Dagur - 13.09.1923, Blaðsíða 1

DAGUR
kemur út á hverjum fimtudcgi.
Kostar kr. 6.00 árg. Ojalddagi
fyrir 1. júli. Innheimtuna annast
Árni Jóhannsson í Kaupfél. Eyf,
VI. ár.
AFOREIÐSLAN
er hjá Jónl S>. Uór,
Norðurgðtu 3. Talsími 112,
Uppsðgn, hundin við áramót
sé komin til afgreiðsiumanns
lyrlr I. des.
Akureyrl, 13. september 1923.
39. blaö.
im-iw~iLii~i*‘B—~*u,“ ** ***"i — »,■ ~ “a“" **-- — - d--------------u*"w~ ~ ~
Inniiegt þakklæti til allra þeirra, nær og fjær, sem sýndu samúð og hluttekningu við fráfall og jarðarför okkar kæra eigin- manns og fósturföður Jóhanns Stefánssonar. Anna Pétursdóttir. Lísbet Jónsdóttir.

Forsikrings — Aktieselskabet
-U-R-A-N-I-A-
Brunatryggir: Hús, kirkjur,
sveitabæi, húsgögn, vörur, skip á
landi og báta, o. fi.
Sjóvátryggir: Skip og báta,
vörur hvort sem eru smásendingar,
eða heilir skipsfarmar.
Aðalumboðsmaður á íslandi:
Jóij Stefánsson.
Akureyri. — Sími 23 og 94.
„Stéttahaírið.“
III.
Ádeilur þær, sem á síðustu árum
hala komið fram á kaupsýslustétt
landsins, eru ekki árásir á atvinnu-
veginn sjálfan, heldur á viðhorf
kaupsýslumanna til núverandi bráða-
birgðarástands í fjármálum Iandsins.
Baráttan frá hendi samvinnumanna
er því ekki stefnumál eir.s mikið
og það er dægurmál. Baráttan er
frá hendi þeirra alt að þessu von-
Iaust átak að bjarga þjóðinni frá
því, að steypa sér í örbirgð. En
þjóðin hefir ekki alt að þessu viljað
láta bjargast með eigin manndómi.
Þvert á móti hefir hún lagt hlust-
irnar við frelsisglamri og Iokkun
þeirra, sem af eigingjörnum ástæð-
um hvöttu hana til áframhalds á
braut óhófsins. Afleiðingin er yfir
500 kr. skuld vlð útlönd á hvert nef
í landinu og afleiðingin v&rður með
sama áframhaldi fullkomið gjaldþrot
og sjálfstœðismissir þjóðarinnar.
Hinu verður ekki móti mælt, að
þeir, sem saka samvinnublöðin um,
að þau ali á stéttahatri, hafa gert
hverja árásina af annari á samvinnu-
félög landsins og samband þeirra.
Má þar meðal annars benda á fyrir-
lestur Björns Lindals: oFrjálsir menn
f frjálsu landi”, skrif Einars á Stokka-
hiöðum, þó ómerkileg séu og meira
af vilja en mætti gerð, margítrek-
aðar árásir f Mbl., sem það hefir
orðið að éta ofan f sig og sfðast
árás B. Kr, „Verzíunarólagið". Þess-
ar árásir eru tilraunir, ekki að æsa
saman stéttir í Iandinu, heldur að
sundra einni stéttinni og æsa síðan
saman dreifða hluta hennar. Vera
má[aö slfk aðferö sé rétt framkvæmd
kærleikslögmáisins. Því geta þó ekki
allir trúað. Þvi nær allir samvinnu-
menn lita á þessar tilraunir eins og
svívirðilegan, vísvitandi róg, gerðan
f eigingjörnum tilgangi þeirra manna,
sem liggja stundarhagsmunir kaup-
sýslustéttarinnar þyngra á hjarta
heldur en fjárhagsleg viðreisn þjóð-
arinnar.
IV.
Margt bendir á, að þessar um-
vandanir kaupsýslumanna í garð
samvinnublaðanna um þátt þann,
er þau eigi í því, að ala á síétta-
hatri í landinu, sé tóm hræsni. í
fyrsta lagi er ekki ráöist á stétt, þó
ráðist sé á fjármálastefnu, sem skaðar
þjóðina hræðilega eins og á stend-
ur í landinu, jafnvel þó að viss
stétt í Iandinu, atvinnu sinnar vegna,
haldi þeirri stefnu fram gegn aug-
ijósum hagsmunum þjóðarinnar, þvi
þjóðin er þó meira virði öll, heldur
en kaupmenn Iandsins út af fyrir
sig.
f öðru lagi láta þessir menn aldrei
linna árásum á vissa stétt í landinu.
í blöðum sínum, flugritum og kosn-
ingasneplum, er haldið uppi Iát*
lausum rógi og tortryggingarstarfi.
Þar er reynt að sundra með tor-
trygni, til þess svo að geta sigraö.
f þriðja lagi ganga þessir menn
á móti sinni kenningu, svo berlega
sem verða má. Sannleikurinn er sá,
að þeir eru hinn eini flokkur í landinu
og blöð þeirra einu málgögnin, sem
ala verulega á stéltahatri Fyrir þessu
má færa eftirfarandi rök:
Vegna skyldleika í hugsun og at-
vinnu hafa útgerðarmenn og kaup-
sýslumenn landsins yfirleitt skipað
sér í flokk saman. Margir stunda
hvorntveggja atvinnuveginn og rugla
þeim, af þeirri ástæðu, alveg saman,
enda þótt atvinnuvegirnir séu ólíkir.
Þessar tvær atvinnustéttir mynda því
annan aðalflokkinn í þjóömálum
— samkepnisflokkinn.
