Dagur - 01.03.2000, Qupperneq 6

6 -MIÐVIKUDAGUR 1. MARS 2 000
ÞJÓÐMÁL
Útgáfufélag: DAGSPRENT
Útgáfustjóri: eyjólfur sveinsson
Ritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Aðstoðarritstjóri: BIRGIR GUÐMUNDSSON
Framkvæmdastjóri: marteinn jónasson
Skrifstofur: strandgötu 3i, akureyri,
GARÐARSBRAUT 7, HÚSAVÍK
OG ÞVERHOLTI 14, REYKJAVÍK
Símar: 4bo 6ioo og ooo 70so
Netfang ritstjórnar: ritstjori@dagur.is
Áskriftargjald m. vsk.: 1.900 kr. á mánuði
Lausasöluverð: 150 kr. og 200 kr. helgarblað
Grænt númer: soo 7080
Netföng auglýsingadeildar: greta@dagur.ls-augl@dagur.is-gestur@ff.is
Símar auglýsingadeildar: (REYKJAVÍK)563-1 ei5 Ámundi Ámundason
(REYKJAVÍKJ563-1642 Gestur Páll Reyniss.
(AKUREYR 1)460-6192 Karen Grétarsdóttir.
Simbréf auglýsingadeildar: 460 6161
Sfmbréf ritstjórnar: 460 6i7i(AKUREYRl) 551 6270 (REYKJAVÍK)
Slæm tídindi
f fyrsta lagi
Sú óvænta ákvörðun Islandsflugs að hætta samkeppni við
Flugfélag Islands á helstu innanlandsflugleiðum, eru enn ein
slæm tíðindi fyrir landsbyggðina. Öllum er Ijóst að eftir að ís-
landsflug hóf þessa samkeppni lækkuðu fargjöld verulega, til
dæmis á milli Reykjavíkur og Akureyrar, en einnig til annarra
þeirra staða þar sem boðið var upp á beina samkeppni. Með
reynslu síðustu ára í huga er sá ótti neytenda eðlilegur að far-
gjöldin muni smám saman hækka og þar með verði dýrara að
ferðast á milli höfuðborgarinnar og helstu þéttbýlisstaða
landsbyggðarinnar.
1 öðru lagi
Samkvæmt yfirlýsingum Islandsflugs um þessa niðurstöðu
liggur kalt peningamat á bak við ákvörðunina um að hætta að
keppa við Flugfélagið. Hluthafar fyrirtækisins vilja fá meiri
hagnað og þá er augljósasta leiðin að hætta þeim hluta rekst-
ursins sem verst hefur gengið. Þetta er að sjálfsögðu niður-
staða sem alltaf má búast við þegar eingöngu er treyst á þjón-
ustu einkafyrirtækja sem verða að skila hagnaði og hafa engar
félagslegar skyldur við almenning. Hin samfélagslegu áhrif
starfseminnar skila sér einfaldlega ekki í niðurstöðutölum árs-
reikninga slíkra fyrirtækja - hversu mikilvæg sem þau kunna
að vera jafnvel fyrir heilu landshlutana.
í þriðja lagi
Slæmt er til þess að vita að þrátt fyrir markaðsvæðingu og auk-
ið frelsi skuli stefna í fákeppni eða jafnvel einokun á mikilvæg-
um sviðum atvinnulífsins. Þegar Islandsflug hættir að fljúga til
Akureyrar, Egilsstaða og Vestmannaeyja mun Flugfélag Is-
lands sitja eitt að þeim markaði. Rík ástæða er til að hvetja for-
svarsmenn Flugfélagsins til að fara varlega í sakirnar og kom-
ast hjá verulegum fargjaldahækkunum þótt fyrirtækið þurfi
ekki lengur að taka tillit til keppinautarins. Því á að fylgja mik-
il ábyrgð að vera í einokunaraðstöðu í jafn mikílvægri þjónustu
og áætlunarfluginu frá Reykjavík til helstu kaupstaða úti á
landi.
Elias Snæland Jónsson
Hrekkj avaka
Garri sá það auglýst í sjón-
varpinu sínu að fyrir dyrum
stendur að halda allssherjar
hrekkjavöku á Rfkissjónvarp-
inu á laugardaginn kemur.
Fólkið sem alla jafnan sér um
þáttinn „Stutt í spunann“
kom fram í einhverri auglýs-
ingu klætt upp sem vampírur
og voru voðalega fyndin að
segja frá þessum dagskrárlið.
Blóðið draup í bikar og sýnd-
ar voru glefsur úr frægum
vampírumyndum, þannig að
ekki fór á milli mála að hug-
myndin er að láta
kalda vatnið renna
milli skinnsins og hör-
undsins á áhorfendum
þegar þar að kemur.
