Dagur - 22.11.1923, Blaðsíða 1

DAGUR
kemur úf á bverjum flmtudegi,
Kostar kr. 6.00 árg. Ojalddagi
fyrlr 1. júií. Innhelmtuna annast
Árnl Jóhannsson í Kaupfél. Eyf,

.VI ár.
Akureyri, 22. Nóvember 1923.
AFOREIÐSLAN
er bjá Jónl I>. Uór,
Norðurgótu 3. Talsiml 112
Uppsögn, bundin vlð áramót
sé komlu tll afgrelðslumanns
fyrir 1. des,
53. blað.
Steinoliumálið
og kosningin.
Broslegt var það, er íslendingur
barði sér á brjóst og lýsti yfir sak-
Ieysi Líndaísliðsins af öllum óhrein-
um aðferðum i kosningabaráttunni.
Ef fslendingur á að verða pólitfsk
samvizka kaupmannanna, er ástæða
til að efast um andlega velferð
þeirra I þeim efnum.
Eftir kosninguna er það orðið
Ijóst, að breiddar hafa verið út á
bak glæpsamlegar lygasögur um
Magnús Kristjánsson. Á slíkum sög-
um er ekki unt að iesta hendur.
En af þeim verður þeim, sem við
það eiga að etja, ljós sin yfirsjón,
að álíta sig eiga í höggi við menn,
sem væru verðir sæmilegra vopna.
Pessi launlýgi var smiðshöggið,
sem átti að berja í bresti þeirra
opinberu ósanninda, sem tveir af
borgurum þessa bæjar, sem taldir
eru að vera málsmetandi menn,
báru fram i kosningabaráttunni.
Áður heftr verið minst nokkuð á
framkomu Jóns E. Bergsveinssonar
f steinoliumálinu. Hann varð ber
að því, á opinberum fundi, að fara
með ósæmilegar dylgjur um óráð-
vandlega ráðsmensku Landsvetzl-
unar eða útibús hennar hér. Haun
varð að sætta sig við það, að láta
bera sér á biýn, frammi fyrir fullu
húsi, aö hann hefði farið með fals.
Siðan reyndi hann að draga athygli
almennings frá minkun sinni, með
því að klóra yfir hana með löngum
talnarunum og rausi um þetta mál,
en játaði þó yfirsjón. sína. Þetta
gerði hann á prenti. Síðan hefir einn
ákveðinn saroflokksmaður hans )ý t
yfir því opinberlega, að ályktanir
Jóns hafi verið bygðar á »röwum
fo>sendum.« Eigi að síður gekk Jón
rfkt eftir þvi á fundunum, að vera
kallaður forseti Fiskrlélags Islands.
Dagur lítur svo á, að Fiskifélagi
Islands sé mikil hneisa að þvf, að
hafa þann mann í öndvegi, sem er
orðin ber að því að falsa málefni
og sem byggir ályktanir sínar um
þau mál, er hann hugsar mest um,
á »röngum forsendum." Maður sá
er annað tveggja: ekki nógu vand-
aður eða ekki nógu gáfaður, til
þess að skipa það virðingarsæti,
nema hvorttveggja sé.
Hinn maðurinn, sem gerði sér
minkun i þessu oliumáli, var Ásgeir
Pétursson, útgerðarpiaður. Hann
ílutti á síðari fundinum ræðu, þar
sem hann staðhæfði, að olíuverð
Landsverzlunar væri 20 kr. hærra
en það þyrfti að vera. Munurinn á
framkomu J. E. B. og A. P. var
sá, að ærsl hins fyrnefnda sýndu
berlega, að í þessu máli er hann
naumast með öllum mjalla og þjáist
af öfundbiandinni ofsóknarástríöu.
En framkoma A, P. var að því leyti
skaölegri fyrir sannieikan i málinu,
að hann flutti enn þá meiri öfgar
og ósannindi með svo hóværu
biygðunarleysi, að meiri Iikur voru
tii, aö honum yrði trúað. Að ööru
leyti hafði hann sama hátt og J. E.
