Alþýðublaðið - 31.03.1967, Qupperneq 6

!iiiiiimiiiiiiiitiiiiiiiitiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiimiiiiiiitmimimiiiiiiiiiiitimiiiimmiiiiii>''liiiiiiiiiiiiiimiiimiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiiiiiiMiimiiiiiiiiiifmiiiiiiiiiiiiitiiiiii
/
Steindór Steindórsson skólameistari:
Forustugrein úr tímaritinu „Heima er bezt"
OFT spyrjum vér svo, en yerður
tregt um svar. Oss sýnist — og
ekki með öllu að ástæðulausu
— að æskufólkið geysist sitt á
ihvað, stdfnulaust og viljalillið
umfram það að njóta hinnar líð-
andi stundar, og teyga í botn
isem fyrst þann nautnabikar, sem
lífið réttir fram. En þótt ýmsir
athurðir í þjóðlífi virðist benda
í þessa átt, er hitt jafn víst, að
hér er einungis um ytra borðið
að ræða. Að baki þessa býr ólga
og umrót, þrá eftir einhverju,
sem ekki er fyrir hendi, og löng
un'til að veita bundinni orku út-
rás. Af þessum sökum öllum er
það lífsnauðsyn, að rekja ástand
ið til róta. Finna hvað veldur ó-
róanum og mistökunum, og igera
ráðstafanir til þess að kröftunum
verði beint í réttan farveg. En
óvíst er, að sá farvegur sé eins
og við hinir eldri viljum vera
láta. Vér verðum í öllum þess-
um umræðum að minnast þess
samtímis, að margt er æskufólk-
inu stórvel gefið, það finnum
vér bezt er vér kynnumst því
nánast, þótt skoðanir þess séu
aðrar en vorar. En oss er sífellt
starsýnast á mistökin, enda
hærra um þau haft en það -sem
vel er gert.
Þegar vér eldra fólkið hug-
leiðum þessa hluti, er eðlilegt,
að vér getum ekki til fulls áttað
oss á, hvað sé að gerast. Fram-
vinda þjóðfélagsins hefur verið
svo hröð, að kalla m'á, að jörðin
hafi skriðið undan fótum vorum,
og vér því að verulegu leyti
misst fótfestuna. Æskufólk nú-
tímans hefur alizt upp við svo
frábrugðin skilyrði þeim, sem
vér áttum við að búa, bæði inn-
an veggja heimilanna og í þjóð-
félaginu sjálfu, að reynsla vor
kemur ekki nema að takmörkuðu
'haldi, þegar vér viljum leiðbeina
eða leita úrbóta. Aðeins tvö at-
riði skulu nefnd. Það er torvelt
að kenna ‘hófsemi og sparnað
þeirri kynslóð, sem alin er upp
við fullar hendur fjár og lítils-
virðingu allra á gildi peninga.
En slíkt viðhorf hefur velmegun
síðustu áratuga skapað í þjóðfé-
lagi voru. Og er þó hófleysið í
eyðslu ef til vill eitt mesta vanda
mál í félagsmálum nútímans. Þá
er hið gjörbreytta byggðarvið-
horf landsins ekki síður vanda-
mál. Þjóðin hefur horfið frá
bændaþjóðfélagi strjálbýíisins til
borgarlífs, þar sem hver snýst
um annan, og hraðinn er ein-
kenni hins daglega lífs. í slíkri
gjörbyltingu, sem fram hefur
farið í tíð einnar kynslóðar hafa
hin gamla þjóðmenning og venj-
ur reynzt máttlaus gagnvart nýj-
um viðfangsefnum. Rétt eins og
farsóttir, sem létt er að verjast
í strjálbýli, blossa upp í þröng-
býlinu svo fer og um félagsleg
vandamál. Ef vér skyggnumst vel
um og rifjum upp æsku sjálfra
vor, gerðist margt það innra með
oss, sem var einkamál vort, af
því engir möguleikar voru til að
finna því útrás, en nú þegar ung-
lingarnir þyrpast saman í fjöl-
menninu tekur hver eftir öðrum,
og mistök, sem sköpuðu smá-
fellda örðugleika í strjálbýlinu
og voru fljótt úr sögunni, verða
Steindór Steindórsson
félagsleg vandamál, torveld úr-
lausnar. í fjölmenninu.
