Dagblaðið Vísir - DV - 20.08.1992, Qupperneq 15

FIMMTUDAGUR 20. ÁGÚST 1992.
15
Framsókn boðar átök
Formaður framsóknarflokksins ásamt nokkrum þingmönnum. -
„... hljóta það að verða innbyrðis átök hjá þeim sjálfum," segir Björn
m.a. I grein sinni.
Þingflokkur og landstjóm Fram-
sóknarflokksins boöa meiri átök í
íslenskum stjórnmálum en verið
hafa í langan tíma. Þetta var niður-
staða forystusveitar framsóknar-
maxma á Egilsstaðafundi sem lauk
hinn 14. ágúst síðastliðinn. Segja
framsóknarmenn að þessi átök
stafi af þeirri stefnu sem ríkisstjóm
Davíðs Oddssonar reki. í stefnuyf-
irlýsingu sinni telja framsóknar-
menn að þjóðarsátt um stöðugleika
í efnahagsmálum og næstum enga
verðbólgu sé úr sögunni. Blása þeir
til baráttu gegn „samdráttar- og
stöðnunarstefnu ríkisstjómar
Sjálfstæðisflokks og Alþýðu-
flokks.“
Allar tölur um framvindu efna-
hagsmála sýna að stöðugleiki ríkir
í efnahagsmálum þjóðarinnar og
verðbólgan er jafnvel minni nú en
áður. Fullyrðingar framsóknar-
manna um hið gagnstæða fá ekki
staðist. Þeir geta því ekki notað þær
með sannfærandi hætti sem rök-
semdir fyrir þeirri niöurstöðu að
réttlætanlegt sé aö hafna þjóðar-
sáttinni.
Það kemur úr hörðustu átt að
framsóknarmenn skuli saka Sjálf-
stæðisflokkinn um „samdráttar- og
stöðnunarstefnu". Um það ætti
ekki að þurfa að deila að tuttugu
ára samfelldri setu framsóknar-
manna í ríkissijóm lauk með löngu
stöðnunartímabili. Á sama tíma og
hagvöxtur einkenndi efnahagslíf
nágrannalandanna seig jafnt og
þétt á ógæfuhliðina með samdrætti
hér.
Lokaatrenna framsóknarmanna
til að efla atvinnulífiö hófst með
gífurlegum millifærslum á opin-
berum fjármunum og sfjómlaus-
um hallarekstri ríkissjóðs í sam-
vinnu við Ólaf Ragnar Grímsson,
formann Alþýðubandalagsins. Við
erum að s’úpa seyðið af þeirri ór-
áðsíu. Það höfum við þurft að gera
KjaUarinn
Björn Bjarnason
alþingismaður
á sama tíma og frestun er á áform-
um um að reisa nýtt álver og veik-
byggður þorskstofn krefst minni
veiða.
Örlög samvinnustefnunnar
Tengslin milh samvinnustefn-
unnar og framsóknarstefnunnar
vom órjúfanleg þar til ljóst varð
aö samvinnuhugsjónin glataði
geislabaug sínum vegna rekstrar-
erfiðleika Sambands íslenskra
samvinnufélaga (SÍS) og kaupfélag-
anna. Er ekki enn séð hvort þeim
sem nú berjast fyrir lífi Sambands-
ins tekst ætlunarverk sitt. Nokkr-
um mánuðum áður en Steingrímur
Hermannsson varð ráðherra í
fyrsta sinn, á árinu 1978, komst
hann þannig að orði í þingræðu,
þegar deilt var um fjárhagslegan
stuðning við stjómmálaflokkana:
„Hér var á það minnst að ekki
gengi hnífurinn á milli Framsókn-
arflokksins og samvinnuhreyfing-
arinnar. Við styðjum samvinnu-
hreyfinguna, við teljum hana
heppilegasta skipulagið í okkar
htla þjóðfélagi á ýmiss konar at-
vinnurekstri.“
Eftir að Steingrímur Hermanns-
son, formaður Framsóknarflokks-
ins, hafði setið í ríkisstjóm í um
það bh tólf ár var rekstur sam-
vinnuhreyfingarinnar í molvun og
saga hennar næstum á enda. Við
hátíðleg og söguleg tækifæri fram-
sóknarmanna nú láta þeir eins og
samvinnuhugsjónin hafi aldrei
verið snar þáttur í stefhu þeirra.
Stjómendur samvinnufyiirtækj-
anna eru ekki í minnsta vafa um
aö starfsskilyrðin, sem þeim vom
sköpuð í stjómartíð Framsóknar-
flokksins, hafi ráðið mestu um aö
það tók að síga á ógæfuhhðina í
rekstri þeirra.