B. Hann bar ekki fram sannanir
sínar í ræðunni, heldur sótti síðar
einhver skjöl og afhenti fundarstjóra.
Pessi Ieynd um öil rök i málinu
og þessir merkilegu tilburðir með
skjölin, áttu að bera í sér töframagn
kosningablekkinganna.
A kosningadaginn hafði Dagur
orð á þvf, að því miður hefði Asgeir
Pétursson látið sér sæma að fara
með ósannaöar fullyröingar. Litlu
sföar var kominn á gang um bæinn
flugmiöi frá A. P., þar sem hann
þóttist sanna mál sitt frá kvöldinu áður.
Sannanirnar báru á sér eítirfar-
andi gaila:
A P. gerði samanburð á lakari
olíu hjá sér og betri olíu Lands-
verztunar.
Hann bar saman »netto«verð á
sinni olíu (án innanlands kostnaðar)
og verð Landsverzlunar meö innan-
lands kostnaöi.
Harm bætti síðan 4 aurum við
Landsverziunarveröið.
Eftir alt samari er þó kunnugt að
Á P. seldi þessa hráolíu engu
íægra veröi, en Landsverzlun seldi
betri odu. Bar hann þar hínni frjálsu
samkepni veröugt vitni, sem bendir
á, hvert mundr stefna, ef kaupsýslu-
stéttin ferigi óskoruð umráö yfir
olíuverzíuninni.
Þaö er sannanlegt, að olían hefir
lækkað meira i veröi en aörar nauö
synjavörur. Kaupsýslumennirnir una
þvf illa, aö vígvöllur þeirra í bar-
áttu gegn almennum hagsmunum
hefir verið færður þetta saman. Þeir
pykjast láta svona, af pví peir vilji
koraa til leiðar bættum verzlunar-
kjörum fyrir atmenning. Almenn-
ingur þekkir umhyggju peirra. Kola-
verzlunin hérna í bænum er ljóst
dæmi hennar Þegar kolin voru seld
á 72 kr..í Rvík s.l. haust kostuðu
þau hér 95 kr. Kaupfélögin pöntuðu
sfðan kolafarm. Þá lækkuðu kol
kaupmanna, en hafa nú hækkað
aftur, síðan kaupfélaga kolin eru búin.
Flokkarnir.
Þegar þetta er ritað eru kosnir
Framsóknarflokksmenn orðnir þessir:
1. Ingóifur Bjarnarson S.-Þing.
2. Sveinn Ólafsson S.-Mól.
3. Ingvar Pálmason S.-Mól.
4. Þorleifur Jónsson A.-Sk.
5. Klemenz Jónsson Rang.
6. Jörundur Brynjólfsson Árn.
7. Asgeir Asgeirsson V.-íaafj.
8. Tryggvi Þórhalisson Str.
9 Guðm. Ólafsson A.-Hún.
10. Einar Arnason Eyj.
11. Bernharð Stefánsson Eyj.
Þar við bætast landkjörnir:
12. Sigurður jónssðn.
13. jónas Jónsson.
Óírétt er úr Norður-Múlasýslu, en
þar er einum Framsóknarflokksmanni
vís kosning, ef ekki tveimur. Má þvf
telja þá 14 að minsta kosti.
Fiokksleysingjar eru þesair kjörnir:
Ben. Sveinaaon, Magnús Torfason,
Pétur Þórðarson og Hákon ( Haga er
talin vfs kosning. Eru líkur til að
þessir menn fleiri eða færri gangi f
Framsóknatflokkinn, þó ekki verði
um það fullyrt að svo stöddo. Bene-
díkt Sveinsson er að minsta kosti
kjörinn af Framsóknarflokksmönnum.
Samt sem áður verður þessi flokkur
ekki nógu sterkur til þess að mynda
stjórn, nema mótstöðumenn hans verði
því meira sundraðir og ósamtaka.
