Dagur - 27.11.1999, Blaðsíða 6

6 -LAUGARDAGUR 27. NÓVEMBER 1999
rD^tr
ÞJÓÐMÁL
Lfojmar
Útgáfufélag: dagsprent
Útgáfustjóri: eyjúlfur sveinsson
Ritstjóri: ELIAS SNÆLAND JÓNSSON
Aðstoðarritstjóri: birgir guðmundsson
Framkvæmdastjóri: marteinn jónasson
Skrifstofur: strandgötu 31, akureyri,
GARÐARSBRAUT 7, HÚSAVÍK
OG ÞVERHOLTI 14, REYKJAVÍK
Simar: 460 6ioo OG 800 7080
Netfang ritstjórnar: ritstjori@dagur.is
Áskriftargjaid m. vsk.: 1.900 KR. Á mánuði
Lausasöluverð: iso kr. og 200 kr. helgarblað
Grænt númer: 800 7080
Netföng auglýsingadeildar: greta@dagur.is-augl@dagur.is-gestur@ff.is
Símar augiýsingadeiidar: (reykjavíK)563-1615 Amundi Amundason
(REYKJAVÍK)563-1642 Gestur Pðll Reyniss.
(AKUREYR 1)460-6192 Karen Grétarsdóttir.
Símbréf auglýsingadeildar: 460 6161
Símbréf ritstjórnar: 460 6i7i(AKUREYRl) 551 6270 (reykjavIk)
Kvóti og þrælaMstur
í fyrsta lagi
Sú hnattvæðing viðskipta, sem Islendingar taka í vaxandi mæli
þátt í eins og aðrar ríkar þjóðir, hefur skilað fyrirtækjum hér á
landi og þjóðinni í heild margvíslegum efnahagslegum ábata.
En um Ieið hafa Iandsmenn fengið að kynnast enn frekar því
mikla misrétti sem ríkir í heiminum - og sumir hér beinlínis
reynt að græða á því eins og öðru. Þetta á til dæmis við um
vöruflutninga á milli landa. Skipafélög á vesturlöndum leggja
allt kapp á að leigja erlend hentifánaskip til að flytja varning-
inn heim, en þau eru ódýr vegna þess að skipverjunum eru
greidd smánarlaun.
í öðru lagi
Dapurlegt er til þess að vita að Eimskipafélagið, sem á fyrstu
áratugum í sögu sinni stóð undir nafni sem óskabarn þjóðar-
innar, skuli ganga á undan í því að Ieigja slíkar „þrælakistur“
eins og talsmenn verkalýðshreyfingarinnar hafa réttilega kall-
að dallinn Nordheim, sem kom hingað til lands með vörur á
vegum Eimskipa fyrir nokkrum dögum. Islensk stéttarfélög
reyndu með beinum aðgerðum að tryggja skipverjum þau lág-
marks mannréttindi að fá greidd laun í samræmi við kjara-
samninga, en urðu að lúta í lægra haldi fyrir dómstólum sem
bönnuðu félögunum frekari afskipti af mannréttindabrotum
við hafnarbakkann í Reykjavík.
í þriðja lagi
Það var lengi kappsmál Islendinga að tryggja að íslensk skip
önnuðust flutninga til og frá landinu. Eimskipafélagið var
beinlínis stofnað í þeim tilgangi á sínum tíma. Harma ber að
Eimskip skuli ekki sýna meiri metnað í þessu efni en dæmið
um Nordheim ber glöggt vitni um. En það er líldega í fullu
samræmi við tíðaranda gróðahyggjunnar og þá stefnu eigenda
Eimskipa að einbeita sér fyrst og fremst að því að sanka að sér
sem mestu af fiskveiðikvóta landsmanna með því að kaupa
ráðandi hluti í íslenskum sjávarútvegsfyrirtækjum. I kapp-
hlaupinu um kvótagullið virðist það skipta litlu máli hvort lág-
marks mannréttindi séu virt um borð í skipum sem sigla á veg-
um fyrirtækisins. Það er miður. Elias Snæland Jónsson
Seljiun úrtölu-
bankaim strax
Misjafnt er hljóðið í bönkun-
um. Seðlabankinn málar
skrattann á vegginn, eða öllu
heldur verðbólguófreskjuna,
sem farin er að ríða húsum á
ný og færist í aukana. Það er
heldur blómlegra um að litast í
Framkvæmdabanka atvinnu-
lífsins, þar sem gull drýpur úr
hverri tölvu og hagsældin er
slík að eigendurnir hafa hagn-
ast um milljarð á þeim stutta
tfma síðan hann var einka-
væddur.
Það er einhver munur að
eiga einkabanka sem malar
eigendunum gullið eins og
Grottakvörnin, heldur en að
ríkisreka Seðlabanka með
tómar gjaldeyrishirslur, sem
þar að auki er með
leiðinlegar verðbólgu-
spár og er farinn að
leggja til samdrátt í
eyðslusemi og þá
helst með því að legg-
ja til að dregið sé úr
lánveitingum.
