Dagur - Tíminn - 19.11.1996, Blaðsíða 4

16- Þriðjudagur 19. nóvember 1996 iOagur-'cEímimt
Utn/híðaíauót
Að láta að stjóm
Erlingsson
Allir vilja stjórna, en eng-
inn viU láta að stjórn. Nú
vilja hjúkrunarfræðingar
fá að stjórna læknum og segja
að þeir hafi enga menntun í
stjórnun. En læknar vilja að
sjálfsögðu ekki láta hjúkrunar-
fræðinga stjórna sér. Skrýtið að
læknar og hjúkrunarfræðingar
virðast aldrei geta unnið sam-
an. Það eru alltaf einhver ónot
á milli þeirra, reiptog um
stjórnun, reiptog um hvor aðil-
inn er hærra settur eða merki-
legri.
Kannski ástæðan sé sú að
flestir læknar eru karlar og
flestir hjúkrunarfræðingar eru
konur. Kannski er þetta bara
enn ein birtingarmynd jafnrétt-
isbaráttunnar svokölluðu.
Slæmt ef það bitnar svo á sjúkl-
ingunum líkt og jafnréttisbar-
átta foreldra bitnar á börnun-
um. Kannski er þetta bara reip-
tog kynjanna, þegar upp er
staðið. Merkilegt hvað kynfor-
dómar eru orðnir algengir.
Karlkyns forstjóri, sem klæðist
jakkafötum og keyrir um á
jeppa, er sjálfkrafa stimplaður
karlremba. Móðir sem velur að
vera heima hjá börnum sínum
er dæmd af kynsystrum sínum.
Og ennþá eru femínistar að
troða dúkkudóti uppá litla
stráka í þeirri von að þeir
breytist í stelpur, eða öðlist í
það minnsta betri skilning á
kvenþjóðinni. Karlmaður, sem
er yfirmaður kvenna, má hafa
sig allan við að gæta orða sinna
í hvívetna þegar hann skipar
fyrir, svo hann verði ekki kærð-
ur til Jafnréttisráðs. Kona, sem
er yfirmaður karla, má hafa sig
alla við að láta karlana taka
mark á sér.
Enginn vill lúta stjórn og alls
ekki aðila af gagnstæðu kyni.
Hversvegna ekki? Er jafnréttis-
baráttan komin út í þann fárán-
leika að „allir karlar eru vond-
ir“ og „allar konur eru frekj-
ur“? Um daginn auglýsti rit-
stjóri kvennablaðsins Veru eftir
ritstýru. Er jafnréttisbaráttan
virkilega
komin út í
tittlinga-
skít um
það hvort
nota beri
karlkyns-
eða kven-
kynsnafn-
orð, þegar
auglýst er
eftir
starfs-
kröftum?
Er þetta
orðin bar-
átta um
málfræði-
reglur?
Reyndar
er það staðreynd, því miður, að
sú barátta sem lengst af hefur
verið kölluð jafnréttisbarátta,
og rekin hefur verið af skelegg-
um baráttukonum, hefur mið-
ast fyrst og fremst að því að
konur hætti að lúta stjórn
karla. Einsog konur hér á landi
hafi einhverntímann lotið stjórn
karla. Konur hafa ævinlega gert
nákvæmlega það sem þeim sýn-
ist, líkt og karlar, og af því
hljótast eðlilega nokkrir
árekstrar.
En það er athyglisvert hvað
stjórnleysi, eða réttara sagt
þrjóskan við að lúta stjórn, er
algeng hér á landi. Þetta kemur
meðal annars mjög skýrt fram í
því hvernig íslendingar aka bíl-
um. Níu af hverjum tíu bílstjór-
um hér á landi virðast hafa sín-
ar eigin umferðarreglur, og Guð
hjálpi hinum sem ekki þekkir
þær reglur og asnast til að vera
að þvælast á sömu götu og við-
komandi. Og nú vilja nokkrir
jeppaeigendur á Alþingi auka
hraðann pínulítið, svo þeir geti
ekið löglega á ólöglegum hraða.
Já, það er greinilega skortur á
knýjandi málum á Alþingi ís-
lendinga í dag, úrþví að menn
hafa ekkert betra að gera en að
auka hraðann á þjóðvegunum.
Það hefur löngum verið sagt
að íslend-
ingum far-
ist illa að
láta að
stjórn og
að þeim
farist
sömuleiðis
illa að
þjóna öðr-
um. Þjón-
usta er
hugtak
sem ís-
lendingar
skilja ekki.
Stundum
mætir
maður
þjónustu-
lund sem er með þvílíkum
ósköpum að maður á fótum fjör
að launa, en í öðrum tilfellum
mætir maður manneskju í þjón-
ustustarfi sem maður þarf nán-
ast að grátbiðja um athygli.
Pað er ábyggilega eitthvert
dularfullt gen í Islendingum
sem kemur í veg fyrir að við
getum Iátið að stjórn annarra
eða þjónað öðrum. En fjarveru
þessara tveggja eiginleika má
líka kalla skort á auðmýkt og
undirgefni. Þessi tvö hugtök eru
yfirleitt talin vera ákaflega nei-
kvæðir eiginleikar, að minnsta
kosti fyrir þá persónu sem býr
yfir þessum eiginleikum. Auð-
mýkt og undirgefni eru merki
um uppgjöf, aumingjahátt, jafn-
vel sjálfsniðurlægingu.
