Dagur - 13.07.1922, Blaðsíða 1

DAGUR
kemur út á hverjum {initudegi.
Kostar kr. 6.00 árg. Ojalddagi
y rir 1. júli. Innheiintuua atinasi
ritstjóri blaðsins.
AFOREIÐSLAN
er hjá J6ni l>. IÞór,
Norðurgötu 3. Talsími 112.
Uppsögn, hundin við áramót,
sé komin til afgreiðslumanns
fyrir 1. des.
V. ár.
Akureyri, 13. júlí 1922.
28. blað.
E-L-D-F-Æ-R-A-V-E-R-Z-L-U-N.
I* Miklar birgðir af allskonar ofnum, elda-
vélum, þvoffapoffum, ofnrörum, rörþnjám,
eldheldum leir o. fl. þessh. ávalt fyrirliggj-
andi og selí með verksmiðjuverði.
Panfanir afgreiddar úf um land.
Jón Stefánsson.
Talsími 94. j&r Akureyri.
Símskeyti.
Reykjavík, 11. júlí.
Pýzka markið fellur stöðugt
sökum morðanna og óaldar í
landinu.
Tjónið af uppreist írsku Iýð-
veldismannanna talið 60 milljónir
punda.
Hæstiréttur Rússa hefir dæmt
nokkra af æðstu prestum lands-
ins til dauða fyrir, að vilja verja
eignir kirkjunnar fyrir ráðstjórn-
inni.
Grafir Rússnesku keisaranna
hafa verið opnaðfar til að Ieita
dýrgripa í peim.
I Reykjavík kusu um 3000.
Rúmlega helmingur kjósenda.
Sókn fremur dauf alstaðar; engu
síður í kauptúnum en sveitum«
Sig. Eggerz kominn heim.
Kaupmannasinnar höfðu talað
um, að gera aðsúg að honum,
en porðu ekki er íil kom.
Grasspretta sunnanlands með
allra daufasta móti.
Fréttaritari Dags.
Landskjörið.
Kosningahríðinni er nú lokið og
menn bíða langeygðir eftir því, að
úrslitin verði kunn. Að því er spurst
heíir enn, hafa kosningarnar verið
slæglega sóttar og sumstaðar illa. —
Hjer á Akureyri kaus nálega helmingur
þeirra, er á kjörskrá standa. Svipaða
sögu er að segja um Eyjafjörð framan
Akureyrar. Að því er heyrst hefir úr
Suður-Þingeyjarsýslu, hefir kosninga-
sókn þar verið þessu lík. Langtum
meira áhugaleysi hefir átt sjer stað f
úthluta Eyjarfjarðarsýslu. Hefir þar í
sumum hreppum að eins þriðji hver
kjósandi notað kosningarjett sinn og
þaðan af minna. í Svarfaðardal er t. d.
sagt að 50 kjósendur hafi neytt kosn-
ingarjettar af 300, er á kjörskrá standa,
eða aðeins sjötti hluti. A Siglufirði
kusu tæpir 100 af 300 o. s. frv. í
höfuðstaðnum kusu íull 3000 og mun
vera um helmingur kjósenda þar. Er
tómlæti það, er fram kemur í sumum
sveitum við þessar kosningar ilt til
afspurnar. Er það gamla sagan, að
hver um sig hugsar sem svo, að ekkert
muni um sitt eina atkvæði meðal
fjöldans. Kennir þessa meinlega mis-
skilnings einkum við landskjör.
Þó að heildarúrslit kosninganna sjeu
öllum hulin, þá eru menn þó hingað
og þangað að reyna að gera sjer
einhverja sennilega grein fyrir þeim
á sjerstökum svæðum. T. d. herma
fregnir úr Reykjavík, að þeir, sem
kunnugastir eru bak við tjöldin, teljí
að A-listinn og D listinn hali fengið
sín 1000 atkvæðin hvor, C-listinn 600
og afgangurinn skifst milli B og E.
