Dagur - 28.05.1919, Blaðsíða 2

48
DAGUR.
Hjeraðssýning
á hrossum fyrir Eyjafjarðarsýslu
verður haldin á Akureyri laugardaginn 14. júní n. k. kl, 12 á hádegi. Verða þar
veitt verðlaun fyrir hesta 4 vetra og eldri og fola 3 vetra og hryssur 4—15 vetra.
Hryssur yfir 12 vetra fá þó því aðeins verðlaun, að þær sjeu fylfullar eða með fol-
aldi.
Sýnendur greiði sýningargjald 1.50 kr. fyrir hesta 4 vetra og eldri, 1.00 kr. fyrir 3
vetra fola og 0.50 kr. fyrir hryssur.
I umboði sýninganefndar.
Sigurður Sigurðsson
kemur til Reykjavíkur frá Kaupmannah. og Leith nálægt 25. júní n. k.
Fer vestur og norður fyrir land, kemur við: Stykkishólmi,
Patreksfirði, ísafirði, Siglufirði og Akureyri, og þaðan væntanlega
aítur til Reykjavíkur.
verður opnuð kringum 20. júní næstk. í húsinu nr. 25 við
Strandgötu (áður ,,Alaska“).
Lárus Thorarensen.
Glerá. Fr. B. Arngrímsson biður þess getið, að
athuganir þeirra Jónasar Rór verksmiðjustjóra ogTr.
Jónssonar vjelstjóra um að áin geti verið minni í
mars en febrúar muni vera rjettar.
Kirkjan. Messað verður k!. 2 á morgun. <
íslensk byggingarefni og
steinarannsóknir.
Eitt hið fyrsta og þarfasta verlc, sem fyrir alþýðu
þessa lauds liggur, er það að leita að eða búa til
úr þektum efnum gott, varanlegt og ódýrt bygging-
ingarefni, svo að hún ekki neyðist til þess, annað-
hvort að nota torf og óhöggvið grjót eins og hing-
að ti! í bæi sína, eða leggja út stórfje, nl. þúsundir
króna á hvert heimili fyrir timbur, kalk og steinlím
frá útlöndum, eins og nokkrir dugnaðarbændur og
allur þorri kaupstaðarbúa hafa gert á seinni árum,
án þess þó að hús þeirra sjeu hlý eða hent veðráttu
og staðháttum Iandsins; því timburhús og steinsteypu-
hús þau, sem enn hafa verið bygð hjer á landi, eru
bæði köld og rakasöm á velrum, nema upphitunin
sje miklu betri en víða gerist og munu því endast
illa, en í landskjálftum yrðu þau hin fyrstu til að
falla og eru suk þess afardýr.
Rað var einkum til þess að vekja aíhygli leið-
andi þingmanna og þjóðskörunga á þessu þjóðar-
starfi, að jeg dirfðist þess fyrir 4 árum síðan að
mælast til, að. alþingi veitti mjer lítilfjörlegan styrk
til að leita að kaiksteini og kalkkendum leirtegund-
um, sem nota mætti til steinlímsgerðar jafnt og múr-
líms, því sement er búið ti! úr brendu kaiki og
góðum Ieir, og leirinn vantar ekki hjer á Islandi;
en kalksteinn hefir óvíða fundist enn að nolckrum
mun, nema í Esjunni, og sá steinn hefir enn ekki
komið að miklum notum. Auðvitað hugði jeg að
finna mætti hjer fleiri gagnlegar steinategundir en
lýsingar Islands eða jarðlýsingar þeirra Thoroddseíls
og Helga Pjeturs geta um.
Hið ógurlega heimsstríð hafði þá þegar gagntekið
hugi þings og þjóðar svo mjög, að nýnefndum
tilmælum mínum var ekki skeitt það ár, nje fyrri en
jeg flutti beiðni mína sjálfur til alþingis 1917 og
bað um 1200 kr. úr Iandsjóði, ti! þess að safna
steina- og leirtegundum til iðnaðarafuota.
Fyrir eðallynd; og skarpskygni nokkurra þingmanna,
einkum Bjarna frá Vogi, Björns Kristjánssonar, Bene-
dikts Sveinssonar, H. Hafsteins og þingmannanna
hjer að norðan, veitti þingið mjer 600 kr. styrk, það
er helming þess, er jeg bað um, til að safna stein-
um og til iðnaðarafnota (sjá alþt. 2. h., sem jeg
hefi nú nýlega lesið) en efcki til iðnaðarnáms eins og
segir í 3. og 4. h. Fylkis. Jeg ijet mjer það lynda
að taka móti þessum styrk til að byrja með, jafnvel
þó 600 kr. sje alveg ónóg upphæð, til að ferðast
mikið um landið og gera nokkra verulega steinaleit,
þegar ferðalag og alt er eins dýrt eins og á síðustu
tveimur árum, sökum ófriðarins.