Nú er svo háttað, að flokkur þessi
veröur aö sæta atlögum úr tveim
áttum. Sá hluti hans, sem kaupsýslu-
mennirnir fylia, á i höggi við sam
vinnumenn, út af mismunandi stefn-
um í verziunarmálum. Hinn hlutinn
sem útgeröarmennirnir fylla, á í
höggi við verkamenn i kauptúnum
landsins út af verkkaupi
Þannig er pví háttað, að sam-
vinnubændur og verkamenn eiga
sameiginlega andstæöinga, þar sem
er þessi samsuöa kaupsýslu og út-
gerðarmanna. Enda þótt bændur og
samvinnumenn standi á öndveröum
meiðum í atvinnumálum, getur ekki
hjá þvi farið, að þeir eigi samleið,
þegar til úrslitabaráttu dregur milli
samkepnismannanna annars vegar
og alþýðu manna f landinu hins
vegar.
Sú raun hefir ■ og orðið á, að í
sumum kaupstöðum landsins, t. d.
Akureyri, hafa átt samleið verka-
menn og samvinnumenn i kosninga-
málum. Þessi samtök hafa verið
hinn sárasti þyrnir í augum sam-
kepnismannanna. Þeir hafa þvf seint
og snemma verið að leggja það
niður fyrir þessum aðilum, bæði í
ræðu og riti, hvílík höfuðvilla það
vœri að bœndur og verkamenn gœtu
átt samleið.
Til sönnunar þessu má meðal
annars benda á fyrirlestur Björns
Líndals, lögmanns: „Frjálsir menn í
frjálsu landi". Þar var komið mjög
ítarlega inn á þessi efni, og leitast
við að sýna fram á það með rökum,
hversu samband þetta miili verka-
manna og samvinnumanna þessa
bæjar væri óeðlilegt og af illum
toga spunnið. Ef einhver kynni að
verða til þess að vefengja þessi um-
mæli blaðsins, skulu ummæti hr. B.
L sjálfs samstundis birt, eins og
þau voru rituð upp af skrifara hans
hr. Einari J. Reynis. Því samkvæmt
opinberlega birtu Ieyfi B. L fékk
ritstj. Dags uppkast petta, til þess
að geta haft rétt eftir honum fram-
vegis, þegar ástæða væri, til þess að
minnast á fyrirlestur þennan.
Af framangreindu sést, að skraf
um nauðsyn þess að altar stéítir
starfi saman í eindrægni og friöar-
anda, er frá hendi samkepnismann-
anna hin versta hræsni. Sá flokkur
einn er ber að rógburði milti manna
í einni og sömu stétt og milli stétta
í landinu og það þeirra stélta, er
bera hita og þunga erfiðisins og
framleiðsiustarfsins.
Afhygli lesenda skal vakin á aug-
lýsingu Stúdentaráðsins hér f blaðinu.
Þessi sjálfsbjargarbarátta stúdenta er
allrar virðingar og stuðnings verð og
setti þjóðin ekki að láta sllkan eldmóð
bfða ósigur vegna deyfðar og sinnu-
leysis. Heilbrigt og holt stúdentalíf
er afarmikilsvert hverri þjóð. Þeir
menn, sem að mentun og hæfileikum
skara fram úr og gerast leiðtogar,
þurfa að komast heilbrigðir yfir við-
kvæmustu þroskunarárin. Kagin fjár-
hagsleg fórn f nútlð er of stór gegn
slfkum ávinning f framtfð.
Síldveiðalogii).
Arás á bæjarfógeta
Siglufjarðar.
•
i.
í 33. tbl. ísl. þ. á. birtist ritstjórnar-
grein sem heitir »slæm löggæzla.* Er
hún skörp árás á bæjarfógetann á
Siglufirði. Er þar dróttað að honum
vanrækslu f embættisfærslu að þvf er
snertir framfylgd sfldveiðilaganna. Þar
stendur meðal annars: »En eftir þvf
sem orð fór af var þessum embættis-
manni starfið um megn og lögin eru
brotin daglega f ýmsum eða flestum
atriðum að þvf er nákunnugur maður
staðhæfir við ísl.« Ritstj. blaðsins
skrifar þetta nýkominn vestan af Siglu-
firði.
Árás þessari hefir bæjarfógetinn
svarað f 35. tbl. ísl. en ritstjórinn
áréttað árás sfna með langri athuga-
semd. Öll ákæruatriðin eða flest eru
að vfsu bygð á tómum orðrómi. Eigi
að síður mun bæjarfógetinn una þeim
illa og leita réttar sfns gegn blaðinu.
Dagur þykist ekki hafa aðstöðu, til
þess að gela stutt eða hnekt þessum
ákærum. Hann hefír leitað sér upplýs-
inga um Guðm. Hannesson bæjarfó-
geta, jafnvel hjá nákunnugum fyrv.
samverkamönnum hans og bera allir
honum það, að hann sé hinn skyldu-
ræknasti f allri embættisfærsiu. Þess-
vegna verður Dagui tregur, til þess
að trúa ámæii ísl., jafnvel þó það sé
borið fram áf forsi miklu og hávaða,
því tónninn ( þessum árásargreinum
gefur áatæðu til að ætta, að annað
tiiefni liggi bak við heldur en einskær
umvöndunarsemi um embættisfærslu
Guðm. Hannessonar, bæjarfógeta. íal.
ætti þá að skygnast víðar um og
haun ætti að geta leitað t. d. að
leppmensku f útgerðinni nær sér. Og
enn týrir það árásir þessar, að heim-
ildirnar, sem á er bygt, eru óákveðn-
ar og á reiki.
Hinsvegar er vel skiljanlegt áð
mismunandi lagaskilningur og lögskýr-
ingar, að þvf er snertir framkvæmd
þessara laga, geti átt sér stað. En