En úr þessu getur enginn skorið með
fullri vissu og verða menn nú að
bfða átekta.
Torskilin bæjanöfn
og skrípanöfn.
Það mun vera farið að komast inn
f þjóðarmeðvitund, að ósæmilegt sé
að láta skíra börn í nafni heilagrar
þrenningar aíkáralegustu skrfpanöfnum
eins og t. d. F/iðsvunía, Pimmsunn-
trína og Almannagjá\
Hinsvegar hygg eg að til skamms
tíma hafi það verið leyndarmál nema
f stöku sveitum, að ;til væru bæir,
sem heita öðrum eins nöfnum og
þessum: Hallstrunta, Skinntík, Roðgúll
Biók, Gónandi, Sperðill, Viðbjóður og
Vitleysa\ Mörg fleiri bæjaónefni telur
Margeir fónsson upp f riti sfnu:
Torskilin bœjanöfn í Skagafjarðar-
sýslu. Eru sum þeirra svo klúr, að
maður getur varla kinnroðalaust nefnt
þau upphátt f margra áheyrn, hvað
þá heldur á prenti f virðulegu blaði
(nema vera skyldi t. d. inni í miðri
pólitískri skammargrein).
Þar sem eg ólst upp voru mörg
einkennileg kotanöfn eins og þessi
vfsa vottar:
»Eru kotin Odda hjá
Ekra, For og Strympa,
Vindás, Kumli, Kragi þá
kemur Oddhóll skamt þar frá.<
Og lengra burtu frétti eg um bæi
sem hétu Pula, Pjatla, Blábringa,
Vestannepja o. s. frv. Það var þó
fyrst hér norðanlands, sem eg tók
eftir hve menn afbökuðu herfilega
ýmB bæjanöfn með latmælgi og af
bjánaskap. Get eg ekki Jýst þvf hve
mér var hvimleitt að heyra hvernig
sumir karlar misþyrmdu móðurmálinu
eins og t. d. þegar þeir sögðu og
segja enn: Riýnastaðir fyrir Rrónu-
staðir, Skálstaðir fyrir Skálastaðir,
Böggustaðir fyrir Böggversstaðir. Og
enn ver var mér við, þegar eg heyrði
þá segja : »Eg ætlí út í Möðruvall-
ni< eða »Eg ætli fram í Stokkahlað-
ni<. — Mér lá við að gefa þeim
utanundir. Bæði íanst mér það hrein-
asta skrælingjaháttalag, að leyfa sér
að nota viðtengingarhátt f svo beinni
viðræðu, og svo bæta gráu ofan á
svart með því, að afbaka bæjanafna-
hneiginguna, sem átti að vera með-
fædd hverjum meðalskussa.
Mér þótti þvf vænt um að Margeir
Jónsson hefir tekið þetta mál til
rækilegrar íhugunar.
Get eg ekki stilt mig um að stfnga
niður penna til að hvetja iólk til að,
kaupa ritling Margeirs og styrkja
með þvf góða viðleitni þessa fræði-
manns. Þó hann sé ekki skólagenginn
heldur aðeins sjálfmentaður maður,
stendur hann ekki háskólagengnum
vfsindamönnum að baki f skarpskygni
og fróðleik f fslenzkri sagnfræði.
Ritlingur hans um bæjanöfn í Skaga-
firði ber þess Ijósan vott og væri
æskilegt, að Bókmentafélagið eða
Háskóli íslands vildi styrkja hann til
framhaldsrannsókna á bæjanöfnum og
öðrum örnefnum viðsvegar um sveitir
landsins.
Margeir hefir sýnt hvað langt má
komast f vfsindagrúski jafnvel fjarri
bókasöfnum ef vel er notað það sem
fyrir hendi er eins og t. d. Fornsögur
vorar, Biskupasögur, Safn til sögu
ísl., Fornbréfasafnið, Espólíns árb.
o. fl.