Arangurinn af þessari steinaleit minni síðastl. sum-
ar og haust varð nokkru minni en jeg hafði vonað,
því að tíminn, sem jeg gat til þessa varið, varð
miklu skemri, en jeg hafði ætlað sökum veikindi.
En samt held jeg þann árangur ekki alveg þýð-
ingarlausan. Eftir að jeg stóð upp úr 10 vikna legu,
sem orsakaðist mest af húskulda, óhreinu lofti og
þarafleiðandi blóðeitrun, ferðaðist jeg um nærliggj-
andi sveítir síðastliðið sumar og haust, og safnaði
um 20 sýnishornum af leir, sandi, móhellu, hrauni
og öðrurn steinteguna'um og hefi á síðastl. vetri
fjölgað þessum sýnishornum og reynt þessar tegundir
lítillega eftir því sem kringumstæður hafa Ieyft og
sent einnig sýnishorn af þeim til Reykjavíkur til
rannsóknar. Og þó að tilraunir mínar til að- rann-
saka efni þessara tegunda sjeu því nær einkis verðar,
þar sem jeg hefi ekki haft svo mikið sem góða smá-
sjá nje varla nein þau prófefni, sem þurfa til þess-
konar rannsókna, því jeg hefi hvorki haft efni á að
útvega áhöldin nje getað fengið þau frá útlöndum,
og enginn efnamaður hefir boðið fram fje sitt til
þess, segjum 1—2 þús. kr., en reynslustofa Rvíkur
er að sögn næsta ófullkomin að því er þesskonar
áhöld snertir, og enginn reglulegur steinafræðingur
settur þar til steinarannsókna — þó vona jeg og
teysti því, að þessi tilraun mín til að safna steina-
og leirtegundum til iðnaðarafnota, einkum til að
finna eða búa til gott eða góð byggingarefni, verði
ekki til einskis og lognist ekki út af, þótt tnjer hafi
enn ekki auðnast að finna gnægtir af kalksteini nje
af kalkríkum leir, sem nota mætti til múrlíms eða
sements, því að jeg get varla sagt að verkið í þessa
átt Sjé énn verulega býrjað.
Jeg hefi fundið eina eða tvær gosöskutegundir og
að minta kosti eina Ieirtegund, sem blönduð með
sandi og ofurlitlu af kalki eða sementi virðist gera
ágæta steypu og spara þannig, þar sem þeim verð-
ur viðkomið, hvort heldur kalk eða sement. Önn-
ur þessara gostegunda er frá Reykjum í Fnjóskadal,
hin frá Djúpá í Ljóavatnsskarði, en önnur leirteg-
undin er frá Mývatni. Jeg vil og geta þess, að
sýnishorn af ágætum brennisteini hefir verið sent
mjer frá Peistareykjum, einnig að jeg hefi fundið járn-
kendan sand, bæði úti við Hrísey og víðar, og að
víða má finna hjer við fjörðinn og eins í Pingeyj-
arsýslu ieir, sem nota má til múrsteinsgerðar og leir-
srníðis, ef nokkrar verksmiðjur væru til. Grjótið, jafn-
vel blágrýtið, mætti einnig nota til bygginga, ef menn
hefðu þær verkvjelar, sem notaðar eru til að vinna
jafnhart grjót í útlöndum, einkum Suður-Pýskalandi
og máske Svíþjóð.
Jeg vona, að þessi tilraun verði að minsta kosti
hvptning fyrir þing og þjóð til að láta safna steina-
og leir-tegundum dil íðnaðarafnota í langtum stærri
stíl og gera verulegar og verklegar tilraunir við að
búa til gott, varanlegt og ódýrt byggingarefni og
um leið afstýra hættulegum veikindum, sem stafa af
óhreinu lofti og kulda og spara sjer þannig margra
miljóna kr. útgjöld.
Akureyri 19. maí 1919.
F. B. Arngrímsson.
Ceníral Maltexírakt
fæst hjá
Jóni P. F*ór.
Peir, sem hafa ekki enn greitt mjer skuld-
ir sínar, eru vinsamlega beðnir að borga
þær til Bjarna Jónssonar útbústjóra á Akur-
eyri, sem kvittar fyrir þær með fullu gildi
gagnvart mjer.
Akureyri s3/s 1919.
Harstldur /óhannesson
Dr og klukkur,
sem menn hafa afhent mjer til viðgerð-
ar og ekki vitjað aftur, hefir Kristján Hall-
dórsson, úrsmiður á Akureyri, tekið að sjer
að afhenda.
Akureyri 23/5 1919.
Haraldur fóhannesson
Prentsmiðja Björns Jónssonar.