En ef til vill er ég kominn of
langt frá spumingunni, sem ég
varpaði fram í fyrstu? En merg-
urinn málsins er, vill æskulýður-
inn sjálfur horfast i augu við
staðreyndimar? Vill hann sjá,
hvað aflaga fer, og vill hann
leggja á sig þær hömlur, sem
nauðsynlegar eru til úrbóta?
í sl. mánuði var haldinn fund-
ur hér á Akureyri, þar sem æsku
fólk, aðallega úr Menntaskólan-
um tók vandamál æskunnar til
umræðu og meðferðar á hrein-
skilinn og menningarlegan hátt.
Bæði í greinagóðum framsögu-
erindum og fjörugum umræð-
um. Hér verða hvorki raktar ræð
ur né einstök ummæli, enda
flaut þar margt með, sem lítið
snerti meginefnið. En tvennt var
það þó, sem mér virtist kjarni
þess máls, sem flutt var, og
birti hug og vilja þess æskufólks
sem þarna kvaddi sér hljóðs.
Annars vegar var 'hreinskilin við
urkenning .þess, að æskufólk nú
stigi svo mörg víxlspor, að nauð-
syn væri leiðréttingar, og henni
yrði beint ,á rétta braut, og hins
vegar, að úrlausnarinnar væri
ekki að vænta frá eldri kynslóð-
inni, heldur yrði hún að spretta
upp í röðum æskufólksins sjálfs,
við einlæga leit ag örugg sam-
tök þeirra, sem bezt vildu. Æsk-
an yrði sjálf að gagnrýna sig og
sín viðhorf og gera ráðstafanir
'til að bæta úr því, sem miður fer.
En þótt þetta unga fólk vildi
sjálft finna ráðin við vándanum,
kom þar einnig fram ákveðinn
vilji í þá átt, að ræða málin í
lireinskilni og einlægni við eldra
fólkið, en loka ekki eyrunum
fyrir reynslu þess.
Ef til vill þykja þetta engin
stórtíðindi, að hópur af skóla-
fólki kveði sér hljóðs um þessi
efni, og vafalaust eru þeir marg-
ir, sem telja slíkt orðagjálfur
eitt. En þar er ég lá öðru máli.
Vera má, að þessi fundur út a£
fyrir sig valdi engum straum-
hvörfum, en hann er vitnisburð-
ur þess, að þar er vilji og hugs-
un fyrir hendi. Að þar er frjó-
angi, sem skýtur upp kolli og
mikið er undir komið, að fái skil-
yrði til þroska. Ef viðbrögð hinna
eldri eru sífellt þau, að þeir ein-
ir viti, er naumast að vænta að
vel fari, þótt viljinn sé góður og
einlægur. En ef æskufólkið héldi
áfram á líkan hátt og þarna kom
Framhald á bls. 10
•niiniiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiii
1111111111111111111.11111111111111111111111111111111
IIMMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII■IIIIIIMIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII 111111111111111111111111111111111111111111111111111
IIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMtfllllllllllMIIIMMMI
FYRR í þessum mánuði virt-
ist engu': líkara en að smáríkið
Sierra Raos í Vestur-Afríku,
sem híaut sjálfstæði frá Bret-
um fyrir sex árum, yrði fyrsta
Afríku ríkið, þar sem stjómar-
skipti færu fram með lýðræð-
islegum hætti, en ekki með
byiíingu.
Því var spáð, að með frið-
samlegum stjórnarskiptum
mundi Sierra Leone skapa
mikilvægt fordæmi og verða
ððrum nýfrjálsum ríkjum
blökkumanna í Afríku til
fyrirm yndar. Kosningar f óru
fram landinu 17. marz, og
þótt kosningabaráttan væri
hörð, voru kosningarnar
frjálsar, og engar misfellur
áttu sér, stað við talningu at-
kvæða.