Úr hörðustu átt
Það kemur úr hörðustu átt þegar
þingflokkur og landstjóm fram-
sóknarmanna undir forystu þeirra
Páls Péturssonar og Steingríms
Hermannssonar telja sig geta haft
í hótunum við aðra vegna þess sem
kahað er „samdráttar- og stöðnun-
unarstefna“. Ef framsóknarmenn
ætla í póhtísk átök vegna slíkrar
stefnu hljóta það að verða innbyrð-
isátök hjá þeim sjálfum.
Framsóknarmenn saka ríkis-
stjóm Davíðs Oddssonar um að
æfla að „nota gjaldþrotin th stór-
fehdrar eignatilfærslu í þjóðfélag-
inu“. Þær atvinnugreinar hafa lent
í mestum hremmingum vegna
gjaldþrota sem framsóknarmenn
hömpuðu hvað mest í stjómartíð
sinni, fiskeldið og loðdýraræktin.
Sé sérstök póhtísk ástæða fyrir því
hve veikburða þessi atvinnurekst-
ur hefur verið er hana ekki síst að
finna í óvarkárum yfirlýsingum
stjómmálamanna sem komu eink-
um úr Framsóknarflokknum.
Minnisleysi
Á meðan framsóknarmenn vora
í stjóm þótti minnisleysi oft setja
svip á póhtískar yfirlýsingar
þeirra. Eghsstaðaályktim þing-
flokks og landsstjómar Framsókn-
arflokksins ber þessi einkenni. Hið
sama má segja um ýmislegt af því
sem Steingrímur Hermannsson
lætur frá sér fara um samninginn
um evrópska efnahagssvæðið
(EES). í síðustu skýrslunni, sem
ríkissljóm hans gaf Alþingi um
EES-samninginn, sagði að samn-
ingurinn bryti ekki í bága við
stjómarskrána. Nú er Steingrímur
sannfærður um hið gagnstæða þótt
viðkomandi atriði í samningnum
hafi ekkert breyst efnislega.
Eftir að hafa verið um tuttugu ár
samfeht í ríkisstjóm er rúmt eitt
ár of skammur tími fyrir fram-
sóknarmenn th að meta nýja stöðu
flokks síns. Mestu máh sldptir að
þeir átti sig á eigin ábyrgð. Gefst
þeim vonandi sem lengstur tími th
þess utan ríkisstjómar. Þennan
tíma verða þeir einnig að nota th
upprifjunar á stefnu sinni og
ákvörðunum í anda hennar sem
teknar vom af þeim í ráðherrastól-
unum. Loks er þjóðinni fyrir bestu
aö framsóknarmenn skynji sjálfir
sem fyrst hinar dapurlegu afleið-
ingar stefnu sinnar.
Björn Bjarnason
„Eftir að hafa verið um tuttugu ár sam-
fellt 1 ríkisstjóm er rúmt eitt ár of
skammur tími fyrir framsóknarmenn
til að meta nýja stöðu flokks síns.
Mestu skiptir að þeir átti sig á eigin
ábyrgð.“
Sameining Hagkaups og Bónuss:
Á rikið að skammta
viðskiptavini?
Það eru út af fyrir sig tíðindi
þegar keppinautar á fijálsum
markaði sameina fyrirtæki sín eins
og Hagkaup og Bónus gerðu um
daginn. Sérstaklega þar sem slíkar
sameiningar em th þess gerðar aö
auka möguleika fyrirtækjanna á
að bjóða góða þjónustu á góðu verði
og fjölga þar með ánægðum við-
skiptavinum.
Hins vegar em það stórtíðindi
þegar sameiningunni er tekið með
reiðhestrum formanns neytenda-
samtaka og ritsljóra og blaða-
manna dagblaða. Og það sem meira
er; með kröfum þeirra um að ríkið
grípi inn í og skakki leikinn þar
sem fyrirtækin hafi eftir samein-
inguna of marga viðskiptavini!
Bæði Jóhannes Gunnarsson,
formaður Neyendasamtakanna, og
Jónas Kristjánsson, ritstjóri DV,
hafa lýst þeirri skoðun sinni eftir
sameininguna að banna beri fyrir-
tæki með yfir 25-30% markaðshlut-
dehd. Þessu banni vhja þeir koma
fyrir í frumvarpi th samkeppnis-
laga sem nú hggur fyrir Alþingi.
Hvergi hefur hins vegar komið
fram hvemig framfylgja eigi slíku
banni.
Gott gengi fyrirtækja byggist
á ánægðum viðskiptavinum
Fyrirtækin Hagkaup og Bónus
hafa um árabh verið vinsælustu
matvöraverslanir landsins. Aug-
lýsingar þeirra hafa verið ánægðir
KjaUaiinn
Glúmur Jón Björnsson
efnafræðinemi
viðskiptavinir og verðkannanir.
