Dagur - Tíminn - 25.09.1996, Blaðsíða 3

JDagur-®ítntrat
HAUST O G HEILSA
Hefur haustið og veturinn einhver
þau áhrifá manninn og heilsu
hans að það sé ástæða til að
bregðast sérstaklega við. Er
haustið manni tilefni til að rækta líkama og
e.tv. sál afmeiri elju en annars?
Með þessar spurningar og fleiri er leitað
í smiðju þriggja einstaklinga sem öll eru
vel lesin og hafa mikinn áhuga á heilbrigði
og hollum lífsháttum.
Miðvikudagur 25. september 1996 -15
Ekki gleyma sjálfum sér
Haustið er upplagð-
ur tími til að end-
urskoða hlutina,
þ.e. huga að heilsunni,
um leið og allt annað í
þjóðfélaginu fer í gang.“
Laufey bendir á að nú sé
hvað mest úrval af ný-
meti, þ.e. grænmeti,
ávöxtum og bráðum ný-
slátruðu lambakjöti. Þetta
sé sá árstími sem fæðan
er hvað næringarríkust. -
Ætti maður samt ekki að
taka inn lýsi? „Pað er
ágæt regla að taka lýsi að
staðaldri en þegar myrkr-
ið hellist yílr þá þurfum
við þess enn frekar með.
Líkaminn verður að fá D-
vítamín úr fæðunni á vet-
urna vegna þess að þá er
sólin svo stutt á lofti að
Laufey Steingrímsdóttir er doktor í
nœringar- og lífeðlisfrœðt Hún hefur
starfað hjá heilbrigðisráðuneytinu og
setið í Manneldisráði í rúm 15 ár.
líkaminn nær ekki að framleiða
vítamínið. D-vítamín er forsenda
þess að líkaminn geti nýtt kalkið
sem er m.a. nauðsynlegt fyrir bein-
in.“ Önnur bætiefni segir Laufey
ágætt að taka, þó hún taki undir
að um einhverja oftrú kunni að
vera á þeim. Þetta sé eitthvað sál-
fræðilegt, fólk telji sig vera að
kaupa heilsuna í pilluglasi. Hún
vill hins vegar ekki gera lítið úr
bætiefnunum. „Það er alltaf að
koma betur og betur í ljós hvað
bætiefnin eru merkileg. Þau gera
meira en að koma í veg fyrir hörg-
ulsjúkdóma, s.s. skyrbjúg við C-
vítamínskorti. T.d. hefur
komið í ljós að fólinsýra
sem er eitt af mörgum B-
vítamínum minnkar lík-
urnar á fósturgöllum hjá
ófrfskum konum, sömu-
leiðis minnka líkurnar á
hjartasjúkdómum en
hörguleinkenni af fólinsýruskorti
eru ákveðin tegund af blóðleysi.“
Laufey bendir einnig á svokallaða
andoxunareiginleika sem komið
hefur í ljós hjá C-vítamíni, E-víta-
míni og beta karótfni sem breytis í
A-vítamín. Þessi vítamín og stein-
efnið selen hægja á öldrun frumna,
þ.e. hindra að þau oxist við óæski-
leg efni.
Laufey segir það staðreynd að
fólk, a.rn.k. í hinum vestræna
heimi, litni almennt á veturna. I>á
hreyfl það sig minna og er meira
inni við.
Maður er það sem
maður borðar
Elfride Kjartansson hefur œtíð, allt frá
barnœsku, verið mikil áhugamann-
eskja um náttúruna og meðul hennar
en bœði móðir hennar og amma not-
uðu grös í lœkningaskyni.
Elfride segir mjög
mikilvægt að
byggja upp mót-
stöðuafl líkamanns áður
en vetur konungur geng-
ur í garð. Líkaminn verð-
ur að vera sterkur fyrir
þegar smitsjúkdómar, s.s.
kvef og flensa, fara að ganga fyrir
alvöru.“ Líkamann byggir maður
upp með útveru og hollu fæði,
ásamt viðbótarskammt af bætiefn-
um.“ Hún segir að fólk eigi að fara
út og hreyfa sig, anda að sér
hreinu lofti og sleikja sólargeislana
þegar þeirra nýtur við. Það eigi að
neyta næringarríkrar fæðu, helst
lífrænt ræktaðrar. „Tilbúinn áburð-
ur drepur gerlana sem rætur
plantnanna þurfa til að taka upp
næringarefni. Plöntur sem ræktað-
ar eru með tilbúnum áburði eru
þess vegna ekki eins hollar og þær
sem eru ræktaðar með lífrænum
hætti. í tilraun sem gerð var með
ræktun á karsa reyndust þær jurtir
sem fengu engan tilbúinn áburð
innihalda tíu sinnum meira af C-
vítamíni heldur en þær sem fengu
tilbúin áburð, hinar síðarnefndu
voru hins vegar stærri.“
- Ilvað á maður að gera ef
maður snapar sér samt einhvern
óþvera?
