Dagur - 07.04.1999, Qupperneq 4

20-MIÐVIKUDAGUR 7. APRÍL 1999
D^ur
LÍFIÐ í LANDINU
Norðausturkj ördæmi
Suðurkj ördæmi
Norðaustur eitthvað
Helmingurinn af landinu á
að verða norðausturkjördæmi. Frá Siglufirði
til Hornafjarðar. Hvers vegna þetta stóra
flæmi landsins er talin heppileg eining til að
fólk fari í framboð fyrir það er gjörsamlega
hulið. A sama hátt er það hrein ráðgáta fyrir
alla venjulega Reykvíkinga að borgin skuli
allt í einu orðin að tveimur kjördæmum.
Austur og Vestur kjördæmi!
Sem íbúa á Skólavörðuhæð verður manni
fyrst á að hugsa: hvað er eiginlega kjördæmi
og hvernig verð ég hluti af þvr?
Kjördæmi
Verður fátt um svör. Einhvers staðar leyndist
sú hugmynd með manni að þingmaður í
framboði væri yfirleitt með þrjá til reiðar
gagnvart kjósendum sínum: Hann fer fram
sem einstaklingur, sem á þingi er óbundinn
af öðru en sannfæringu sinni. Oftast er
hann Iíka hluti af flokki, sem er hópur fólks
sem sameinast um grundvallarskoðanir, og
hann merktur þeim. Og í þriðja lagi fer
hann fram andspænis tilteknum hluta kjós-
enda sem hann þarf að skírskota til, í kjör-
dæmi, sem er hugsuð lína dregin utan um
kjósendahóp á einhverjum tilteknum for-
sendum. Sem einstaklingur er þvá þingmað-
urinn persónulega ábyrgur fyrir gjörðum
sínum, hann er fulltrúi lífsviðhorfa og hann
er þjónn tiltekins hóps kjósenda sem ein-
hver skilgreinin liggur að baki.
Þessi hugsaða lína sem dregin er um til-
tekinn hóp kjósenda og nefnist „kjördæmi"
hlýtur að fylgja einhverjum rökum. Menn-
ingarlegum, félagslegum og/eða landfræði-
Iegum.
Maður botnar bara ekkert í þessum nýju
íslensku kjördæmum.
Það gamla
Gamla kjördæmasldpanin frá 1959 var ekk-
ert augnayndi, hvorki pólitískt, menningar-
lega, félagslega eða landfræðilega. Hún var
satt að segja frekar heimskuleg, og oft ónot-
hæf sem viðmiðun um þarfir landsins og
skiptingu gagna og gæða. Nýjasta dæmið er
tveggja milljarða króna fjárveiting til vega-
mála sem aðgerð í byggðamálum. Auðvitað
var þessum krónum úthlutað „í kjördæmin"
(utan höfuðborgarsvæðis) og þingmenn
fengnir til að kasta brauðmolunum innan
hvers þeirra. Þessi „aðgerð í byggðamálum'”
fylgir því mynstri kjödæmanna, en ekki skil-
greindum þörfum og markvissum aðgerðum
fyrir jaðarbyggðir eða vaxtarsvæði á landinu.
Þau svæði ákvarðast nefnilega alls ekki af
markalínum kjördæma og möguleikar þeirra
í sókn og vörn ekki heldur.
I þjóðmálaumræðu hefur kjördæmaskipt-
ingin gamla ruglað fremur en skýrt, og
greining á samfélagsástandi sem oft hefur
farið eftir kjördæmalínum verið áberandi
skökk af því að þessi svæði endurspegla alls
UMBÚÐA-
LAUST
Einhvers staðar í því svart-
holi sem rökAlþingis fæðast
urðu þau undur og stór-
merki nú í þinglok að ný
„kjördæmaskipan" fæddist.
Þetta er í einu orði sagt fá-
ránlegt kerfi. Nema því sé
ætlað að gegna nákvæmlega
engu hlutverki fyrir utan að
skipta landinu í litaspjald í
kosningasjónvarpi.
Norðvesturkj ördæmi
Nýja tillagan um skiptingu iandsins í kjördæmi er tóm vitleysa.
Hvað er
kj ördæmi?
ekki mannlífsmynstrið.
Tekur nú steininn úr með nýja kerfinu.