Hrollvekjur af þessu
tagi er raunar ekki
mjög algengar í sjón-
varpi núorðið - þykja
vera B-myndir og bara
vinsælar í sérstökum
„cult“- hópum. Allra
síst eru svona hrollvekjur
látnar gerast inni í Sjónvarps-
sal viðkomandi sjónvarps-
stöðvar með vampírum vafr-
andi um. En svona eru menn
nú frumlegir á Ríkissjónvarp-
inu.
Ástæðan
Garri hefur hins vegar fengið
skýringar á því hvers vegna
mönnum datt í hug að setja
upp svona hryllingskvöld hjá
Ríkissjónvarpinu. Fram hefur
komið að starfsmenn útvarps-
ins séu enn á ný komnir í stríð
við Hrafn Gunnlaugsson
vegna fréttar sem birtist um
Hrafn á dögunum. Að þessu
sinni er það hvorki útvarps-
stjóri né aðstoðarmaður út-
varpsstjóra sem eru í aðal-
hlutverki, semsé hvorki
Heimir Steinsson né Arthúr
Björgvin. Nú er það fréttarit-
V
ari útvarps í Berlín, Kristín
Jóhannsdóttir sem fallin er í
ónáð, en raunar er hún bökk-
uð upp af fréttastofunni.
Ohætt er að fullyrða að
Hrafni muni ekki reynast
auðveldara að sækja að hin-
um gamalreynda fréttastofu-
goða Kára Jónassyni, en það
reyndist mönnum að sækja að
nafna hans Sólmundarsyni á
sínum tíma.
Kalda knimlan
Það er kunnara en frá þurfi að
segja að til þessa hefur
Hrafn unnið sínar
rimmur innan veggja
RÚV, þó á stundum
hafi hann ekki verið
talinn sigurstrangleg-
ur. Einhvern tíma lýsti
einn núverandi ráð-
herra framsóknar-
manna því þannig að
það væri alltaf þessi
sama „kalda krumla11
sem teygði sig inn í stofnun-
ina til að taka í taumana og
snúa málum Hrafni í hag.
Vegna lesturs inn á band á
Píslarssögu Jóns Magnússon-
ar mun Hrafn hafa haldið sig
meira og minna í húsakynn-
um útvarpsins upp á síðkastið
og valdið með nærveru sinni
miklum taugatitringi og feng-
ið hrollinn til að hríslast um
starfsmenn sem vissu að hann
var stríðamálaður vegna átak-
anna við fréttastofuna. Það er
tilraun til að túlka þetta
spennuþrungna andrúmsloft í
stofnuninni þar sem beðið er
eftir „köldu krumlunni" og
þeirrar útgeilsunar sem kvik-
myndir Hrafns hafa, að dag-
skrárgerðarmenn á Sjónvarp-
inu eru nú sagðir efna til
Hrekkjavöku í vampírubún-
ingum. GARHI
Hrafn
Gunnlaugsson.
ODDUR
ÓLAFSSON
skrifar
Seint ætla menn að átta sig á því
hve markaðurinn í innanlands-
flugi er ofursmár og er tæpast til
skiptanna þótt ekki skorti keppn-
isandann í þá sem reyna að sölsa
hann undir sig. Samt kemur upp-
gjöf Islandsflugs Flugfélagi Is-
lands spánskt fyrir njónir. Þegar
forráðamenn Islandsflugs leggja
niður skottið og afhenda mótherj-
anum flugvélar sínar og arðbær-
ustu flugleiðirnar, er tekið fram
að hagnaður sé á starfsemi félags-
ins og einhver óskapleg aukning á
farþegafjölda. Aftur á móti er FÍ
rekið með stórtapi ár eftir ár og
eru farþegar Flugleiða látnir
borga undirballansinn á dótturfé-
laginu.
Fyrir hálfri öld eða svo hættu
Loftleiðir öllu innanlandsflugi
vegna þess að valdamiklir velunn-
arar Fí gáfu því félagi einkaleyfi á
öllum bestu flugleiðunum. Eftir
að Loftleiðir voru hraktar af
heimamarkaði hófst velgengin í
utanlandsflugi en Ff hélt áfram
Skammt lifir samkeppnin
að tapa á þeim markaði sem félag-
ið var búið að sölsa undir sig.
Svo fóru pólitískir angurgapar
að sameina flugfélögin vegna þess
að markaðurinn bauð ekki upp á
samkeppni og Flugleiðir urðu til.
Hagnaðarvonin á inn-
anlandsfluginu brást og
brátt var Flugfélag ís-
lands stofnað á nýjan
leik til að annast tap-
reksturinn.
Sameining og sirndr-
img
Ekki var sameínaða
flugfélagið búið að
starfa lengi þegar
kappsfullir markaðamenn stofn-
uðu félög til að halda uppi sam-
keppni, innan lands sem utan.
Hefur sumum gengið verr en öðr-
um betur eins og gengur.