„Þá er best að fara strax í heitt
bað, hita það upp fyrir líkamshit-
ann og liggja með allan
líkamann undir vatns-
borðinu. Að því loknu á
ekki að þurrka sór heldur
veíja sig inn í baðslopp
eða handklæði og fara
undir sæng. Þannig svitn-
ar maður eiturefnum og
hjálpar líkamanum við að
hreinsa þau út.“ Elfride
segir að með inntöku á
„gerfief'num", þó ekki sé
annað en vægt efni eins
og magnyl, sé lfkamanum
gert enn erfiðara fyrir
þar sem slík efni auka
álagið á lifur og nýru.
Hún segir pensilín ofnotað lyf, það
sé t.d. vitagagnslaust á flensur og
kvef sem rekja rná til vírussjúk-
dóma. Hins vegar drepi það allt í
þörmunum, þ. á m. gerla sem eru
líkamanum nauðsynlegir til að
vinna úr fæðunni. „Að gefa pensi-
lín gegn minniháttar bólgum, s.s.
unglingabólum, er líkt og að skjóta
með fallbyssu á spörvar.“
„Haustið er upp-
lagður tími til að
endurskoða hlutina,
huga að heilsunni.“
„Það er ágæt regla
að taka lýsi að stað-
aldri.“
„Líkaminn verður
að vera sterkur
þegar smitsjúkdóm-
ar fara að ganga
fyrir alvöru.“
„Það er örugglega
eitthvað inn í lík-
amsklukku okkar
sem býr okkur undir
árstíðirnar.
„Æ fleiri og sterkari
vísbendingar koma
fram um samspil
sálar og líkama.“
„Fólk ber ábyrgð á
sjálfu sér og sinni
heilsu.“
Samspil sálar og líkama
Það er örugglega
eltthvað inn í lík-
amsklukku okkar
sem býr okkur undir
árstíðirnar. Það er t.d.
staðreynd að þeiri sem
eiga við þunglyndis- og
oflætissveiflur að etja
sveiflast oft lengra niður
á haustin. Þetta á
reyndar líka við um vor-
ið en á þessum árstím-
um eru umskipti í birtu
og dimmu hröðust.“ - Er
hægt að benda á ein-
hverjar ákveðnar líkam-
legar breytingar sem
ÓlafurF. Mixa er sérfrœðingur í heimil-
islækningum. Hann hefur átt þátt í
skipulagningu nokkurra heilsugœslu-
stövða, hér heima og erlendis. Síðustu
25 ár hefur hann starfað sem heimilis-
lœknir í Reykjavík.
eiga sér stað hjá mannskepnunni
á haustin? „Ég hugsa að það
verði einhverjar breytingar, þó
að ekki sé hægt að benda á eitl-
hvað ákveðið fyrir utan geðslagið
sem aftur getur haft keðjuverk-
andi áhrif á líkamann.“ Ólafur
segir æ fleiri og sterkari
vísbendingar koma
fram um samspil sálar
og ltkama. Samspil sem
komi fyrst og fremst
fram í mótstöðu líkam-
ans og ónæmiskerfinu -
mótstaðan minnki ef
andlega hliðin er ekki í
lagi. Hann finnur
greinilega að fólk leitar í meira
mæli til hans með haustinu. Þá
er álagið mikið, hin líffræðilega
klukka segir til sín og gangverk
þjóðfélagsins fer á fullt, kennar-
ar byrja að messa yfir nemend-
um, þingmenn fara að þinga og
fyrirtækin á fulla fart o.s.frv.
- Hvernig eflir maður eða
byggir upp mótstöðu líkamans?
„Fyrst og fremst með því að
sinna streituvörnum, þ.e. hreyfa
sig reglulega, þreyta sig líkam-
lega, og gefa sér tóm til að
slappa af, finna ró í beinum.
Fólk ber ábyrgð á sjálfu sér og
sinni heilsu. Það verður að huga
að heilsunni, vera meðvitað um
sjálft sig, líkamann og sálina.
Það uppsker hver eins og hann
sáir.“