Hjörleifur hefur rétt fyrir sér
Hjörleifur Guttormsson hefur meðal ann-
arra sýnt fram á að nýju kjördæmin byggast
ekki á neinni skírskotun til félagslegra,
menningarlegra, efnahagslegra eða land-
fræðilegra þátta. Þetta eru bara línur út í
loftið. Miklu nær hefði verið að skipta land-
inu samkvæmt hinum fornu hugmyndum
landsmanna um fjórðunga. Sú skipting kom
ekki til af engu og færa hefði mátt rök fyrir
því að láta kjördæmalínur endurspegla hana.
Stuðningsmenn þessarar röklausu mála-
miðlunar, sem nú er orðin að tillögu Alþing-
is, benda á að hún þjóni þeirri ætlan að
jafna vægi atkvæða. Risavaxin fámenniskjör-
dæmi með lágmarksíjölda þingmanna verða
því til, samtímis þéttbýlum borgarkjördæm-
um. Þvf er til að svara að í fyrsta lagi fer því
fjarri að vægi atkvæða verði jafnt á eftir, og
engin rök fyrir því að það ójafnvægi sem
með þessu fæst sé frekar til frambúðar en
eitthvert annað ójafnvægi. Og í öðru Iagi er
sú veika huglæga stoð sem verið hefur fyrir
hugmyndinni um „kjördæmi" ekki til lengur.
Var það ætlunin?
Reykjavikurkjördæmin tvö
Hvers vegna íbúi á Skólavörðuholti á að
velja um aðra framboðslista en fjölskylda
hans í austurborginni er ein af þeim dular-
fullu ráðgátum sem Alþingi skenkir okkur.
Þetta er hreint út sagt ekkert vit.
Niðurstaða þessa máls er samkvæmt frá-
sögnum þingmanna sú eina sem hægt var að
sameinast um. Það sannar ekki að hún sé
rétt. Hún er þvert á móti kolröng.
Ur því að Alþingi getur ekki leyst það
vandamál sem ójafnt vægi atkvæða er, og af-
dönkuð skipting kjördæma, verðum við að
kjósa nýtt fólk sem ræður við það verkefni.
Nú gefst tækifæri til þess. En þá verðum við
að gæta þess að ganga hart eftir því við
frambjóðendur að þeir láti ekki þessa vit-
lausu málamiðlun standa.
Best væri auðvitað að taka málefni Alþing-
iskosninga úr höndum Alþingis. Það er svo
berlega vanhæft í eigin málum sem klúður
nýlegra breytinga lýsir best. „Flakkarinn" var
ein góð tillaga í málinu til að gera kosninga-
nótt að óskiljanlegri þvælu; „jöfnunar-11 eitt
og „jöfnunar-“ annað bara tilraun til að fela
ráðleysi þingmanna þegar kemur að eigin
kosningu. Málamiðlun um jöfnun atkvæða-
vægis er rökleysa. Annað hvort eru atkvæði
jöfn, eða ekki, og þá af einhverri ástæðu,
sem menn verða að útskýra.
Niðurstaðan í þessu fáránlega máli er að
stofna stjórnlagaþing eða einhvers konar
annað ráð sem getur haft vit fyrir Alþingi í
málefnum þess. Ef ekki er skást að slá einn
hring utan um þessa fáu kjósendur sem búa
í landinu og mynda saman efnahagslega, fé-
lagslega og menningarlega heild. Gera Is-
land að einu kjördæmi.
MENNINGAR
LÍFIfl
Guðrún Helga
Sigurðardóttir
Tilviljun eöa ekM?
Franski myndaflokkurinn um
Greifann frá Monte Cristo var
eitt vinsælasta sjónvarpsefnið
um páskana og varð til þess að
margur sat límdur við sjón-
varpsskjáinn alla páskana.
Undirrituð las Greifann frá
Monte Cristo í gamalli norskri
þýðingu í fyrra og hafði því
ómælt gaman af að riíja upp
söguna sem ekkert var breytt í
sjónvarpinu. Þó verður að við-
urkennast að tilfinningin er
ekki sú sama eftir bókarlestur-
inn og áhorfið. I Sjónvarpinu
virtist röð atburða stjórnast af
tilviljunum meðan í bókinni
vann greifinn markvisst að
markmiðum sínum.
Háskúlatónleíkar
Háskólatón-
leikar eru
dag, mið-
vikudaginn
7. apríl, og
heljast
klukkan
12.30. Há-
skólakór-
inn syngur
undir
stjórn Eg-
ils Gunnais-
sonar og verður efnisskráin
helguð tveimur mikilmennum
sem fæddust fyrir 100 árum
eða árið 1899. Þau eru ljóð-
skáldið Jóhannes úr Kötlum
(1899-1972) og tónskáldið Jón
Leifs (1899-1968). Aðgöngu-
miðar kosta 400 krónur.