Ekki er nema von
að illa gangi í Seðla-
bankanum, því enn vantar í
hann framsóknarbankastjór-
ann og er Garri þess fullviss,
að þegar fyllt verður í það
stóra skarð mun efnahagurinn
rétta við og spárnar glæðast.
Áfram með
smjörið
Og ráðagóður er verðbólgu-
bankinn ekki. Hvernig í ósköp-
unum getur hann ætlast til að
góðærið haldist ef draga á úr
lánveitingum 'iil nauðþurfta
eyðsluklónna. Bílvæðingin á
Iangt í land til að ástandið
verði viðundandi. Enn eru
mörg heimili sem neyðast til
að nota aðeins einn bíl og enn
eru ekki nema um 20% þjóðar-
innar sem eiga farartæki sem
hægt er að koma upp á Eyja-
bakka til að skoða gæsir í sár-
um. Bílalánin vinsælu mega
ekki missa sín nema síður sé.
Svo þarf að halda áfram að
byggja Reykjavík upp svo hún
geti tekið við því fólki sem enn
tollir úti á túndrunni. Verði
skrúfað íyrir lánin til skóla-
barna svo þau geti keypt og
rekið vasasíma mun heil kyn-
slóð missa allt samband við
annað fólk og einangrast í
mannfélaginu.
Verjumst hruui
Verst af öllu verður ef hætt
verður að lána fjárfestum til
hlutabréfakaupa. Þá verður
keðjuverkun sem
endar í algjörri
kreppu. Fyrst fara
fjármögnunarfyrir-
tækin á hausinn, svo
öll hin fyrirtækin sem
rekin eru á hlutafé og
síðan koll af kolli.
Ef Seðlabankinn
getur ekki hætt þessu
sparnaðartali kemur ekki ann-
að til greina en að einkavæða
hann áður en hann eyðileggur
allt okkar hátimbraða fjár-
málakerfi, sem byggist á lán-
um og eyðslu en ekki nfsku og
aðhaldssemi.
Garri Ieggur því til að Seðla-
bankinn verði seldur áður en
hann gerir meiri skaða með
úrtölum og sparnaðarhjali.
Einkavinirnir sem hreppa
hann munu græða nokkra
milljaðra á örfáum vikum og
góðærið mun umlykja þá í
skattaparadfs auðsafnara. Og
þeim blönku og skuldugu
verða veitt lán á hæstu vöxtum
sem aldrei fyrr. GARRI
drungalegi.
JÓHANNES SIGURJÓNS-
V SON
skrifar

Þjóðliðið rís upp þessa dagana
og skipar sér í sveitir til stuðn-
ings eða andstöðu við lögform-
legt umhverfismat á Fljótsdals-
virkjun. Og mikið vatn hefur
raunar runnið óvirkjað til sjávar
af Austurlandi frá því deilurnar
hófust.
A dögunum var t.d. haldinn
aðalfundur í Óðni, félagi laun-
þega f Sjálfstæðisflokknum. Til-
vist þessa félags kemur ugglaust
ýmsum á óvart, því margir hafa
lengi haft þá skoðun að fyrirbær-
in launþegar og Sjálfstæðisflokk-
ur eigi ekki samleið, en það er
sem sé komið á daginn að það
eru launþegar í Sjálfstæðis-
Ilokknum og þeir eru í Óðni, og
Óðinn er ekki leynifélag laun-
þega.
I ályktun Óðins segir m.a. að
Island sé „ekki bara hæli fyrir
menningarsnobbara og frí-
stundafígúrur." Og ennfremur er
skorað á stjórnvöld að hvika í
engu frá virkjunaráformum á
Hælbítandi Mstimdafígúmr?
Austurlandi og ekki láta „hælbíta
úr forneskju“ tefja þá för.
Lóðið Bjarkar
Ein af þessum „frístundafígúrum
og hælbítum úr forneskju" er
tónlistarmaðurinn Björk, sem nú
hefur opinberlega skipað sér í
raðir þeirra sem vilja
vernda Eyjabakka og
koma í veg fyrir
Fljótsdalsvirkjun.
Björk hefur hingað
til ekki haft mikil af-
skipti af innanríksi-
málum og pólitískum
deilumálum hér
heima, og því verða
það að teljast tíðindi,
þegar þessi tekju-
hæsta j.frístunda-
fígúra" á Islandi og þó víðar væri
leitað Ieggur sitt lóð á vogarskál-
ar.
Og það á kannski eftir að síga
í, Ióðið hennar Bjarkar. Björk
Guðmundssdóttir hefur scm sé
stöðu sem líkast til enginn Is-
lendingur, hvorki fyrr né síðar,
hefur haft. Það sem hún segir og
gerir getur sem sé haft víðtæk
áhrif langt út fyrir Iandsteinana,
jafnvel þó það hafi ekki endilega
mikil áhrif hér heima.