En vonir þær, sem menn
gerðu sér, fóru út um þúfur
nokkrum dögum síðar, þegar
thermenn Sierra Leone fóru að
dæmi hermanna annarra Af-
ríkjuríkja og gerðu byltingu.
Þetta var tíunda byltingin,
sem gerð hefur verið í Afríku
á undanförnum tveimur árum.
Orð það, sem Sierra Leone
hafði á sér fyrir að vera eitt
síðasta og traustasta virki lýð-
ræðisins í Afríku, fór þar með
veg allrar veraldar.
En byltingin vakti síður en
svo nokkra hrifningu eða létti
í Sierra Leone eins og víðast
hvar annars staðar í Afríku,
þar sem hermenn hafa tekið
völdin í sínar hendur á und-
anförnum árum. Fólk dansaði
ekki á götunum eins og í
Ghana, þegar Kwame Nkrumah
var steypt af stóli. Engin al-
menn gleði ríkti eins og í Ní-
geríu, þegar herinn þar tók
völdin í sínar hendur.
★ BLYGÐAST SÍN.
Þvert á móti virðast margir
íbúar Sierra Leone blygðast
sín, og sjálfsvirðing þeirra
hefur orðið fyrir miklu áfalli.
Fjörutíu ára gamall ríkisstarfs
maður, Samuel Clement John
son, sagði:!
— Það vántaði aðeins herzlu
muninn. Vjð höfum brugðizt
okkur sjálfum og Afríku. Eng-
inn getur óerið stoltur af því,
sem hér héfur gerzt.
Johnson sagði þetta á barn-
um á City. Hotel í Freetown,
höfuðborg Sierra Leone. Hót-
elið er frá Viktoríutímanum og
hefur lítið breytzt síðan Gra-
ham Greene lýsti því í skáld-
sögunni „The Heart of the
Matter” fyrir tveimur áratug-
um. í
Johnson talar ensku með
réttum hreim og áherzlum og
er klæddur brezkum fötum
eins og flestir hér um slóðir.
Brezkar erfðavenjur eiga sér
langa sögu í Sierra Leone og
hófust með komu leysingjanna,
sem sendir voru til landsind
éftir að þeir höfðu verið leyst-
ir úr ánauð fyrir einni öld.
Borgin Dakar er kölluð Par-
ís Vestur-Afríku, og með eins
Ambrosius Genda ofursti, sem hefur átt sæti í scndinefnd
Sierra Lcone hjá Sameinuðu þjóðunum, var kjörinn lciðtogi
byltingarstjórnarinnar í landinu. En þegar hann var á leið-
inni skiptu byltingarmenn í Sierra Leone um skoðun og á-
kváðu að skipa annan ofursta, Andrew Juxon-Smith, leið-
toga stjórnarinnar í staðinn. Genda og Juxon-Smith fcrðuðust
til Sierra Leone í sömu flugvél frá London. Nú hefur Genda
verið beðinn um að snúa aftur til New York og taka aftur
við fýrra starfi sínu. Myndin er tekin af Genda áður en hann
fór frá New York í fýluförina.
miklum sanni má segja, að
Freetown sé smækkuð mynd af
London. Klukkan fjögur síð-
degis hætta allir að vinna og
fá sér te. Strætisvagnarnir eru
tveggja hæða eins og í Lond-
on. Og nöfn úthverfanna í Free
town hljóma kunnuglega í
eyrum þeirra, sem eru vel að
sér í brezkri sögu: Wilberfor-
ce, Wellington, Hastings, Wat-
Framhald á 10. síðu.
MIIIIMIMI
• •MIIMMIII Mll IIIII11111 lllll IIIMMIMIIM M111111 rrl 111III11II111M11II11111111 Mlll 111IIIIMI11111IIIIM lii • II llll IIMIIIIII111II11111111111 llll 11M1111111111II111111II11 ■ 111II11M MIII111M111111111 ■ 1111M ■ 111111 r«l 11111111111M
( 31. marz 1967 -
ALÞÝÐUBLAÐIÐ