setning á Skilaboðaskjóðunni
hafði verið ákveðin, hvað þá að
æfíngar stæðu yfir. Hið rétta er
að um miðjan janúar var mér sagt
af einum stjórnarmanni
leikklúbbsins að verið væri að
skoða Skilaboðaskjóðuna ásamt
öðrum leikritum vegna fyrirhug-
aðrar uppsetningar. Tók ég treg-
lega í þá hugmynd þar sem ég
taldi Ijóst að uppsetning á jafn
viðamiklum söngleik hentaði
engan veginn áhugaleikhópi ung-
linga. Sagði ég honum jafnframt
að slíka ákvörðun yrði að taka í
samráði við tónskáld og leikstjóra
yrði hugmyndinni haldið til
streitu. Ég heyrði hins vegar ekk-
ert meira um þetta mál þar til ég
frétti síðan af því fyrir tilviljun
fyrir rúmri viku að æfíngar væru
langt komnar á verkinu og
skammt til frumsýningar.
Nokkru fyrr hafði skrifstofa
Bandalags íslenskra leikfélaga
reyndar haft samband við tón-
skáldið, sem heimilaði notkun á
tónlistinni að því gefnu að vel
yrði að vinnslu hennar staðið og
tónlistarstjórn yrði í öruggum
höndum. Næstu fréttir sem hann
fékk af uppsetningunni bárust
hins vegar í síðustu viku. Þá
komst hann að því að ekki hafði
verið gert ráð fyrir því í vali leik-
ara að þarna væru sönghlutverk í
meirihluta og sum hver mjög
krefjandi. Vóg sú staðreynd ein
og sér vissulega þungt í ákvörðun
okkar. Ekki bætti úr skák að eng-
inn hafði verið fenginn til að ann-
ast söngæfíngar eða bera ábyrgð
á því að tónlistarþætti verksins
yrði skilað á viðunandi hátt. I
framhaldi af þessum fregnum
gekk Jóhann í það mál að hjálpa
leikstjóra að fínna reyndan tón-
listarmann sem treystandi væri til
að Ieysa þetta flókna verkefni á
stuttum tíma en því miður bar sú
leit ekki árangur þar sem fyrirvari
var of stuttur. Því fór sem fór.
Vel kann að vera að misskiln-
ingur valdi því að ekki var leitað
samþykkis höfundar og tónskálds
Skilaboðaskjóðunnar og eflaust
hefði mátt leysa þann vanda með
einföldum hætti. Þegar hins veg-
ar einsýnt er að flutningur verks-
ins standist ekki lágmarkskröfur
er óhjákvæmilegt að spyrna við
fótum. Mér þykir ákaflega leitt að
hugsunarleysi í byrjun valdi þ\'í
að miklar æfíngar áhugasamra
flytjenda skuli unnar fyrir gýg og
vonandi er að aðstandendur og
leikarar Sögu nái engu að síður
að gleðja sveitunga sína með
skemmtilegu verki á vormánuð-
um. Oska ég Leikklúbbnum Sögu
alls hins besta í framtíðinni og
vona að einn góðan veðurdag
náum við betur saman en í þetta
skiptið.