Dagur - 22.01.1925, Blaðsíða 1

DAGUR
Kemur úf á hverjum flmtudegí.
Kostar kr. 6.00 árg. Ojalddagi
fyrlr 1. júli. Innhelmtuna annasf,
Arnl Jóhannsson í Kaupfél. Eyf.
VIII ár.
: í 'ft J

Akureyri, 22. janúar 1025.
-i— r i*~ii• i~**iA ~ * * ■** * ■ * - -
aforeiðslan
er hjá J6n! I>. I>ór.
Norðurgðtu 3. Talsiml 112
Uppsðgn, hundin vlð áramðt
lé komln ttl afgrefðilumanni
lyrlr 1. dei.
3. blað.
Heilsuhœli
JMorðurlands.
BerklaveiKin.
Berklaveikin er einhver skæðasti
sjúkdómur, sem þjóöin hefir við
að stríða. Lungnabólga er viðlíka
mannskæð. Krabbi er einnig geig-
vænlegur og venjulega ólæknandi
sjúkdómur. En engin sjúkdómur
gerir þvilikan usla í æskuiiði þjóðar-
innar sem tæringin gerir. Á hverjum
tima er fjðldi fólks á blómaskeiði
lifsins farlama árum saman af völd-
um þessa sjúkdóms Hún leggur
marga i gröfina á miðjum aldri.
Aðrir dragast með bilaða krafta
jafnvel fram á elliár. Margir vinna
sigur þvi betur, enda myndi um
sneiðast i liðinu, ef svo væri ekki,
því eftir kenningum lækna smitast
af sjúkdómi þessum þvf nær hvert
mannsbarn og fjöldi sýkist, en á
lágu stigi. Tiltölulega fáir af þeim,
sem komast í verulega bættu fyrir
áhlaupi veikinnar, verða henni að
bráð. Samt eru þeir alt of margir.
Sjúkdómur þessi verður mjög
skelfilegur i meðvitund þeirra rnanna,
sem hafa ef til vill árum saman átt
ástvini sina i klóm hans og séð hann
smám saman ná fastari og fastari
tökum. Munu fáir vilja að börnum
þeirra og næstu kynslóðum þjóöar-
innar séu meö léttúð eða tómlæti
sköpuð svipuö körlög.
Berklaveikin er misjafnlega mikið
útbreidd f hinum ýmsu landshlutum.
Sumir iæknar vilja telja, að hún
fari yfir eins og mjög hægfara og
langvinn farsótt og að hún sjatni á
einum stað, þar sem hún hefir verið
viðurloða um langt skeið en kunni
þá jafnframt aö aukast á öðrum.
Hvað sem um þetta má segja er hitt
vfst, að veikin er yfír höfuð í éngri
rénun, heldur fremur þvert á móti.
Verður þvi ástandið alvarlegra með
hverju ári, sem liður.
Sjúkrahúsið á Akureyri.
Aðsókn berklaveikra að sjúkra-
húsinu hér á Akureyri fer stöðugt
vaxandi. Nú munu vera þar um 40
berklasjúklingar. Berklavarnalögin
eða viss ákvæði þeirra valda þess-
ari aðsókn. Menn sækjast eftir að
fá létt af sér einhverju af gjalda-
byrðinni, sem sjúkdómurinn veldur,
Nokkrir þessara sjúklinga þjást af
lungnaberklum og þarfnast hælis-
vistar, en fá ekki fyr en seint og
síðarmeir vegna þrengsla á Víflis-
stöðum.
