Dagur - 29.12.1923, Page 1

DAGUR
ketnur úf á hverjutn ffmtudegi.
Kostar kr. 6.00 árg. Ojalddagl
fyrfr 1. júlí. Ittnheimtuna annast
rnl Jóhannsson í Kaupfél. Eyf.
VI. ár.
Akureyrl, 29. desember 1923.
AFOREIÐSLAN
er hjí Jðnl l>. Þ6r,
Norðnrgötu 3. Talsítn! 112
Uppsögn, hundin við ðramól
sé komin til afgrelðslumanns
lyrlr 1, des.
58« blaö
-U-R-A-N-I-A-
Brunatryggir: Hús, kirkjur,
sveitabæi, húsgögn, vörur, skip á
landi og báta, o. fl.
Sjóvátryggir: Skip og báta,
vörur hvort sem eru stnásendingar,
eða heilir skipsfarmar.
^ðalumboðsmaður á íslandi:
Jórj Stefánsson.
Akureyri. — Sími 23 og 94.
Um iandbúnað.
Rán og ræktun.
Þó fjárhagslega hliðin á atvinnu-
vegunum vaxi mönnum mest í
augum, er sú þjóðmenningarlega
langt um meira verð. Atvinnuvegi
landsins verður pví að meta einnig
frá þeirri hlið.
Gegnum alla sögu mannanna má
rekja áhrif atvinnuveganna eða at-
vinnuskilyrðanna á menningu þjóð-
anna. Hin ýmislegu skilyrði hafa
þroskað mismunandi hæfiieika. Þó
mun mega segja, að hin vitsmuna*
lega þroskun og hin siðlega hafi
verið sérstaklega háð því, hvort
atvinnuvegurinn hvíldi á aðalatriðum
á rœklun eða ránskap.
Ræktun er það, er þekking og
hugkvæmni mannsins, ásamt vinn-
andi hönd hans kemur til aðhlynn-
ingar gróðri jarðar og dýrum, sem
svo aftur skila auknum arði eða
aukinni fegurð. Ránskapur eru þeir
lifnaðarhættir, þar sem eytt er af
náttúrustofninum, án þess að um
sé hirt, hvort stofninn gengur til
þurðar eða helzt við.
Með jarðyrkju og kvikfjárrækt er
tekinn beinn þáttur i skapandi starfs-
semi Iífsins. Með veiði er eytt af
stofninum án umhugsunar um við-
hald hans, nema þar sem unnið er
að klaki. Öll veiði hefir þvi frá önd-
verðu verið ránskapur með litium
undantekningum og er það enn.
Lengra mál þyrfti, en rúm er fyrir
hér, til þess að færa full rök ,að því,
að landbúnaðurinn ber í sér meira
þroskunargildi fyrir þessa þjóð beld-
ur en sjávarútvegur, vegna þess að
hin fyrnefndi atvinnuvegur er að
mestu bygður á ræktun, en hin
sfðarnefndi á ránskap. Nokkur al-
menn og augljós drög nægja, til að
sýna fram á þetta.
Að sjálfsögðu gengur veiöimaður-
inn að starfi sfnu með gleði, þegar
vel blæs en sú gleði er veiðigleði.
Fengur dagsins er honum aðeins
verður i hlutfalli við arðinn af honum.
Hreysti og hugkvæmni og snarræði
hans getur orðið mjög mikið. At-
vinnan þroskar þvi ýmsa nauðsynlega
hæfileika mjög mikið og vitanlega
einkum þá, sem gera menn að
duglegum veiðimönnum og ráns-
mönnum í riki náttúrunnar.
Starf yrkjandans er margþættara
og stendur í óííku sambandi við
sálarlíf hans. Gleði hans yfir gróind-
unum er ekki eingöngu bundin við
vonir hans um arðsemi ársins, heldur
gleði yfir fegurð og vexti lífsins.
Biómreitirnir gefa ef tii vill engan arð
en veita meiri gleði en töðuvöllur.
AHir vita hvern þátt húsdýrin eiga
í heimilinu; að þau eru mjög ná-
tengd fjölskyldunni og að góður
eigandi á þar sína mörgu vini og
þeir vinir geta orðið ástvinir.
