Dagur - 24.09.1921, Blaðsíða 2

150
DAGUR
/
38. tbl.
legur námsmaður ættaður frá Húsavík
i Þingeyjarsýslu. Hann skiftir bók
sinni í 3 kafla. Fyrsfi, kaflinn heitir
Afturhald og framsókn. Er það stutt og
skýrt yfirlit sögunnar um viðureign bylt-
ingamannanna og níhilistanna rúss-
nesku við einveldis og embættismanna-
hafðstjórnina alt fram að byltingunni.
Annar kaflinn: Byltmgin og þriðji: Bol-
shevisminn; lýsing á sjálfri stefnunni.
Enginn, sem fylgst hefir með sögu
Rússa öldina sem leið, getur furðað
sig á þvf, þó byltingin sé komin fram
og að hún sé stórkostleg. Rússneska
harðstjórnin lagði sig mjög fram, til
þess að verja land sitt fyrir frelsis-
öldunum, sem stjórnarbyltingin franska
kom í hreyfingu, enda tókst það bezt
allra Norðurálfuþjóða. Og þegar það
er athugað, að í Rússlandi var aldrei
slakað til fyrir kröfum undirokaðra
stétta, nema til að afstýra byltingu
og öll ioforð svikin og réttarbætur
aftur teknar jafnharðan og færi gafst,
var ekki furða þó að þjóðfélagsumrót-
ið yrði mikið, þegar böndin brustu
loks til fulls.
Hér getur ekki efni bókarinnar orð-
ið rakið; hvorki lýsing höf. á^ástand-
inu fyrir og eftir byitinguna, né á
byltingunni sjálfri. Til þess að kynn-
ast því, þurfa menn að lesa bókina
sjálfa. Aðeins má geta þess að hverj-
um manni hlýtur að blöskra hvílíkt
feikna þrekvirki forsprakkar bylting-
arinnar haía int af höndum.
Bókin er rituð á tilgerðarlausu og
snjöllu máli, sem ber á sér meiri
þroskablæ en vænta mætti af unglingi.
En eínismeðfcrðin ber ekki vott um
jafnmikinn þroska. Þess verður ótví-
ræðlega vart, að höf. dregur taum
byltingarinnar, og er það nokkur
galli á bók, sem hefir þann aðaltil-
gang, að veita fáfróðum yfirlitsfræðslu
um þessa hluti. Að vfsu eru ekki svo
1 mikil brögð að þessu, að það geti
talist hlutdrægni, en höf. hefir ekki
tök á að halda hrifningu sinni og trú
á stefnunni utan við meðferð efnisins
og láta atburði og staðreyndir tala
ótruflað. Þetta verður að virða honum
til ungæðisháttar og er alls ekki lasts
vert, en það dregur þó nokkuð úr
gildi bókárinnar.
Við þurfum að forðast tvent eftir
mætti gagnvart Bolshevismanum. Það
eru fordómar annarsvegar, en gleypi-
girni hinsvegar. Þessvegna er hver
sú bók þörf, sem veitir mönnum ó-
hlutdræga fræðslu um hreyfinguna.
Það er mikilsvert að geta við fyrstu
sýn farið bil beggja og litið óhlut-
drægt á málið. En sú fræðsla, sem er
menguð vilhöllum ályktunum til hvorr-
ar hliðar sem það er, nær ekki til-
gangi sfnum. Hún vekur f mönnum
andlegan sauðþráa eða tekur í sína
þjónustu einskisverða leiðitemi.
Bók Stefáns Pélurssonar gefur
mönnum mjög yfirgripsmikinn fróð-
leik um þetta efni og vill blaðið ráða
sem flestum, til þess að lesa hana.
Sannarlega er vert að kynnast svo
risavaxinni tilraun þessarar merkilegu
þjóðar, að rísa upp úr niðurlægingar-
ástandi og byggja á nýjum þjóðskipu-
legum grundvelli.
Um skógrœkt.
GefiÖ út að til-
hlutun Dansk-ís-
lenzka fél. og Bún-
aðarfél. íslands.
í riti þessu er saman komið ýmis-
legt af því, sem bezt og fróðlegast
hefir verið sagt um skógrækt á landi
hér. þar eru 3 ritgerðir eftir Sigurð
Sigurðsson Búnaðarfélagsforseta sem
heita: Að klœða landið, Skógarnir í
Fnjóskadal og Tilraunir Rœktunarfél.