Gerð þessa húss er ólík þvf, sem
vera ætti um sjúkrahús. Sfzt er það
sniðið fyrir lungnsberklasjúklingai
f húsinu nýtur aðeins morgunsólar
nema i tveim Iitlum stofum f suður-
enda og i einni, sem hefir vestur-
sól Áftur er þar sólrikur gangur og
þar munu vera einhverjir sólrik-
ustu kamrar, sem völ er á. Svipað
er háttað um gerð þessa húss eins
og Gagnfræðaskólans. Bygginga-
meistarinn hefir ekki kunnað að
hugsa öðruvfsi en skakt, er hann
afréði gerð þeirra húsa. Hann hefir
hugsað um auga ferðamannsins,
sem kæmi inn á höfnina en ekki
um Iikams og sálarvelferð óborinna
kynslóöa. Hann hefir hugsað mest
um það að „andlitiö" sneri í’réíta átt
og gæfi bænum svip!*
Af þessum ástæðúm auk gífur-
legrar aðsóknar að sjúkrahúsinu af
sjúklingum með margvfslega sjúk
dóma, er ekki hægt að gera ráð
fyrir, að berklasjúklingar geti notið
þar þeirra skilyrða er nauðsynleg
eru og heilsuhæli veita.
Dýr bið.
Að dómi lækna og þeirra er til
þekkja er fl/ót hjálp höfuðskilyrði
fyrir berklalækningu. Sjúkdómsað-
kenning getur orðið að óviöráðan-
legum sjúkdómi ef sjúklingurinn
býr við óhentug skilyrði og er van-
kunnandi um rétta meðferð á sjálf-
um sér. Þetta tvent eiga heilsuhæli
að veita: Beztu skilyröi til mótstöðu
og lækningar, sem á verður kosið
og fræðslu og aga til réttrar sjúkra-
meðferðar.
Eins og nú er háttað i landinu,
þurfa mjög margir sjúklingar að
biða jafnvel mánuðum saman f
heimahúsum eða ófullkomnum
sjúkrahúsum eftir þvi að sjúkrarúm
losni á Vífilsstöðum. Pessi bið
veldur vitanlega aukinni sýkingar-
hættu, mögnun sjúkdómsins og hún
getur kostað marga lífið. Sú bið
getur því orðiö dýr og dýrari en
heilsuhæli.
Berklavarnalögin.
Lög um varnir gegn berklaveiki
eru sett, til þess að vinna bug á
* Ekki hefir bygginganefnd Akureyrar kunn-
að að raeta þessa fyrirhyggjusemi um
fegurð bæjarins betur en það, að hún
lætur byrgja fyrir .andlit* skólans með
smáhúsum.
þessum skæða sjúkdómi. Höfuð-tii-
gangur iaganna er sá, að einangra
sjúkdóminn og koma þannig í veg
fyrir sýkingarhættu. Nú mun það
vera samhljóða álit lækna, að börn-
in séu afarnæm fyrir smitun af þess-
um sjúkdómi. Börn og smithættu-
legur sjúklingur mega þvi ekki vera
saman á heimili, og við það eru
lögin einkum miðuð. En þetta er
óframkvæmanlegt, nema rikið sjái
berklasjúkum mönnum fyrir dvalar-
stað. Rikið eyðir nú að sögn um
miljón króna, til framkvæmda þess-
um lögum, án þess að þau séu
nema að litlu leyii framkvæmd
vegna skorts á heilsuhælum. Hér
hafa verið sett mikilsvarðandi lög
og þau tekin til framkvæmda áður
en grundvöilur þeirra varð til eða
skilyrðin fyrir því, að þau gætu
oröið framkvæmd. Þess vegna verð-
ur framkvæmdin ýmist alls engin
eða dýrt og ófullnægjindi kák. Allir
sjá, að óviturlegt er að fyrirskipa að
skilja skuli að börn og berklaveika
menn, án þess um leið að sjá fyrir þvf,
að það sé hægt. Oft vili svo verða,
að miklu fé er eytt til iitilla nota,
af þvf að þá viðbót skortir, sem
tryggir það, að öll eyðslan komi að
fyllri notum. Svo er hér háttað. Ef
þing og stjórn brestur ekki hug til
þess að halda uppi baráttunni gegn
þessu þjóðarböli, verður að haga
baráttunni þannig, að einhverjar
iíkur séu til þess, að fórnir rfkisins
komi að notum.
Legukostnaður sjúklinga.
