Dagur - 15.05.1999, Blaðsíða 5

LAUGÁRDAGUR 15. MAÍ 1999 - 21
if LANDINU
Einhver spaugilegasta
vitleysa sem ég hef séð
alllanga hríð í íslensku
blaði birtist í gær eða
fyrradag í DV, þar sem
Baldur Guðlaugsson lög-
maður svaraði spurningu
blaðsins um eftirlitsmenn
þá sem Sjálfstæðisflokk-
urinn hefur í kjördeildum
að minnsta kosti hér í
Reykjavík, og væntanlega
alls staðar á Iandinu. Nú
veit ég ekki betur en
Baldur sé flinkur Iögmaður og prýðilega
viti borin manneskja; þeim mun ein-
kennilegra er að sjá hann fara með
heimskulegt og innantómt þvaður eins og
í DV. Spurningin í blaðinu var sprottin af
því að fornvinur minn Egill Helgason
hafði farið fram á að eftirlitsfulltrúi Sjálf-
stæðisflokksins viki út úr kjördeildinni
meðan hann neytti kosningaréttar síns á
laugardaginn var, en fulltrúinn neitaði -
enda hafði formaður yfirkjörstjórnar, Jón
Steinar Gunnlaugsson, komið í sjónvarp-
ið kvöldið áður og úrskurðað að sam-
kvæmt lögum væri fulltrúum flokkanna
sannarlega heimilt að hafa fulltrúa sína í
kjördeildunum og merkja við hveijir kysu.
Og úr því hann fornvinur minn fékk ekki
sínu framgengt neitaði hann að kjósa á
sínum stað í Reykjavík, heldur brá sér
bæjarleið suður til Kópavogs og kaus þar
utan kjörfundar. Eitthvað þótti Iaga-
flækjamönnum vafasamt hvort atkvæðið
væri gilt, þar sem ákvæði um utankjör-
fundaratkvæði munu fela í sér að menn
geti kosið utan kjörfundar ef þeim er ekki
unnt að kjósa á sínum stað á réttum tíma
- en yfirkjörstjórn gerði að lyktum enga
athugasemd við utankjörfundaratkvæðið
úr Kópavogi og málið leystist þanniglagað
farsællega. Það er áreiðanlega rétt hjá
Jóni Steinari Gunnlaugssyni, án þess ég
hafi flett því upp í lagasafni íslenska rík-
isins, að Sjálfstæðisflokkurinn hafi fulla
heimild að lögum til að planta sínum
mönnum inn í kjördeildirnar til að fylgj-
ast með því hverjir kjósa. Lögin eru sett
af stjórnmálaflokkunum og sú var tíðin
að allir flokkarnir töldu það þjóna hags-
munum sínum að hafa fulltrúa í kjör-
deildunum til að merkja við hveijir væru
búnir að kjósa - svo þegar Iíða færi á kjör-
dag mætti hringja í hasti í þá af sínum yf-
irlýstu stuðningsmönnum, sem ekki
höfðu ennþá skilað sér og hvetja þá til að
drífa sig af stað. Þessi Iög voru upphaf-
lega sett einhvern tíma í fyrndinni þegar
alræði stjórnmálaflokkanna var ennþá
meira en það er nú í íslensku samfélagi
og líkast til hefur ekki hvarflað að
nokkrum manni að það gæti talist skerð-
ing á mannréttindum kjósenda við kosn-
ingar sem eiga að vera Ieynilegar að óvið-
komandi fulltrúar stjórnmálaflokka væru
að þvælast inni í kjördeildunum og fylgj-
ast með.
