Dagur - 31.05.1923, Blaðsíða 1

DAGUR
lcemur út á hverjum fimlitdegi.
Kostar kr. 6.00 árg, Ojalddagi
fyrir 1. jiílí. Innheimtiina annasi
rltttjðri blaðsiiiB.
AFGREIÐSLAN
er hjd Jón! I>, í»ór,
Norðurgötu 3. Talslmi 112,
Uppsögn, hnndin við árainðt
eé komin til afgreiðslumauns
fyrlr 1. des.
VI. ár.
Akureyrl, 31. maí 1923.
23. blað.
Hér með tiikynnist vinura og vandamönnum, að jarðarför
mannsins míns, Sigurðar Siffurðssonar bóksala, sem andað-
ist 22, þ. m. er ákveðið að fari fram þriðjudaginn 5. júní næst-
komandi frá Hafnarstræti 37 og hefst kl. 1 e. h.
Eftir ósk liins látna eru kransar afbeðnir, en þeir sem vildu
gefa þess virði, eru beðnir að gefa það í heilsuhælissjóð Norður-
lands.
Akureyri 29. Maí 1923.
Soffía Stefánsdóttir.
Sfjórnmálastefnur
og Kosningar.
Blikur.
Tföarfarið er umskiftasamt. Sú
reynsla er orðin staðfest, að í kjöl-
far góðviðrisdagana sigla harðviðr-
in. Illviðrin eru aftur á móti óbeint
Ioforö um blíðudaga.
Jarðfræðingarnir segja okkur, að
tíöarfarið' á jörðunni, — tíðarfars-
aldirnar lúti i stærri togum sama
lögmáli. Undir Grænlandsjöklura eru
grafnar leyfar hitabeltisgróðurs.
Klappirnar í norðurhluta Bandaríkj-
anna eru núnar af fargi ísaldarjökl-
anna.
Lífið á jörðunni hefir flætt og
fjarað. Saga þess er barátta tnillí
framsóknar og undanhalds; milli
vorhugar og vetrarkvfða.
StjórnmáfaHf þjóðanna er liáð
lögmáli svipaðra bylgjuhreyfinga.
Hugir þjóðanna risa og falla til
sklftis, þeir hitna og kólna. Stjórn-
málalffið er látlaus togstreita milli
framsóktiar og undanhalds; þrosk-
unar og hnignunar.
Þrálál fastheldni við rfkjandi
skipulag og ástæöur fær aldrei staö-
ist óáreitt stundu lengur. Hún stend-
ur berskjölduö fyrir áblaupum úr
þrem áttum.
Að baki sitja fulltrúar ellinnar í
þjóölífinu, gráir og skapúfnir. Peim
þykir þegar vera of Iangt gengið.
Lastmælgi og tortrygni gegn rlkj-
andi viðleitni er hugsvölun þeírra.
Æskan í landinu er þeirra sérstaka
bitbein. Hún er að þeirra dómi
manndómslaus, siöferöíslega tauga-
laus og mergfúin. í þeirra augum
er öllu ver fyrir komið en áður
hefir verið; öllu er að hraka. Þeir
vilja kippa þjóðlífinu til baka í
eldri farveg. Oft hafa þessir menn
mikið til síns máls, en valda þó
sjatdan miklu góðu með fjasmæjgi
sinni, með því að önuglyndið bygg-
ir sanngirni út. Sálir þessara manna
eru vetrarkvíðinn í þjóðlífinu.
Á öndverðum oddi við þessa
menn eru gerbreytingamennirnir.
Fyrir sjónum þeirra risa upp í hill-
ingum hugsmíðanna þjóðlönd fram-
tíðarinnar, þar sem enginn verður
fátækur og öllum líður vel. HeJzt
mundu þeir vilja, ef unt væri, ganga
í einni svipan milli bols og höfuðs
á rikjandi skipulagi. Þeir fella yfir
þvf áfellisdóm bygðan á gagnstæð-
um forsendum við það sem áður
taldir menn gera. Þeir vilja fella
þjóöskipulagiö i gersamlega nýja
rás, þar sem sneitt sé fram hjá á-
göllum ,núverandi -skipulags. Um-
kvörtun þessara manna er ekki á-
stæðulaus. Þrá þeirra á hinn mesta
rétt á sér. En þeim missýnist f mjög
veruíegu atriði. Þeir gæta þess ekki
nógu gaumgæfilega, aö ágallar nú-
verandi þjóðskipulags eru alllr að
kenna ófullkomnu manneðli, sem
ekki veröur breytt eða bætt með
snöggum hætti. Rætur alls, ílls og
góðs í lífi mannanna, eru í hjarta-
Iagi þeirra sjálfra.
Loks er hinn þriðji aðili, sera herjar á
fastheldnina við ríkjandi skipulag. Sá
aðilier hægfara framsókn, sem Iætur
sér skiljast að»mönnunum munar ann-
aðhvort aftur á bak, ellegar nokkuð
á Ieið," og að framsæknin sé í sam-
rætni við þá viðieitni til þroskunar,
sem hvarvetna sézt í náltúrunni. En
þeir láta sér jafnframt skiljast, að
stórstígar brcytingar og snöggar á
skipulagsháttum verði í ósamræmi
viö mannlegt eöli, sem er íliald-
sarat og seinbreytilegt og að bylt-
ingar valda, af þeim orsökum, trufl-
un, sundrun og jafnvel lorlímingu
þeirrar menningar, sem vex af rót-
um einstaklingsþroskunarinnar.
Þessi þrjú öfl togast á um völd-
in í sálum manna, í lffi þjóöanna.