Norðurl. með irjárœkt. Þar er ritgerð
sem heitir Tvcir kaflar úr íslenzkri
skógfrœði eftir Koefod Hansen skóg-
fræðing. Um skógrœkt 'eftir Guðm.
Björnsson landlækni og Skögrœktar-
málið i öðrum löndum einkum Dan-
mörku eftir C. V. Prytz. Rit þetta
er bæði skemtilegt og fróðlegt og
með mjög mörgum myndum. Ætti
það að komast f hendur sem flestra.
Símskeyti.
Reykjavík, 24. september.
Grikkir láta undan síga í
viðureigninni við Tyrki.
Lloyd George og de Valera
skiftast á skeytum um Irlands-
málin.
Þjóðernisflokkurinn í Bajern
heimtar sérstakan forseta fyrir
Bajern.
Uppreistin í Indlandi, magn-
ast. Bretar saka Rússa um að
peir hafi, pvert á móti loforðum,
róið undir í Asíu.
Jafnaðarmenn hafa unnið mik-
ið á í kosningunum í Svípjóð.
Verksmiðjusprenging varð' í
Mannheimi. Hundrað manna
ýmist særðust eða dóu.
Fréttaritari Dags.
Akureyri.
Fjártaka á Sláturhúsi Kaupfélags
Eyfirðinga hér í bænum hófst 20. þ.
m. Búist er við að því nær jafnmörgu
verði slátrað og í fyrra eða um 29
þús. þegar útbúin eru talin með.
Rafveitan. Stíflan í Glerá er full-
gerð og hefir kostnaðurinn orðið all-
langt fyrir neðan áætlun. Verki því,
sem á að framkvæma í haust við raf-
orkustöðina er þó ekki lokið enn.
Rafveifunefndin fór á fimtudag-
inn með verkfræðingnum, sem staðið
hefir fyrir verkinu hér í sumar, hr.
Sandell, austur að Goðafossi.
Samkoma var haldin hér í Sam-
komuhúsinu s. I- sunnudagskvöld til
ágóða fyrir Listigarðinn. Málefnið er
gott og þarft og mun hafa grætt á
samkomunni en fáir aðrir til muna
annað en það að styrkja Listigarðinn,
því samkoman þótti nauðaómerkileg,
ált nema erindi Steingrfms læknis.
•
Lokur) búða á mánudögum til há-
degis mælist afar illa fyrir, einkum í
sveitunum. Bændur hafa koqiið á hverj-
um mánudagsmorgni og gengið bölv-
andi um göturnar, sem von er. Marg-
oft stendur svo á, að bændur, sem
búa nærri kaupstaðnum, geta lokið
ferðinni af fyrri hluta dagsins, ef ekki
hömluðu slagbrandarnir. En þeir, sem
þekkja til sveitabúskapar, vita, að
seinni hluti dags er notadrýgri fyrir
bóndann einkum við heyþurk, þegar
»skfn upp< um hádegi.
Sjálfsagt er þessi ráðabreytni runn-
in frá »Verzlunarmannafélaginu< og er
lfklega' þess eina afrek. Það er eins
og verið sé að gefa mönnum undir
fótinn, með f>að að svalla íram á næt-
ur í bannlandinu og sofa svo úr sér
drykkjuvfmuna á mánudögum þegar
þörf almennings kaliar þá til verka.
Yfirvarpið fyrir þessari búðarlokun
er það, að verzlunarmenn komi svo
seint heim á sunnudagskvöldum úr
skemtiferðum, sem þeir fari um helg-
ar. En þeir munu vera færri, sem
nota mánudagsnóttina til ferðalaga
heldur en hinir, sem nota hana, til
að þvælast á götunum, ef til vill með
drykkjulátum og hvorki sér né öðrum
til gagns. Loks er allmörgum verzl-
unarmönnum engin þægð í þessari
mánudagshvfld.
Vitanlega þurfa verzlunarmenn að
hressa anda sinn eins og aðrir. Væri
þá nær að gefa þeim að minsta kosti
viku frí eins og nú tíðkast í Reykja-
vík og hjá K. E. og ef til vill fleiri
verzlunum hér f bæ. Þetta gætu að
líkindum allir verzlunarmenn fengið
þann tfmann, sem minst er að gera,
þó ekki allir í einu, Þá gæfist þeim
kostur á að fara í langferð og ‘kynn-
ast landi sínu víðar en í heimahéraði.