í andstöðuliði Framsóknar eru kjörnir
þessir menn:
1. Jón Kjartansson V.-Sk.
2. Séra Eggert Pálsson Rang.
3. Jóhann Þ. Jósefsson Vm.
4. Agúst Flygenring G. K.
5 Björn Kristjánsson G K.
6 Jón Þorláksson Rvík.
7 Jakob Möller Rvlk.
8 Magnús Jónsson Rvfk.
9 Pétur Ottesen Borg.
10 Halldór Steinsson Snf.
11. Bjarni Jónsson Dal.
12 S'gurjón Jónsson Ísaíj.
13. Jón A Jónsson N.-ís.
14. Þórarinn Jónsson V.-Hún.
15 Magnús Guðmundsson Skag.
16. Jón Sigurðsson Skag.
17. Björn Lfndal Ak.
18. Jóh. Jóhannesson Sf.
Þar við bætast landkjörnir:
19. Sig. Eggerz.
20. Hjörtur Snorrason.
21. Jón Magnússon.
22. Ingibjörg H. Bjarnason.
Enn er hugsanlegt að við bætist
sá 23. úr Norður-Múlasýslu og verður
þá lafandi meiri hluti þeim megin,
ef þessir menn halda alllr saman, en
það er ekki lfktegt, eftir þvf að dæma,
sem á undan hefir gengið.
Þetta andstöðulið Framsóknar hefir
gengið mjög sundrað til kosninga.
Mbl. bauð sig fram f þessu iiði, þegar
á sfðasta þingtíma, vildi mynda sam-
stæðan flokk úr brotunum og gerast
kosningamálgagn fyrir allan hópinn.
En þá var sem fleygt hefði verið
Púðurkerlingu f hóp þennan. Sundr-
aðir gengu þeir til kosninga með
hverskonar yfirskyn og hræsni, eftir
þvf sem við átti og nýjum blöðum
var dreift um landið, til þess að
bamla hreinni flokkaskipun og villa
heimildir á þessum mönnum meðan á
kosningum stæði.
A víðavangi.
Afturför. Fyrir tveim árum sagði
hinn nýkjörni þm. Akureyrar B. L,
að Þingeyingar vætu með hygnustu
og mentuðustu kjósendum landsins.
Nú fyrir kosningarnar sagði hann að
þeir væru vitlausustu kjósendur lands-
ins. Þetta álit sitt áréttaði hann með
þvf að sækja hvotki framboðsfund né
kjörfundi í sinni sveit. Hafi álit B. L,
verið rétt í bæði skiftin er um fskýggi-
lega afturför að ræða. En undanfarnar
tvennar kosningar sýna að Þingeý-
ingar vita hvað þeir vilja og ótvfrætt
þroskameiki er það, að gera ekki of
mikið með það, sem þeir segja, B. L.
og Guðm. á Sandi.
Kœ't Ret• Samband Islenzkra Sam-
vinnufélaga gerði í fyrra tiiraun með
að senda kælt ket tii Engiands. Út-
búnaður var ónógur og tilraunin mis-
hepnaðist. í haust var gerð önnur til-
raun. Gullfoss fór með nokkurn fsrm
til Englands og var vörunni dreift um
nokkrar borgir þarflandi. Ketið þótti
þar bezti herramannsréttur og seld-
ist fyrir hátt verð. Nú á Gullfoss að
fara aðra ferð f sama skyni. Mikill
kostnaður fellur á ketið á byrjunar-
stigi þessa útflutnings og að sjálf-
sögðu alt af. En samt sem áður gera
menn sér beztu vonir um árangur af
þessum tilraunum. B. Kr. ætti í næsta
bæklingi um skaðsemi Sambandsins,
að taka til athugunar þessa nýju eyði-
leggingarstarfsemi þess.
RannsóKn Hjörbréfa. Fyrsta verk-
efni nýkjörins þings er rannsókn kjör-
bréfa, það er rannsókn á þvf, hvort
þingmennirnir séu réttilega kosnir.
Fyrir löngu er það Jjóst orðið ýmsum
mönnum, að þetta verk ætti ekki að
vera í höndum þingsins, heldur hjá