Okeypis er fyrir handhafa
stúdentaskírteina.
Þirngað sjálf
Áfram um Háskóla íslands.
Annadís Rúdólfsdóttir, doktor
í félagssálfræði, verður á
morgun með rabb á vegum
Rannsóknastofu í kvennafræð-
um sem ber yfirskriftina:
„Þungað sjálf: Líkamsvitund
og sjálfsmynd ungra mæðra“.
Rabbið fer fram í stofu 201 í
Odda kl. 12-13 og eru allir
hvattir til að mæta.
V_________________________________>
Poppflónin og náttúruflónin
Fávísir, opinmynntir lúðar, einlæg
Iitla Gunna, bitur fötluð kennslu-
kona og íslensk poppstjama
ásamt fylgdarliði tókust á í páska-
mynd sjónvarpsins Guð er
til....og ástin líka eftir Illuga Jök-
ulsson, í leikstjórn Hilmars Odds-
sonar og leikin af útskriftarbekk
Leiklistarskóla Islands. Myndin
var kynnt á þá leið að þar segði
frá því hvernig lífið á fámennri
eyju umturnaðist þegar íslensk
poppstjama kemur í stutta heim-
sókn. Að vísu umturnaðist líf
eínskis á eyjunni en léttvæg um-
skipti urðu í lífi poppstjörnu og fylgdar-
liðs. Skyndikynnasamband leystist upp,
einhverjir fóru á fyllerí og aðstoðarkon-
an ákvað að hætta að elta duttlunga
stjörnunnar og koma sjálfri sér á fram-
færi.
Ofleikur en lipur samtöl
Leikur og leikstjóm voru mistæk.
Hilmar Oddsson hefur áður sýnt
og sýnir það hér að hann hefur
gott auga fyrir flottum stillimynd-
um, fallegri áferð og myndrænni
stemmningu. En, eins og stund-
um áður, gerist hann sekur um
dálítið grunnfærna persónusköp-
un. Vera má að það hafi verið
markmiðið að gera eyjarskeggj-
ana í Fugley að fullkomlega
heilalausum eðjótum og popp-
stjörnugengi í kringum þrítugt að
bjálfalegum unglingum en hafi
verið tilgangur í svo ýktri persónusköpun
þá var hann ekki ljós og ekkert í raunsæ-
islegum umbúnaðinum sem studdi þá
túlkun. Þegar ofleiknum sleppti voru þó
inni á milli snyrtilegar og nettar senur.
Sumar samtalssenurnar voru ágætar, at-
MENNINGAR
VAKTIN
riðið með Villu poppstjömu og Siggu að-
stoðarkonu var fín og vel leikin og
skemmtilegir punktar voru í einræðu ljós-
myndarans (ef endurtekningarnar hefðu
verið skornar niður). Þá voru búningar og
talmálsskotin samtölin ekki þvinguð eins
og oft vill brenna við þegar reynt er að
varpa íslenskum samtíma á skjá eða tjald.
Franunistaða leikara
Leiklistamemarnir stóðu sig misjafnlega.
Nanna Kristín Magnúsdóttir (Sigga) og
Rúnar Freyr Gíslason (Nagli) voru bæði
býsna sterk þegar þau náðu að sníða af
sér ofleikinn. Eyjarskeggjamir Maggi
(Hinrik Hoe Haraldsson) og Palli (Stefán
Karl Stefánsson) vom dauðyflin uppmál-
uð, sem kom verulega að sök hjá þeim
síðamefnda þar sem ást poppstjörnunnar
á Palla var öxull myndarinnar en við lá að
skjárinn kólrtaði upp af sjarmaleysi eyjar-
skeggjans þegar Villa poppstjarna var að
reyna að koma honum til. Jóhanna Vigdís
Arnardóttir komst ágætlega en tilþrifa-
Áttatíu mínútur slagar upp í bíómyndalengd
en páskamyndin leið talsvert fyrir að hafa
væntanlega ekki fengið eins langan með-
göngutíma og framleiðsla fyrir bíó.
laust frá hlutverki poppstjömunnar. Ljós-
myndarinn (Egill Heiðar Anton Pálsson)
og fatlaði kennarinn (Laufey Brá Jóns-
dóttir) fóm vel á skjánum, höfðu smit-
andi hlátur og sterka nærveru en stóðu
ekki undir drykkjuskapnum og Stfna
(María Pálsdóttir) komst eins vel frá
LitluGunnu hlutverkinu og hægt er að
ætlast til undir svona kringumstæðum.