Ætti það að duga þeim betur til
hvfldar, skemtunar og andlegs ávinn-
ings heidur en stuttar ferðir eða
heimskulegt næturrangl um hverja
helgi, vikulegur missvefn og mánu-
dagsflatmögun í rúmunum, með^n
bændum verður verkíall á torginu.
Er hér með skorað á bæjarstjórn-
ina að taka þetta mál til meðferðar,
afnema þenna ósið, en sjá um, að
verzlunarmenn fái þá hvíld á hverju
sumri, sem kemur þeim að einhverju
liði, en er ekki öðrum mönnum til
tafar og skapraunar.
Úr öllum áttum.
Skipafregnir. Island kemur hingað
28. þ. m. austan um land. Fer vestur
um til ísafjarðar og Rvíkur. Verður í
Rvfk 1. okt. Sterling er í þann vegin
að koma til landsins; kernur nustan
I fyrir. Verður hér um eða eftir miðja
næstu viku. Lagarfoss og Gullfoss eru
báðir í Khöfn. Villemoes kom hér á
miðvikudaginn með Landsverzlunarolíu.
Fór héðan til Austfjarða; snýr þar við
og fer vestur á Húnaflóahafnir til þess
að taka þar ket fyrir S. í. S.
Bruni. Á miðvikudagsnóttina var
brunnu bærinn og kirkjan á Mælifelli
Atvinna.
Stúlka getur fengið veturvist frá
1. okt. n. k.
Sigurður Ouðmundsson,
skólameistari.
Dagur
flytur auglýsingar fyrir augu fleiri
manna en nokkurt annað blað hér
norðanlands. Því ekki að auglýsa í Degi?
Auglýsingum má skila í prentsmiðjuna
eða til ritstjórans.
Kaupendur
blaðsins f Múlasýslum og Norður-Ping-
eyjarsýslu eru beðnir að greiða áskriftar-
gjöldin til þess kaupfélags, sem þeir
verzla við,
f Skagafirði til kaldra kola. Mannbjörg
varð, en sagt að innanstokksmunir
hafi brunnið að mestu.
Heyskaparlok hafa orðið aiigóð
yfirleitt þrátt fyrir slæma tíð á norð-
austurhluta landsins. Heyfengur manna
í meðallagi og rúmlega það, eftir þvf
sem til fréttist.
i
Tíðarfarið. Fyrir göngurnar brá til
sunnanáttar og gerði beztu tíð. Fimtu-
daginn í þesssri viku gerði kuldasnún-
ing og snjóaði f fjöll. Tíðin er sem
stendur umhleypingasöm og til alls
búin. s
Skagfirðingur, sem sendi Degi
grein um Hólaskóla er beðinn að senda
ritstj. nafn sitt. Nafnið verður ekki
birt, en blaðið flytur ekkert, nema
það viti nafn höf.
Vínsmyglunin. Verkam. íO. þ. m.
skýrir svo frá, eftir beztu heimildum,
sem fyrir hendi séu, án þess þó að
vilja taka ábyrgð á að alt sé fyllilega
rétt hermt: Skonnortan, sem kom til
Siglufjarðar, héitir Baldur og er frá
Kiel. Erindið, að kaupa hér sfld og
íara með hana til Gautaborgar eftir
því sem látið er uppi. Vínbirgðirnar,
sem skipið haíði meðferðis, voru fald-
ar í salti og reyndust þær 22 þús.
lítrar at spíritus, 150 12-flösku kass-
ar af koníaki og 475 vínflöskur. Alt
þetta vfn var flutt í land. Fullyrt er,
að skipstjórinn hafi ætlað að selja
vínið hverjum, sem hafa vildi. Rann-
sókn f málinu mun tæplega lokið enn
og úrslitin því með öllu ókunn.
Orðsending til Jóns E. Bergsveins
sonar.
Ut af orðsending til Dags í Isl. í
gær, skal þetta tekið fram: Jón má
vera viss um, að f svarinu til hans
eru engar prentvillur, sem máli skifta.
Dagur kannast ekki við að hafa tekið
upp rangar tilvitnanir. Ef Jóni blöskrar
það sem úr grein hans er tekið, er
það vegna þess, að hann hefir skrifað
hana »ósjálfrátt,« án þess sfðar að
hafa lesið hana til hlítar. Og úr því
sem komið er, væri honum hollast,
að lesa hana alls ekki. \
Ferðaáætlun skipsins <ísiand<
birtist hér í blaðinu í dag. Ættu
menn að halda henni til haga, svo
hún sé ekki til ónýtis birt.
t