Einkum hjó eg eftir því hve hon-
um hefir orðið matur úr Fornbréfa-
safninu, þessu óaðgengilega fræðamoði,
sem er flestum lokaður fjársjóður,
Þeir eru margir, sem amast við þessu
ritsafni af fávizku sinni og telja aur-
unum illa varið, sem ganga til útgáfu
þess. Margeir hefir sýnt, að þeir menn
tala »eins og lávfsar konur tala.<
Stgr. Matth.
Pósthlísið er nú flutt í hús ríkis-
in(s, Hafnarstræti 84. Hefir neðsta
hæð hússins verið útbúin . fyrir póst-
afgreiðsluna og er þar mun betra og
haganlegri umbúnaður en áður hefir
hér verið. Framvegis verður afgreiðslu-
tími á Pósthúsinu kl. 10 —11 árdegis
alla helgidaga, en 10—6 alla virka
daga.
Fundargerð
sambandsfundar norðlenskra
kvenna.
Fimtudaginn ^29. júní 1922 var
Sambandsfundur Norðlenskra kvenna
settur og haldinn á Skinnastöðum f
Öxarfirði. Forstöðukona Halldóra
Bjarnadóttir setti fundinn og stýrði
honum. Bauð hún fundargesti vel-
komna og skýrði tilgang félagsins í
fám orðum.
Forstöðukona nefndi til fundarskrif-
ara Kristjönu Óladóttur og Fanneyju
Jónsdóttur.
Kvennfélag Öxarfjarðar gekk í
Sambandið.
Mættir fulltrúar voru:
Frá Kvenfélagi Þistilfjarðar 2. Tngi-
ríður Árnadóttir. Lára Pálsdóttir.
Frá Kvenfélagi Öxarfjarðar 2. Sig-
urveig Björnsd. Sigurveig Sigurðard.
Frá Sýslusambandi Þingeyinga. 2.
Fanney Jónsd. Karen ísaksd.
Frá Hjúkrunarfélagiuu »Hlfn< f
Höfðahverfi 2. Helga Bjarnad. Anna
Jónsdóttir.
Frá Kvenfél. Húsavfkur 1. Krist-
jana Óladóttir.
Af stjórnarinnar hálfu másttu for-
stöðukona og gjaldkeri.
1. Lesin upp fundargjörð sfðasta
fundar S. N. K., sem haldinn var á
Hvammstanga 1922 og skýrði for-
stöðukona frá störfum félagsins á
sfðastl. ári. —
2. Fulltrúar gáfu skýrslur um starf-
semi félagsdeildanna. Kvenfélagið »HIff<
Akureyri sendi fundinum kveðju, en
gat ekki sent fulltrúa á fundinn.
3. Lesið upp ávatp, sem stjórn S.
N. K. hafði sent félagsdeildunum s.l.
vetur til umræðu íyrir aðalfund.
4. Heimilisiðnaður.
Framsögu hafði Sigríður Þorláks-
dóttir. Málið var nokkuð rætt. Höfðu
konur mikinn áhuga á þvf að auka og
efla heimilisiðnaðinn á sem vlðtæk*.
astan hátt. Samþ. svohlj. tillaga:
• Fundurinn treystir konum á félags-
svæðinu til að vinna að þvf
hér eftir sem hingað til, a > námsskeið
f handavinnu séu haldin bæði í sveit-
um ‘ og bæjum, svo unglingar þurfi
ekki að leita sér mentunar f þeim
greinum utanhéraðs, sömuleiðis að
börn séu látin iðka handavinnu f
heimahúsum, drengir jafnt sem stúlkur
og að handavinna sé tekin upp sem
skyldunámsgrein í barnaskólum og
fræðsluhéruðum.<
5. Heilbrigðismál.
Framsögu hafði Helga Bjarnadóttir.
Till. samþ.
a. »1 því skyni að stuðla að aukinni