Já, það er sannarlega ekkert
slíkt í íslendingasögunum. En
kannski er kominn tími til að
endurskoða sjálfsmyndina
pínulítið og athuga hvort ekki
sé stundum æskilegt að beita
þessum aðferðum, auðmýktinni
og undirgefninni, þegar það á
við. Hjúkrunarfræðingar gætu
til dæmis tekið upp ákveðna
undirgefni gagnvart læknum,
vegna þess að hjúkrunarfræð-
ingar eru stuðningsstétt við
læknastéttina og það er sjúkl-
ingnum fyrir bestu að þessar
stéttir séu að vinna saman en
ekki gegn hvor annarri. Læknar
gætu á móti sýnt hjúkrunar-
fræðingum ákveðna auðmýkt,
vegna þess að án þeirra væri
starf þeirra næsta vonlaust og
miklum mun erfiðara en það er.
Foreldrar mættu alveg axla
uppeldishlutverk sitt af meiri
auðmýkt og undirgefni og neita
sér um þá hluti sem taka tíma
þeirra og orku um of frá því að
sinna barninu og þörfum þess,
þessi fáu ár sem barnið er í
foreldrahúsum.
Femínistar mættu beygja
höfuð sín ofurlítið í auðmýkt
fyrir þeirri staðreynd að ein-
kynja paradís á jörðu er ekki
möguleiki hérna megin við
heimsendi, og svona í leiðinni
gætu þær sýnt skoðunum ann-
arra ofurlitla undirgefni svona
af og til. Ökumenn mættu
gjarnan sýna auðmýkt í akstri
og undirgefni gagnvart þeim
umferðarreglum sem almennt
gilda.
Alþingismenn mættu líka
gjarnan sýna þá auðmýkt í
starfi sem gæfi til kynna að þeir
væru meðvitaðir um að þeir eru
ekki æviráðnir. Því kjósendur
gætu átt það til að sýna alþing-
ismönnum ekki þá undirgefni
að kjósa þá aftur, ef þeir haga
sér ævinlega einsog kjánar.

0 1
Sameinmgarbremsiir
á er búið að sameina
jafnaðarmenn. Unglið-
ar stjórnarandstöðu-
flokkanna munu hafa gert
það á Bifröst í Borgarfirði
um helgina. Garri heyrði
ekki betur en að búið væri
að útbúa stefnuskrá fyrir
sameinaða jafnaðarmenn,
nokkuð sem
flestir héldu að
væri nánast
ógeringur að
gera. Sam-
kvæmt fréttum
reyndist það
ekki flókið mál
að Ijúka verk-
inu sem flokk-
arnir hafa ver-
ið að bjástra
við undanfarin
misseri án nokkurs sýnilegs
árangurs.
Ungliðarnir hafa hins
vegar lítið viljað opinbera í
hverju hinn sameiginlegi
stefnugrundvöllur felst, og
er helst að skilja að upp-
skriftinni að sameiningunni
verði vandalega gætt á
næstu mánuðum og álíka
erfitt að komast að henni og
uppskriftinni að Coke. Hvort
krakkarnir sæki um einka-
leyfi fyrir sameiningunni
hefur þó enn ekki komið
fram.
Sameiningarmál
taka kipp
Þessi tíðindi ofan frá Bifröst
renna óneitanlega stoðum
undir þá kenningu að það
sé fyrst og fremst gamla
flokkseigendagengið í öllum
stjórnarandstöðuflokkunum
sem staðið hefur í vegi sam-
einingarinnar. í nýyrðasam-
keppninni í Degi Tímanum
á dögunum kom fram ný-
yrðið „sukk-bremsa“ um
passasamar eiginkonur. Ný-
yrðið „sameiningarbremsa“
gæti því vel átt við um „eldri
borgarana" í jafnaðar-
mannahreyfingunni.
Nú eru þeir báðir hættir
Jón Baldvin og Ólafur Ragn-
ar sem hvað mest hafa haft
sig í frammi í sameiningar-
málunum til þessa. Og það
er eins og við manninn
mælt, þeir eru ekki fyrr
farnir en sameiningarmálin
taka kipp. Nýir formenn
krata og Allaballa eru báðir
úr gömlu flokkseigendavél-
inni þó þeir
séu kannski
ekki alveg jafn
bjargfastar
stofnanir eins
og fyrirrennar-
ar þeirra á for-
mannsstóli
voru. Engu að
síður verður að
gera ráð fyrir
því að bæði
Sighvatur
Björgvinsson og Margrót
Frímannsdóttir séu það
miklar „sameiningarbrems-
ur“ að það flýtti mjög fyrir
sameiningarmálum að þau
drægju sig líka í hlé.
Lítil hreyfing í
hreyfingum
Það gildir hins vegar um
þjóðmálahreyfingarnar sem
svo voru kallaðar, Þjóðvaka
og Kvennalista, að þar hef-
ur verið afskaplega lítil
hreyfing á forustumálum
lengi. í forustu Kvennalista
og Þjóðvaka eru pólitískar
stofnanir sem flokkast undir
sömu lögmál og þeir fóst-
bræður rauðu ljósanna og
arftakar þeirra í flokkunum.
Eflaust ylli það því
áframhaldandi skriðu í
sameiningarmálum ef þess-
ir foringja drægju sig í hlé.
Það er því greinilegt af
viðburðum helgarinnar á
Bifröst að forkólfar jafnað-
armennsku á íslandi sem
hafa um langt skeið látið sig
dreyma um sameiningu
jafnaðarmanna geta látið
draum sinn rætast með ein-
földum hætti. Þeir eiga ein-
faldlega að hætta í pólitík og
þá sameinast jafnaðarmenn
af sjálfu sér! Garri.