HeímstónleLkar?
Nú liggur náttúrlega
ekki fyrir hvernig
Björk hyggst beita
áhrifum sínum í
þessu mikla deilu-
máli Islendinga. En
gefum okkur að hún
muni beita sér af
fullum þunga og fái
t.d. til liðs við sig fé-
laga og vini í popp-
og menningarkreðs-
um erlendis. Heimsfrægðargeng-
ið er yfirleitt íðilfúst til að styðja
málstað náttúruverndar af öllum
toga, verndun regnskóga í Brasil-
íu, friðun hvala og sela og páfa-
gauka í útrýmingarhættu og svo
framvegis, samanber margvíslegt
heimstónleikahald til styrktar
þessum og öðrum göfugum mál-
efnum í gegnum tíðina.
Maður sér því hugsanlegan
möguleika á að Björk smali sam-
an kunningjum og aðdáendum
sínum í poppinu, fólki á borð við
Elton John, Clapton, Sting,
Goldie, Tricky og bvað þetta Iið
heitir nú allt saman, og efndi til
tónleika í beinni útsendingu um
veröld víða, í þeim tilgangi að
standa vörð um fallegasta þjóð-
garð heims.
Og áhrifin hér heima yrðu
ugglaust sú að stuðningur við
Fljótsdalsvirkjun myndi stór-
aukast. Því þó upphefðin komi
að utan á Islandi, þá er ekkert
sem fær landsmenn til að rísa
upp á afturlappirnar og umhverf-
ast í þvermóðsku eins og þegar á
að fara að ráðskast með okkur og
okkar mál erlendis frá, jafnvel þó
við vitum og viðurkennum að við
höl’um slæman málstað að verja.
spuria
svaurad
Munu afskipti Bjarkar
Guðmundsdóttur af
byggingu Fljótsdals-
virkjunar spilla vin-
sældum hennar?
Eiríkur Stefánsson
fomtaður Verkalýðs- og sjómannafélags
Fáslmíðsfjaiðar.
„Margir munu
lfta Björk öðrum
augum eftir
þetta. Meginat-
riði málsins er þó
að hún lifir í
heimi allsnægta
og ríkidæmis og
gæti þess vegna byggt álver sjálf,
kysi hún það. Fólk einsog hún
skynjar ekki þá stöðu sem fólk á
landsbyggðinni er í, hugsun
hennar nær ekki svo langt. Hún
lifir í heimi fræga fólksins, þar
sem þykir fínt og gáfulegt að vera
á móti eðlilegri nýtingu náttúru-
aðlinda."
Einar Rafn Haraldsson
fomiaðmAfls fyrir Austurlands.
„Eg vona að
menn kunni að
meta tónlist
Bjarkar eftir sem
áður, þó vera
kunni að ein-
hverjum sé í nöp
við afskipti henn-
ar af málinu. 1 viðtali í sjónvarpi
sagði Björk að Island væri falleg-
asta Iand í heimi og það ættum
við að umgangst af ást og virð-
ingu. Þessu var ég sammála sem
og því þar sem hún sagðist á
móti öfgum í umhverfismálum. I
þriðja lagi sagðist hún á móti
Eyjabakkalóni; en þar erum við
ekki sammála, enda komum við
sitt úr hvorri veröldinni."
Haukur Snorrason
Ijósmyndari og áhugamaður imt Eyja-
bakka.
„Frekar myndi ég
halda að þau ykju
vinsældir hennar.
Björk er að sanna
æ betur hve mik-
ill Islendingur
hún er og þeir
sem búa og starfa
erlendis sjá landið öðuvísi en við
sem búum hér heima. Eftir
langa veru erlendis sér maður ís-
Iand í nýju ljósi. Plötur Bjarkar
ættu ekki að seljast verr þrátt fyr-
ir þetta, hún er nú í fyrsta sinn
að viðra skoðanir sínar á íslensk-
um málefnum og fólk mun virða
það.„
Bubbi Morthens
tónlistamiaður.
„Hvaða bull er
þetta? Hún er
ekki svara verð og
nú er ég nánast
kjaftstopp að
mönnum skuli
þetta í hug. Þó
Sjálfstæðisflokk-
ur og Framsóknarflokkur keyri
áfram virkjunarstefnu sína og
flokksgæðingar vilji drepa niður
alla umræðu um málið þá er
Björk það stór að hún stendur
málið af sér. Sjálfur hef ég selt
um dagana 200 þúsund hljóm-
plötur og rifið kjaft á báða bóga
og það hefur aldrei komið niður
á sölu platna minna. Ef eitthvað
er þá ætti þetta að auka vinsæld-
ir Bjarkar."