Ef draumur stórburgeisanna í sjávar-
útgerö rætist og Iandið verður veíði-
sker en þjóðin veiðiþjóð, verður gleði
gróðrar og dýravináttu numin að
mestu burt úr lífi hennar. Hún verður
þá slitin úr sambandi við alt það,
sem hefir gert hana fastlynda, trygga
sínum ættarslóðura og nægjusama.
Hin hrjúfaog áhættusama atvinna við
sjóinn, setur mark sitt á meginlýð
landsins. Kapp um stundarhagnað
losæði og rótleysi kemur í stað
djúprar, sáhænnar gleði yfir því, að
sjá heimaþúfuna gróa á hverju vori.
Orðsending
til herra dýralæknis
Sig= Ein. Hlíðar.
Út af opna bréfinu frá kjörstjórn-
inni f Skriðuhreppi til ritstjóra íslend-
inga, sem birt var í 54. tbl. »Dags«,
hafið þér herra dýral. gengist við þvf,
að vera höfundur að grein í 49 tb!j
ísl., þar sem þér á ósæmilegan hátt
hafið ráðist á kjörstjórnina fyiir upp-
spunnið brot á embættisskyldu hennar.
En í 52. tbl. ísl. reynið þér svo að
klóra yfir þetta, með því að þér hafið
ekki meint það, sem þér afdráttar-
laust voruð búnir að segja; snúið
þér þvf nú þannig, að það sé einungis
eg sem kjörstjóri, er sakargiftin eigi
við.
Eg get nú að vísu verið yður
þakkiátur fyrir það, að þér hafið sýknað
meðkjörstjórnendur mfna fyrir þessari
sakargift, og skal eg þvf snúa mér
að hinum nýju ásökunum, er þér berið
mér á brýn.
Aðal ástæður yðar eru þetta:
»Nokkru fyrir kjördag fór herra Gu3-
mundur bóndi Jónsson í Þríhyrningi fram
á það við hreppstjóra að fá að kjósa heima
af því að hann væri veikur (sic) og var
því vel tekið sem vonlegt var. Snemma
föstudags 26. okt, var maður sendur á
fund hreppstjóra og hann mintur á gefið
loforð. Lætur hreppstjóri þá sem sér þyki
mikið fyrir því að geta ekki orðið við
þessari bón, því að nú séu allir heima-
seðlarnir uppgengnir eða notaðir, og þessu
væri ekki hægt að bjarga við úr þessu,
enda fór svo að téður kjósandi fékk ekki
að neyta atkvæðis síns við kosningarnar
fyrir bragðið.«
»Þetta er það sem eg á við og
annað -ékki« — segið þér nú. —
En það vill svo óheppilega til fyrir
yður, að þetta er l'ka helber uppspuni,
þvf að nefndur kjósandi hefir aldrei
beðið mig utn kjörgögn handa sér til
þess að fá að kjósa heima, af þeirri
ein'öldu ástæðu, að f þáð eina sinn
er hann mintist á kosningarnar við
mig, sem mun haía verið á frambjóð-
endafundinum í Staðartungu 15. okt.
hefir hann sennilega eigi vitað að
hann yrði veikur á fcjördegi. Það er
þvf ljÓBt að eg gaf ekkert loforð um
þetta, og hafði þvi ekkert að efna.
Hið eina sem satt er f þessari frá-
sögn yðar er að sendimaður kom frá
honum, ekki snerama, heidur síðdegis
á föstudag (um nónbil) en þá voru
síðustu heimakosningakjörgögnin ný
þrotin.
Þar sem þér segið að »heyrst« hafi
að enn aðrir kjósendur í Skriðuhreppi
hafi eigi fengið að kjósa af sömu
ástæðum jafnvel þótt rlkar ástæður
lægju fyrir óskum þeirra,« þá er þetta
alt gripið úr lausu lofti, þvf eigi
minnist eg þess, að nokkur annar
hafi komið í þeim erindum, nema
sendimaður Guðmundar, sem eigi hafi
fengið úrlausn, ef ástæður hafa verið
,til; en hvað yður kann að hafa borist
af Gróusögum um þetta efni varðar
mig engu. Þær eru á yðar ábyrgð.