Hænur á priki
Um það leyti sem ég kaus í fyrsta sinn
snemma á níunda áratugnum þótti
manni fyrst og fremst fyndið að ganga
inn í kjördeildirnar og sjá þar sitja hlið
við hlið fulltrúa flokkanna eins og hænur
á priki og merkja við allir í einu og sam-
taka nú, að þarna væri mættur á kjörfund
Illugi Jökulsson búsettur á Bræðraborgar-
stíg númer eitthvað sem ég er búinn að
gleyma. En upp úr því fóru hins vegar að
læðast efasemdir að æ fleirum um að
þetta gæti beinlínis talist siðlegt og smátt
og smátt hættu allir flokkar þessum
hlægilegu en ósmekklegu eftirlitsstörfum
með kjósendum - uns Sjálfstæðisflokkur-
inn var einn eftir og situr þar enn; þegar
ég fór að kjósa á laugardaginn sat inni í
kjördeildinni unglingsgrey og merkti við
án afláts; hann kvaðst ekki fá borgað fyrir
þetta er ég spurði hann, heldur væri í
sjálfboðavinnu - þetta var sem sé nánast
hugsjónastarf, að skila Kjartani Gunnars-
syni framkvæmdastjóra Sjálfstæðisflokks-
ins nákvæmri skrá yfir það hverjir væru
búnir að neyta kosningaréttarins við þess-
ar leynilegu kosningar. Eftir að það
fór að renna upp fyrir fólki að eitthvað
væri athugavert við vist fulltrúa stjórn-
málaflokkanna í kjördeildunum, og allir
nema íhaldið hættu þessu, þá hefur þessi
eftirlitsstarfsemi farið æ meir fyrir bijóst-
UMBÚÐA-
LAUST
Og úr því hann fornvinur
minn fékk ekki sínu fram-
gengt neitaði hann að
kjósa á sínum stað í
Reykjavík, heldur brá sér
bæjarieið suður til Kópa-
vogs og kaus þar utan
kjörfundar.
Njósnir til trygg-
ingar lýðræoinu?
ið á ýmsum, þótt sjaldan hafi soðið upp
úr. Sú Iitla uppákoma sem hann fornvin-
ur minn stóð fyrir í sinni kjördeild vakti
hins vegar athygli á þeim úreltu laga-
ákvæðum sem heimila þessa óskemmti-
legu njósnastarfsemi um það hverjir kjósa
að nýta kosningarétt sinn og hveijir ekki,
og því var Baldur Guðlaugsson fenginn til
þess af DV að svara spurningu um málið,
en Baldur er eins og allir \dta auðvitað
formaður fulltrúaráðs Sjálfstæðisflokks-
ins.
Vellur upp úr honum vitleysan
Og þá tekur að vella upp úr honum vit-
leysan. Baldur segir nefnilega orðrétt á
þessa leið: „Hér er um að ræða grundvall-
aratriði í framkvæmd frjálsra og lýðræðis-
legra kosninga - í raun eitt af þeim atrið-
um sem sérstaklega er horft til og talið
skera úr um hvort kosningar í nýfijálsum
ríkjum séu frjálsar. Astæðan er einfald-
lega sú að með þessum hætti er leitast
við að tryggja að stjórnvöld á hverjum
tíma geti ekki hagrætt kosningaúrslitum
og stundað raunveruleg kosningasvik.
Þótt okkur hér á Islandi kunni að þykja
slíkt fjarri lagi gildir það hér eins og ann-
ars staðar að betra er að byrgja brunninn
áður en barnið er dottið ofan í hann.“
Þetta er sem sagt, með leyfi að segja,
minn kæri Baldur Guðlaugsson, eitthvað
það mest stúpid píp sem ég hef lengi
heyrt. Og reyndar er óvenjulegt að jafn
margar athugasemdir megi gera við jafn
stuttan texta. í fyrsta lagi er þetta einfald-
lega vitleysa og það veit Baldur vel. Til-
gangurinn með þessu eftirlitsstarfi flokk-
anna allra áður en Sjálfstæðisflokksins
eins núna er ekki og hefur aldrei verið
eftirlit með því að kosningar færu heiðar-
lega fram. Margsjóaður vélstjóri úr kosn-
ingavél Sjálfstæðisflokksins eins og Bald-
ur Guðlaugsson veit náttúrlega fullvel að
þessu eftirliti var eingöngu komið á til að
flokkarnir gætu passað upp á að sínir
sauðir skiluðu sér í réttina og yrðu dregn-
ir þar í dilka. Og í öðru lagi er hálf ugg-
vænlegt að Baldur skuli beinlínis leyfa sér
að halda þessu fram án þess að blikna
eða blána. Hann er auðvitað að ljúga og
hann veit það vel sjálfur en gerir það
samt af því hann veit Iíka að hann er í að-
stöðu til þess.