Vissulega hafa þessi fyrirtæki veitt
hvort öðm aðhald en flölmargir
aðrir kaupmenn og verslunarkeðj-
ur hafa komið þar við sögu.
Það hefur síður en svo verið
skortur á mönnum sem hafa viljað
reyna sig á matvöruverslun og ekk-
ert bendir th þess að svo mirni
verða. Ótti ritstjórans og neytenda-
formannsins um að htið verði eftir
af samkeppni er því ástæðulaus.
Það tók Bónus ekki langan tíma að
öðlast miklar vinsældir. Því skyldi
öðrum ekki takast að feta í þau fót-
spor ef Bónus og Hagkaup hækka
verð á vörum í verslunum sínum?
Það er misskilningur hjá ritstjór-
anum og formanninum að Hag-
kaup og Bónus eigi þá viðskiptavini
sem gera sín matarinnkaup hjá
þeim í dag. Þeir gætu þess vegna
allir verið famir eitthvað annað á
morgun. Ef th vih inn í Miklagarð
eða í sérthboðin hjá hverfakaup-
mönnunum.
Þá er það ekki fjarstæðukennt að
erlendar verslunarkeðjur komi th
skjalanna ef Hagkaup, Bónus og
aðrar íslenskar verslanir standa
sig ekki í stykkinu. Þýska verslun-
arkeðjan Aldi teygir sig t.d. um aha
Evrópu og th eyja i Miðjarðarhaf-
inu. Því skyldi hún ekki teygja
anga sína hingað?
„Þýska verslunarkeðjan Aldi teygir sig
t.d. um alla Evrópu og til eyja í Miðjarð-
arhafinu. - Því skyldi hún ekki teygja
anda sína hingað?“
Misskilningur að Hagkaup og Bónus eigi þá viðskiptavini sem gera þar
matarkaup í dag. - Þeir gætu þess vegna allir verið farnir á morgun,
segir m.a. í greininni.
Maður, líttu þér nær
Ritstjórinn og formaðurinn em
auk þess óheppnir með vettvang
fyrir skoðanir sínar. Jónas Krist-
jánsson viðrar skoðun sína um lög-
bann við vinsælum fyrirtækjum í
eina síðdegisblaði landsins, blaði
sem hefur 100% markaðshlutdehd
á síðdegismarkaðnum og án efa
yfir 30% á dagblaðamarkaðnum í
hehd og er að eigin sögn mest lesna
(70%) og vinsælasta blað landsins.
Jóhannes Gunnarsson er svo
formaður í langstærstu neytenda-
samtökum landsins og segja má að
ekkert annað fyrirtæki eða félag
rói á sömu mið og Jóhannes og fé-
lagar í Neytendasamtökunum. -
Þeir sitja því einir eins og er að því
fólki sem vhl borga fyrir þá þjón-
ustu sem Neytendasamtökin veita.
Nú þori ég að fihlyrða að hvorugur
þeirra skoðanabræðra vhl að Al-
þingi banni DV að afla sér svo mik-
illa vinsælda sem raun hefur orðið
á. Þá efast ég um að þeir vhji setja
fjöldatakmörk á félagaskrá Neyt-
endasamtakanna, þó að þau hafi
slegið rækhega í gegn með að
mörgu leyti góðri þjónustu. Og því
skyldu þeir þá vilja banna vel rekn-
um fyrirtækjum á borð við Hag-
kaup og Bónus að taka á móti eins
mögum viðskiptavinum og mögu-
legt er?
Ríkið höfuðóvinur
neytandans
Að lokum leggur Jónas Kristjáns-
son svo starfsemi fyrirtækja á
fijálsum markaði, eins og Hag-
kaups og Bónuss, að jöfnu við starf-
semi fyrirtækja sem skáka í skjóh
ríkisvalds. Matvöraverslunum hér
er ekki úthlutað viðskiptavinum
með ríkisvaldi eins og flugfélögmn,
bifreiðaskoðun, áfengisverslunum,-
ríkisútvarpi, Pósti og síma, og svo
mætti víst lengi teija.
Hagkaup og Bónus em einkafyr-
irtæki eins og útgáfufyrirtæki DV
og keppa á fijálsum markaði þar
sem sá hefur vinninginn sem nær
að þjóna flestum á besta verðinu.
Víð slíkum aðhum ber ekki að
amast. Allra síst ef þeir em vinsæl-
ir. Óvinurinn er fahnn í rhásvald-
inu sem skiptir sér af keppninni á
markaðnum. Að því ber að beina
spjótunum.
Glúmur Jón Bjömsson