Þegar Islandsflug hóf verðstríð
við Fí ákiilluðu markaðssinnar
guð sinn og þökkuðu honum fyrir
að hafa gefið sér boðorðiö um
samkeppnina og gera það að inn-
taki lífs síns. Tap FI óx nú um all-
an mun en fjölmiðlar tíunduðu
veltuaukningu Islandsflugs dyggi-
Iega og var virkri samkeppni þakk-
aður sá góði árangur sem náðst
hafði og vinningshaf-
inn var ávallt tilgreind-
ur, sem auðvitað er
viðskiptavinurinn.
En á snubbóttum
blaðamannafundi, þar
sem enginn spurði
neins, var tilkynnt að
samkeppni f innan-
landsflugi væri úr sög-
unni og að sá sem tap-
aði mestu er nú farinn
að reka loftför andskota síns og
segir fátt um hvernig verðþróun
mun verða á fargjöldum á þeím
leiðum sem gróðavænlegstar
jiykja og skila mesta tapinu.
Hverjir græöa?
En það er eins og kaupmaðurínn
mælti svo spaklega: „Það er eng-
inn sem græðir á samkeppninni
nema helvítis viðskiptavinurinn,“
og átti þá við eðlilega og undan-
bragðalausa samkeppni. Gallinn
er aðeins sá, að hún gengur ekki
upp nema í einstaka tilvikum. Fá-
keppni og einokun borgar sig svo
miklu betur fyrir athafnamenn-
ina, sem eru öðrum duglegri að
sölsa undir sig völdum og auði.
Þeir ástunda mildar varajátn-
ingar um ágæti samkeppninnar,
en eru ávallt reiðubúnir að bola
öðrum út af markaði með öllum
tiltækum ráðum markaðshyggj-
unnar. El' ekki tekst betur til, þá
eru þeir reiðubúnir að kaupa
keppinauta sína og gleypa þá með
húð og hári. Það kalla markaðs-
menn yfirtökur og eru aðgerðirn-
ar mildaðar með orðagjálfri um að
einhverjir gamlir starfsmenn verði
endurráðnir og að viðskiptavínir
þurfi ekkert að óttast verðhækk-
anir eða lakari kjör hjá nýjum
húsbændum.
Sjáum hvað setur.
F
Samkeppnin í innan-
landsflugi skilar aldrei
öðru en tapi.
smirtlxi
svaráö
Tekstað ná hjarasamn
ingum án verkfalla ?
Þorsteinn Amórsson
varaformaðurLandssambands
iðnverkafólks.
„Meðan ekkert er
rætt við okkur í
verkalýðsfélögun-
um sem stöndum
utan Flóabanda-
lagsins stefnir
ekki í annað.
Uppúr viðræðum
okkar við atvinnurekendur slitn-
aði þann 21. febrúar og síðan þá
hefur ekkert gerst frekar í mál-
inu, en í raun á Ríkissáttasemjari
næsta leik. Útlitið er ekki bjart,
en mér sýnist að menn ættu að
vera búnir að fá heimild til að
hefja verkföll uppúr 20. mars.“
Kristján Gunnarsson
formaður Verltalýðs- og sjómanna-
félags Keflavíkur.
“Eg er vongóður
um að það takist.
Fundir allra
næstu daga ráða
þó úrslitum um
það og fyrir helgi
verður farið að
skýrast hvort það
tekst eða ekki. Gangurinn í
samningaviðræðunum hefur að
mörgu leyti verið jákvæður þó
enn beri raunar talsvert í milli í
launakröfum. „
Kristinn H. Gunnarsson
þ ingmaðiirFranisóknatfloklts.
“Það ætti að
takast. Fullur vilji
er meðal almenn-
ings og forystu
stéttarfélaganna í
landinu að ná því
takmarki. Jafn-
framt hefur verið
leitað stuðnings stjórnvalda um
að liðka fyrir samninga og þau
mál eru til athugunar. Þá virðast
atvinnurekendur vilja leggja sitt
af mörkum til að samningar ná-
ist án verkfalla, ef ráða má í mál-
flutning þeirra síðustu daga.“
Víglundur G. Þorsteinsson
forstjóri BM-Vallár.
“Það tel ég lík-
legt. Ég trúi því
að verkalýðs-
hreyfingin hafi
öðlast víðari sýn á
launabaráttuna
en að fara í verk-
föll, sem aldrei
hafa skilað Iaunþegum neinu
nema tapi þegar upp er staðið.
Nú er komið á annan áratug síð-
an hér hafa orðið einhverjar
verkfallsdeilur - og sá friður á
vinnumarkaði sem ríkt hefur
þann tíma hefur bæði stuðlað að
því að kaupmáttarlækkun
kreppuáranna frá 1989 til 1994
varð minni en hún hefði ella geta
orðið með ófriði og deilum. Fra
1995 hefur síðan ríkt mikið vaxt-
arskeið í kaupmætti í landinu,
þannig að tekist hefur að eyða
öllum kaupmáttarsamdrætti
þessara kreppuára og byggja
ofan á hann, þannig að kaup-
mátturinn í landinu er meiri en
nokkru sinni áður. Til að varð-
veita þetta hljóta menn að semja
í friði."