Yfirklór hins mikla
og ástsæla leiðtoga
Þetta yfirldór Baldurs minnir satt að segja
ótrúlega mikið á yfirklór hins mikla og
ástsæla leiðtoga þegar hann var spurður í
sjónvarpinu fyrir kosningar af hverju
Sjálfstæðisflokkurinn birti ekki upplýs-
ingar um hverjir gæfu í digra kosninga-
sjóði hans, og hinn mikli og ástsæli leið-
togi svaraði því til að það mætti bara alls
ekki því þar með væri rofið trúnaðarsam-
band flokka og kjósenda, sem væri grund-
vallaratriði lýðræðisins, þar sem flokkarn-
ir ættu að veita ríkisvaldinu aðhald - og
Sjálfstæðisflokkurinn (sem að minnsta
kosti um þessar mundir liggur við að sé
sjálft ríkið) var þar með í munni síns
mikla og ástsæla leiðtoga allt í einu orð-
inn helsta aðhald ríkisvaldsins. Þetta var
líka hlægilegt bull sem allir vissu að var
hlægilegt bull, en Davíð Oddsson sagði
samt af því hann vissi að enginn myndi
dirfast að hía á hann fyrir þetta. Og Bald-
ur Guðlaugsson dregur dám af sínum for-
ingja og fer líka með þvaður í trausti þess
að enginn muni voga sér að benda á að
sjálfur formaður fulltrúaráðs Sjálfstæðis-
flokksins sé allsber í sinni röksemda-
færslu. í þriðja til áttunda lagi, þá er
vitaskuld hægðarleikur að rífa niður hina
mjög svo skrýtnu samlíkingu Baldurs
Guðlaugssonar um ísland annars vegar
og einhver nýfrjáls ríki þar sem kosninga-
svik eru landlæg hins vegar. Það hljómar
auðvitað vel að byrgja brunna áður en
krakkaskarinn dettur oní, en samlíkingin
er eigi að síður út í hött og eiginlega
móðgandi fyrir lýðræði okkar að formað-
ur fulltrúaráðs í stærsta stjórnmálaflokki
landsins skuli þykjast telja nauðsynlegt að
fylgjast svo vel með framkvæmd kosninga
hér að hann þurfi að senda her manns
inn í hverja einustu kjördeild. Að vísu er
það auðvitað ekki ástæðan fyrir veru ung-
linganna og gamalmennanna í kjördeild-
unum, en grefur það ekki svolítið undan
tiltrú okkar á lýðræðinu hér að slíkur
sæmdarmaður skuli álíta það svo brot-
hætt að þetta sé nauðsynlegt til að fyrir-
byggja kosningasvindl?
Má segja hvað sem er?
En umfram allt er það í rauninni ekki
bara hlægilegt píp, heldur líka eitthvað
soldið skuggalegt við það, að Baldur skuli
leyfa sér að halda því fram að njósna-
starfsemi flokks síns með kjósendum sé í
rauninni eftirlit með því að lýðræðið nái
fram að ganga - rétt eins og formaður
hans heldur því fram að gjafir í kosninga-
sjóði Sjálfstæðisflokksins séu á einhvern
hátt til tryggingar aðhaldi með ríkisvald-
inu. Þetta eru greinilega menn sem telja
sig geta sagt hvað sem er og þeir muni
komast upp með það allt. Þetta er fyndið,
en það má líka hafa bakvið eyrað að
einmitt svona var talsmátinn í ríki Win-
ston Smiths í sögunni 1984 - þar sögðu
valdhafarnir eintóma þvælu og þó allir
vissu að merkingin væri í raun þveröfug
við orðanna hljóðan, þá gerði það ekkert
til, því þeir réðu.
Pistill llluga var fluttur í Morgunútvarpi
Rósar 2 sl. miðvikudag.