Dagblaðið Vísir - DV - 22.04.1989, Blaðsíða 5

LAUGARDAGUR 22. APRÍL 1989.
37
sem efla myndi breiðfylkingar hins
almenna borgara,“ sagði hann, „og
vekja þar með orku hennar. Hann á
að heita „Yndi-vekur-orku-vagn“
(Kraft durch Freude-Wagen, skamm-
stafað KdFWagen).
Ferry Porsche segir að þessi hug-
ljómun Hitlers hafi ekki vakið mik-
inn fógnuð með þeim feðginn. Þeir
höfðu útflutning á bílnum ekkert síð-
ur í huga heldur en eingöngu sölu
innanlands i Þýskalandi. Vinnuhei-
tið Volkswagen var ágætt og auðski-
lið jafnvel mörgum þeim þjóðum sem
ekki töluöu germanskt mál. „En nú
urðum við að fara og breyta þúsund-
um auglýsingaskilta í „KdF“. Undan
því varð ekki vikist, hvort okkur lík-
aði betur eða verr.“
Þessi hugdetta Hitlers er skýringin
á því hvers vegna afbökunin Kraft-
wagen heyrðist nokkrum sinnum
hér á íslandi þegar fyrstu eintökin
af bílnum fóru aö birtast hér á götun-
um.
Hans Mayr
hannaði útlitið
Þó Ferdinand Porsche sé alltaf
eignaður allur heiðurinn af sköpun
VW bjöllunnar var það í rauninni
ekki hann sem gaf henni sköpulagið.
Þar var að verki Hans Mayr plötu-
smiður, kunningi Porsches. Hann
var að vísu fluttur frá Þýskalandi til
Bandaríkjanna þegar kom að því að
fullgera draumsýnina en Porsche
tókst að fá hann til baka til að ljúka
verkinu.
Um leið og homsteinninn var lagð-
ur í Wolfsburg var hrundið af stokk-
unum sérstöku sölukerfi þar sem
menn gátu með smáum framlögum
þegar þeim hentaði keypt sér sérstök
KdFwagen merki. Hugmyndin var
að þegar þeir hefðu keypt nógu mörg
merki fengju þeir skipt á þeim og
bíl. Þetta var þannig eins konar öfugt
afborgunarkerfi. Það er haft fyrir
satt að Hitler hafi síður en svo hugs-
að þetta sem einhvers konar svindl
á undirsátum sínum. Þegar Rússar
lögðu Berlín undir sig árið 1945
fundu þeir stórfé í KdFwagen-merkj-
um sem lagt hafði verið inn á sér-
staka bankareikninga í nafni við-
komandi tilvonandi bfleigenda.
Hitler ýtti einmitt undir söluna
með því að koma sjálfur af og til fram
í opnum Volkswagen í staðinn fyrir
Mercedes Ben2 sem var augljóslega
það sem hann sjálfur kaus helst.
Upprunalegu teikningamar að
KdFWagen-verksmiðjunum í Wolfs-
burg sýna líka stórhug. Þar átti
meira aö segja að vera lúxushótel
fyrir viðskiptavinina. En gangur
heimsstyijaldarinnar kom í veg fyrir
að staðurinn væri fullgerður. Þegar
verksmiðjan hóf hergagnafram-
leiðslu, þeirra á meðal eins konar
VW-jeppa, hluti í sprengjuflugvélar
og hitunartæki fyrir þýskar her-
defldir í Rússlandi, höfðu aðeins 210
KdFWagen bílar verið framleiddir
og enginn þeirra í Wolfsburg heldur
öðrum verksmiðjum í Þýskalandi
þar sem þeir voru handsmíðaðir að
kalla með miklum tilkostnaði.
Gleymdi
vélbyssunum
Stríðið breytti öllu. Til stóð að gera
verulega trausta torfærubifreið upp
úr KdFWagen hugmyndinni árið
1941 en það varð aldrei neitt úr því.