Þá takið þér yður dómsvald og segið:
sHreppstjóri var hér skyldur til að sjá
um að margáminstur kjósandi gæti kosið
heima. Væru seðlarnir uppgengnir þá væri
ekki annað en að sækja þá sem á vantaði
til sýslumanns.«
Eigi veit eg hvaðan yður kemur
þetta vald (því llklega er það eigi í
erindisbréfi yðarf) Og eigi er í lög-
um nr, 50. 20. júni þ. á, sem fjalla
um heimakosningar minst á þessa
skyldu, eða að hreppstjóri eigi að
annast um, að slfk kjörgögn séu fyrir-
liggjandi, hvernig sem á stendur. Samt
sem áður myndi eg hafa reynt að út-
vega viðbót, hefði sendimaðurinn komið
einum eða tveim dögum fyr, með öðr-
um orðum ekki f algerðan ótfma; því
þegar komið var undir rökkur á föstudegi,
var sendiferð héðan inn á Akureyrb
að næturlagi og f haustmyrkri ógerleg,
nema í lffsnauðsyn; skrifstofa sýslu-
mannsins fyrir löngu lokuð er þangað
kom, og óvíst að f hann næðist í
þeim gauragangi, er var á Akureyri
það kvöld; óg þó nú að sendiferðín
hefði hðppnast og kjörgögnin komið
hingað á laugardagsmorgun, var engin
tfmi til fyrir mig að fara niður að
Þrfhyrningi með þau. Eg hafði löngu
áfur stefnt kjörstjórninni saman á
kjörslað, kl. 10 árdegis, til þess að
undirbúa kjörfundinn. Það er þvf kjós-
andans sjálfs skuld, en ekki mfn, að
hann eigi gat kosið.
Loks komist þér svo að orði:
»Þessa skýringu eða öllu heldur úrskurð
hreppstjóra tel eg hlutdræga bendingu
með því að vitanlegt er, að hr. Guðm.
Jónsson í Þríhyrningi var opinber með-
mælandi Stefáns í Fagraskógi.«
Þetta er tóm lokleysa. Eg hefi eng-
an úrskurð gefið. Kjörgögnin hafa
reynst einu of fá á síðustu stundu,
þegar ekki varð úr bætt. Það er alt
og sumt, og að slfkt geti tálist
»hluídrœg bending,« getur engum
manni með fullu viti hugkvæmst, nema
yður. Að Guðmundur f Þrfhyrningi
hafi verið meðmælandi Stefáns f Fagra-
skógi veit eg fyrst af grein yðar:
Áður hafði eg beztu heimild fyrir því,
að hann myndi vera styrktarmaður
Bernharðs á Þverá, en hvort sem hefir
verið, hefði mér aldrei til hugar komið
að leggja minsta stein í götu hans,
eða nokkurs annars kjósanda við
kosningarnar.
Eg hefi nú þrætt grein yðar lið
fyrir lið — að því er máli skiftir —
og Ijóslega sýnt, að yfirklór yðar er
hégóminn einber. Sök yðar er þvf
óbætt enn, þvf einungis vífilengjulaus
afturköllun gat bætt fyrir árásina.
Til þóknunar fyrir rúsínuna, er þér
réttið mér í greinarlokin, vil eg vfkja
yður því, að eg álft að Alþingi hafi
lftils farið á mis, af gætni og sann-
leiksást, þótt þér næðuð þar ekki sæti,
að þessu sinni.
Fleira á eg ekki vantalað við yður
f bráð.
Þúíhavðllum 19, dés. 1923.
Guðrn. Guðmundsson.
Dánardœgur. Á aðfangadagskvöld
jóla andaðist í sjúkrahúsinu hér f
bænum Þorbjörg Jónsdóttir frá Arnar-
vatni, eiginkona Jónasar Þorbergssonar
ritstjóra. Var hún lengi búin að þjást
af þungri vanheilsu.