Legukostnaður sjúklinga á sjúkra-
húsum landsins er yfirleitt mjög
hár. Rikissjóður greiðir meginhlut-
ann af þeim kostnaði berklasjúk-
linga og sýslusjóöir afganginn.
Hvorki rfkissjóður né sýslusjóðir
geta á neinn hátt haft áhrif á þann
kostnað heldur verða að greiða eins
og upp er sett. Það er þvf mjög
mikil ástæða fyrir þjóðina að gera
ráðstafanir til þess aö legukostnaður
sjúklinganna lækki. Með þvf að fá
þeim ódýrari vist, en sem þó gæti
orðið betri, myndi það fé, er varið
yrði til byggingar heilsuhælis hér
á Norðurlandi, sparast meö lægri
sjúkrakostnaði i framtfðinni. Rökin
fyrfr þessu eru þau, að hér nyrðra
veitist til slfkrar byggingar
Fágœt aöstaða.
Reynsla er nú fengin fyrir þvf
hér á landi að laugavatn getur með
ágætum árangri orðið notað til upp
hitunar á hfbýium manna. Má
benda á Álafossverksmiöjuna og
Laugaskólann. Á siðara staðnum
var þetta gert á sfðastiiðnu ári og
hepnaðist frábærlega vel. Vatnið I
lauginni er 56° og kólnar um 1°
gráðu á talsvert langri leiðslu.
Vatnið er svo mikið að unt er að
nota það látlaust til allra heimilis-
nota auk upphitunar, svo sem böð-
unar, þvotta og matreiðslu. Hiklaust
má gera ráð fyrir að sparnaður við
notkun laugavatnsins í slíku húsi,
sem f fyrirhuguðu heilsuhæli, nemi
alt að 4000 kr. árlega meðan kola-
verðið helzt svipað og nú er og
þegar talið er með kolaflutningur
frá höfn og kyndari. Sú upphæö er
5°/o vextir af 80,000 kr. höfuðstól.
Slíkur auður liggur f laugum okkar
og hverum, þar sem komiö verður
við hagnýtingu þeirra. Þjóðin ætti
ekki að sjá sér fært að iáta þann
auð liggja óhagnýftan. Þvi siður
getur hún verið án þeirra miklu
óbeinu gæða, sem notkun lauga-
vatnsins fylgja fyrir sjúka og heil-
brigða.
Nú eru mjög miklar Iikur tii og
næstum því vissa, að unt er að fá
ágætan stað hér f Eyjafirði, þar sem
unt er að koma við laugahitun á
ódýrari hátt en Þingeyingum var
unt f skólanum á Laugum og auk
þess að fá raforku úr rafveitunni á
Munkaþverá. Hvorttveggja myndi
að Ifkindum fást með vildarkjörum.
Að svo stöddu verður ekki um
þetta fullyrt, en framkvæmdir f
þessu máli velta vitanlega á þvf að
þetta fáist hvorttveggja.
Heilsuhælissjóðurinn.
Nú er Heilsuhælissjóður Norð-
lendinga oröinn um eða yfir 100
þús. kr., þegar talin eru með ó-
greidd fjárloforð. Sjóðurinn hefir
vaxiö litið siðustu árin. Það hefir
farið um hann eins og flest annað
í félagsmálum okkar og samtökum.
Fyrsta áhlaupiö hefir orðið drjúgt,
en síðan dofnað yfir málinu. Eina
félagið, sem hefir alt tii þessa dags
unnið stöðugt að málinu er U. M.
F. Akureyrar. Alls mun það vera
búið aö safna i sjóðinnum 11000 kr.
þegar vextirnir eru taldir með.
Önnur félög og einstaklingar hafa
og safnað miklu fé. En vænta má,
samkvæmt þjóðlegri reynslu, að þvi
meir taki hitann úr þessu fjársöfn-
unarmáli, sem framkvæmdir eru
lengur dregnar. Til eru menn, sem
Ifta þetta mál velþóknunaraugum og
eru mikilsmegandi, en sem hafa
eigi trú á óyfirsjáanlegri bið og