Hins vegar var gerður VW láðs- og
lagarbfll árið 1943 fyrir SS sveitir
Himmlers í Rússlandi. Hitler lýsti því
yfir í aprfl 1942 að VW véhn aftan í
yrði staðalhnn á öUum þýskum her-
bflum þaðan í frá og Porsche vann í
náinni samvinnu við Albert Speer
hergagnaráðherra að framleiðslu Ti-
ger og Ferdinand skriðdrekanna.
Hins vegar kom í Ijós í orrustunni
um Kursk í júU 1943 að hinir tröU-
auknu Ferdinandskriðdrekar voru
mislukkuð bardagatæki af því að
Porsche hafði yfirsést - eða látið
undir höfuð leggjast - að koma fyrir
í þeim vélbyssum svo að hægt væri
að svara sovésku fótgönguUði.
Þegar stríðinu lauk í Evrópu árið
1945 lágu verksmiðjumar í Wolfs-
burg í rúst. Aðeins um tveir fimmtu
hlutar þeirra stóðu að nafninu til.
Staðurinn var fyrst undir yfirráðum
Bandaríkjamanna en lenti undir
Bflar
stjóm Breta þegar landinu hafði ver-
ið skipt milh bandamanna.
Bretar komu sér fljótlega upp við-
gerðamiðstöð í því sem uppi stóð í
Wolfsburg. Þeir sem bjuggu í grennd-
inni fengu vinnu við þetta og fiski-
sagan flaug. Á örskömmum tíma
flykktist fóUúð til Volfsburg í leit að
mat og vinnu. Nokkrir þeirra sem
fyrstir komu þangað smíðuðu sér
tvær Volkswagenbjöllur úr hlutum
sem þeir fundu hér og þar og fleiri
voru smíðaðar með gömlu handa-
vinnuaðferðinni, ein og ein fyrir sig.
En svo fannst mikið af dóti og þvflík-
ur var áhuginn að í árslok vom 1785
bjöUur komnar á götuna, þær fyrstu
frá Wolfsburg.
Bretarvildu
hann ekki
Að stríðslokum var þjóðunum sem
hernámu Þýskaland boðið að taka
framleiðslu Volkswagen upp í
stríðsskaðabætur. Svo var og gert
með fleiri framleiðsluþætti. Sovét-
menn fengu til dæmis gömlu Opel-
verksmiðjumar að meira eða minna
leyti. Upp úr því spratt fyrsti Mosk-
vitsinn, nauðalíkur Opelum frá því í
stríðsbyxjun. En enginn vildi hirða
ræksnið af KdFWagen. Nefnd sem
Bretar skipuðu komst meðal annars
að því að bíllinn „stendur ekki undir
grundvaUarkröfum, sem gera verður
til bfls.
Hvað snertir ökuhæfni og útiit er
bílUnn ekki aðlaðandi fyrir almenn-
an kaupanda. Hann er of ljótur og
of hávaðasamur... bfll af svona gerð
gæti kannski riotið lágmarksvin-
sælda í tvö tfl þrjú ár ef svo lengi.
Það er útflokað að framleiðsla
svona bfls geti borgað sig,“ var niður-
staða bresku nefndarinnar.
Þetta endaði með því að árið 1949
var verksmiðjan afhent nýrri stjórn
Vestur-Þýskalands undir forystu
Konrads Adenauers kanslara. Árið
Algeng sjón á íslandi, allt fram á þennan dag: Voffar á vegi, svo langt sem
augað eygir.
Arið 1938 var strax komin meiri mynd á gripinn, sem nú hét KdFWagen:
komnir stuðarar og gluggi aftan á.
1951 var framleiðslan komin í 100
þúsund bfla ög yfir mflljón áratug
síðar. Framleiðslu í Wolfsburg var
ekki hætt fyrr en árið 1976 en þá var
haldið áfram að framleiða bflinn í
verksmiðjum Volkswagen í Brasflíu.
Til skamms tíma að minnsta kosti
var eitthvað Utils háttar framleitt af
bjöUunni í Mexíkó en augljóslega er
sól hennar sem almenningsbfls sigin.
Ekki þarf að fjölyrða um bjöUu-
tímabflið í íslenskri samgöngusögu.