Sagan segir aö menning þjóöanna
lúti sömu lögutn og tíðarfarsaldirn-
ar, Hf þetrra flæðir og fjarar. Þær
vaxa, ná háum mörkum, en hnignar
svo og deyja út af jörðunni. Því er
einsætt, að hverri þjóð er jafnan að
miða »annaöhvort aftur á bak, ell-
egar nokkuð á leið".
Um kosningar dregur til aflrauna
mpð stefnum þessum. Úrslit þeirra
skera jafnan úr um það, á hvaða
leið þjóðin er.
Á komandi hausti ganga íslend-
ingar til aimennra kosninga. Þau
skilyrði eru fyrir hendi, að vel
mættu þær kosningar verða einar
af þeim allra merkustu, sem háðar
hafa vérið i landinu, vegna þess að
þær eiga að skera úr, hvert þeirra
afla, sem hér hefir verið minst á,
er sierkast í þjóðlffinu, þegar þjóð-
in á aö taka afstððu til innan lands
mála.
Blikur dregur á ioft á stjórnmála-
himninum íslenzka. Allir spá því,
aö á baki þeim blikum sé óveður
i aðsígi, sem muni sétja gervalla
þjóðina í hreyfingu. SHkt er gern-
ingaveður þeirra, sem kosningaat-
lögunni stjórna frá öllum hliðiím.
Þau veður eru holl og hressandi,
því þau lemja úr mönnum deyfð og
hversdagslegt sinnuleysi um þessi
mál. Að baki þessara veðra bíða
ókunnir dagar og reynslan sker úr,
hvort þá vorar í íslenzku þjóölífi
eða vetur gengur í garð.
En þegar til slíkra tiðinda dreg-
ur, er fylsta ástæða, til þess aö líta
yfir sögu íslenzkra stjórnmála, og
gera sér Ijósl hversu stefnt hefir;
að hve mikíu Ieyti hefir verið rétt
stefnt eða rangt og hversu nú beri
að snúast við þeim málum er við
kjörboröin liggja fyrir til úrskutðar.
Verður þvi um stunrf dvalið við
þessi mál liér í blaðinu.
Sýslunefnd
Eyjafjarðarsýslu
sem hæstiréttur.
F.itt aí múlum þeim, sem lá fyrir
sýslunefnd Eyjafjarðarsýalu á fundi
hennar 9.—15. apríl þ. á., var út-
svarskæra frá kaupm. Magmisi Sig-
urðssyni á Grund.
í neínd Jxeirri, sem þetta mái hafði
til athugunar, áttu sæti, auk oddvita
sýsiunefndar, Jón Hallgrímsson, Jarð-
brii og Valdemar Pálsson, Möðruvöll-
um.
Nefndin klofnaði f málinu, og bar
meirihlutinn: oddviti og Jón Haligríms-
son, fram tillögu til órskurðar, sem
samþykt var með 7 atkv. gegn 3.
En úrskurður þcssi er þannig úr
garði gerður, að hreppsnefndin f
Hrafnagilahreppi getur ekki leitt hann
hjá sér með öllu. Verður hann því
tekinn hér nokkuð til athugunar. En
þar sem f því sambandi verður minst
á sýsluneínd, er eingöngu átt við
meirihlutann á sýslufundi í þessu máii.
Að undanförnu befir það ekki vakið
mikla athygli þó útBvarskærum hafi
verið skotið undir úrskurð sýslunefnda,
,enda haía þær venjulegast látið
við það sitja, að byggja úrskurð sinn
á innbyrðissamræmi útsvars kæranda
og samanburðamianna hans, án þess
um leið að felia órökstuddan dóm
um öll útsvör sveitarinnar og álagn-
ingaraðférð hlutaðeigandi hreppsncfnd-
ar, yfirleitt. Hreppsnefndir hafa því
látið sér lynda úrakurð sýslunefndar f
þessu efni, enda munu þær hafa fund-
ið til þess hve illa þær stóðu að vígi
um að verja gerðir sfnar, þar sem við
ekkert var að styðjast annað en lausa-
fjártfundina og svo ágizkanir sfnar um
efni og ástæður gjaldendanna, sem
einatt hafö reynst miður réttar. I>að
gat þvf, og getur enn, hæglega verið
álitamál hvort útsvar eins gjaldanda
var hæfilega hátt sett samanborið við
annan.
Ur þessum tilfmnanlega skorti á
heimildum hreppsnefnda fyrir hinum
sönnu eínum og ástæðum manna,
bæltist mikið þegar skattanefndum
var, með lögum nr. 74, 27. júnf 1921
um tekju- og eignaskatt, gert að
skyldu að láta hreppsnefndum í té
eftirrit af skattskránni til afnota við
niðurjöfnun sveitarútsvara, og munu
menn yfirleitt vera sammála um það
að skattskráin sé ólíkt fullkomnara og
ábyggilegra heimildarskjal en gamia
tfundarframtalið var, fyrir efnum og
ástæðum manna.
Nú hefði mátt vænta þess að lög-
gjafarvaldið fyndi ástæðu til þess að
gefa einhverjar reglur fyrir þvf, eða
leiðbeiningar hvernig hreppsnefndir
ættu að nota skattakrána við niður-
jöfnun útsvara, ekki sfzt þegar þess
er gætt að f lögum nr. 67, 27. júnf
1921 um breyting á sveitarstjórnar-
Iögunum, eru fyrirmæli um það, að
sýslusjóðsgjöldunum skuli jafnað niður
á hreppana að einum þriðja hluta
eftir samanlagðri fjárhæð skuldlausrar
eignar og tekna at eign og atvinnu,
og þá vitanlega íarið eftir skattskrán-
um. En nú eru sýslusjóðsgjöldin að
verða einn stsersti útgjaldaliður svcit-