Hekla hf. fékk umboðið fyrir Volks-
wagen haustið 1952 og fyrstu bflamir
komu vorið 1953. Fyrstur manna
fékk sr. Óskar J. Þorláksson VW hjá
Heklu og Guðmundur Thoroddsen
þann næsta. Áður hafði Viggó Maack
fengið bfl fyrir milUgöngu Heklu en
Viggó tók við honum erlendis. Enn
fyrr, áður en Hekla fékk umboðið,
voru líklega komnir hingað til lands
þrír bflar af þessari gerð. Allra fyrsta
voffann, sem kom tfl landsins, mun
hafa fengið þýskur maður, Henkel
að nafni.
Þótt landanum þætti þessi farkost-
ur fimaljótur framan af og afkáraleg-
ur eftir því leið ekki á löngu áður en
voffinn varð þarfasti þjónninn við
hUðina á jeppanum og er hreint ekki
sjaldséður í umferðinni enn þann dag
í dag.
VolkswagenbjaUan á óafmáanleg-
an sess í bflasögunni, löngu eftir að
ýmsar aðrar samtimategundir
gleymast meira og minna. Enginn
bfll hefur verið framleiddur með
jafnUtlum breytingum jafnlangan
tíma. VW bjaUan hristi af sér aUar
hrakspár - bfllinn sem enginn trúði
á í upphafi annar en höfundurinn
Porsche sjálfur og nasistaforinginn
illræmdi, Adolf Hitler.
Nú em Volkswagen verksmiðjum-
ar eitt af þremur þýskum stórveldum
í bflaiðnaöi. Aðalstöðamar em þar
sem Hitler valdi þeim stað. Skammt
• frá skipakanal, skammt frá jám-
braut, skammt fr á hraðbraut. Og far-
artækið bfll er orðinn almennings-
eign í Evrópu eins og Ferdinand
Porsche dreymdi um.
S.H.H. tók saman
eftir ýmsum heimildum
MMC Lancer EXE 1500 árg. '87, 5 Range Rover 3500 árg. ’85, 5 gíra, MMC Pajero SW 2600 árg. ’88, 5 MMC Colt GL 1300 árg. '89, 5 gíra,
gíra, 4ra dyra, hvitur, ekinn 25.000, 5 dyra, brúnn, ekinn 40.000, verö gíra, 5 dyra, grábrúnn, ekinn 3ja dyra, grænsans., ekinn 6.000,
verð 600.000.
1.600.000.
26.000, verð 1.700.000.
verð 630.000.
Wagoneer 2500 árg. ’84, sjálfsk., 5 MMC Galant Turbo 2000 árg. ’87, 5 BMW 323i 2300 árg. ’85, 5 gíra, 2ja MMC Pajero st. TD 2500 árg. ’87, 5
dyra, brúnn, ekinn 87.000, verð gíra, 4ra dyra, rauður, ekinn 7.000, dyra, grábrúnn, ekinn 74.000, verð gíra, 3ja dyra, silfurl., ekinn 62.000,
verð 930.000.
880.000.
veVð 1.250.000.
MMC Pajero SW TD 2500 árg. ’85, VW Passat GL 1600, árg. '86, 4ra Saab 90 2000 árg. '87, 5 gira, 2ja VW Golf CL 1600 árg. ’88, 4ra gíra,
5 gíra, 5 dyra, silfurl., ekinn 61.000, gíra, 5 dyra, blár, ekinn 53.000, dyra, silfurl., ekinn 34.000, verð 3ja dyra, grár, ekinn 21.000, verö
verð 1.150.000.
verð 650.000.
670.000.
AATH!
Þriggja ára ábyrgðar-
skírteini fyrir Mitsubishi
bifreiðir gildir frá
fyrsta skráningardegi
mm bílar
BRAUTARHOLTI 33 — SIMI 695660
hérerumvið lll
_--------- SKIPHOLT
JL
r BRAUTARHOLT >
-LAUGAVEGUR-
~iir
STÆRSTIBILASALUR LANDSINS «INNISTÆÐIFYRIR100 BÍLA • TÖLVU VÆDD BIRGÐA- OG SÖLUSKRÁ