Dagur - 28.05.1925, Blaðsíða 1

DAGUR
Kemur ú( á hverjum flmtudegi.
Kostar kr. 6.00 árg. Ojalddagi
fyrlr 1. júli. Innhelmtuna annast,
Aml Jóhannsson í Kaupfél.' Eyf.
VIII ár.
Abureyri, 28. mai 1025.
AFOREIÐSLAN
er hjá jónl I>. Þór.
Norðargðtu 3. Talsiml 112
Uppsðgn, bundln vlð áramöt
sé komin fll afgrelðilumanns
fyrlr 1. dei.
22, blaöi
Hér með tilkynnist vinum og vandamönnum að maðurinn minn,
Stefán Stefánsson hreppstjóri f Fagraskógi, andaðist aðfaranótt þess 25. þ. m.
Ragnheiður Davíðsdóttir.
Efnishyggja.
IV.
Atvinnu- og hugarfarsbyltingin,
sem gengiö hefir yfir þjóðina og
áður er lýst, reyndi mjög á þolrif
kirkjunnar. Enda kom þá magn-
leysi hennar berlega f Ijós. Þegar
meir reyndi á það fyrir þjóðinni en
nokkru sinni áður að velja á milli
hinna himnesku fjársjóða og hinna
jarðnesku fjársjóða, sem mölur og
ryð fær grandað, valdi hún nær ein
huga síðara kostinn. Það kom þá í
Ijós, að kenningin um hina himn-
esku fj&rsjóðu voru dauð orð á vör
um prestanna. Svo máttlaus og inni-
haldslitil hefir orðið kennimenska
fslenzkrar klerkastéttar, að prestarnir
sjálfir hafa margir hverjir á sér yfir-
skyn guöhræðslunnar en afneita
hennar krafti. Fáir þeirra eru nein
fyrirmynd f trú, skoðunum eða Uf-
erni. Sumir þeirra eru taldir sér-
gæðingar og harðdrægir umfram
það er alment gerist. Yfirleitt munu
þeir ekki hafa verið neinir eftirbát-
ar i þvf, að velja hina jarðnesku
fjársjóðu, þegar hagsmunahyggjan
héit innreið sina f landiö, og iofaði
þjóðinni gulli og grænum skógum.
Kirkjan, sem öldum saman var
höfuð-menningarstofnun þjóðarinn-
ar, liggur nú næstum þvi alveg far-
lama. Aö vísu eru enn innan klerka-
stéttarinnar einstakir afburðamenn,
en svo fáir, að þeir eru sem stakir
Ijósglampar í reginmyrkri. Kirkju-
sókn og tfðasöngur er viöast hvar
aðeins málamyndarkák. Kirkjan er
ekki lengur nein aflstöð, engin sterk
menningarstofnun i lffi þjóðarinnar.
Telja má að hún sé nú orðin þung
fjárhagsleg byrði á þjóðinni en
gagnsemi hennar litil.
Þegar þjóðlffsbreytingin er skoð-
uð f sambandi við kirkjulíf þjóðar-
innar, fæst ekki gleggri smámynd
af ástandinu f heild heidur en gefst
á Akureyri. Hér er lftil kirkja á öðr-
um enda bæjarins. Hún lútnar að-
eins fía af bæjarbúum. Kiukkna-
hljómur frá þessari kirkju hefir
aldrei borist út til endimarka bæj
arins. Hann heyrist aðeins f næstu
hús. Ekkert er jafn hátíðiegt f kirkju-
lifi og hljómur stórra kirkjuklukkna,
sem berst vfða vega, sem kallar á
þreyttar og tvfstraðar sálir og sem
tilkynnir fólkinu stundaskil á mót-
um dags og nætur eða hátíðir i Iffi
þjóðarinnar. Ekkert þvíifkt gefstAk-
ureyrarbúum. Svoiitil klukknakrili
banga í kirkjuturninum. Þær eru
næstum hljómlausar og iítið notað-
ar.
Akureyri vex óðfluga. Verzlanirn-
ar eru um 60 - 70. Brekkufóturinn
f miöbænum er rifinn niður, til þess
að koma fyrir verzlunarhúsum.
Brekkunni er breytt i flsg og aur-
skriður. Bæjarbúsr sækja fast ýmis
konar samkvæmi. Árlega eyða þeir
fyrir fánýtar skemtanir og nautnir
upphæðum, sem mundu svara veröi
veglegrar kirkju. En aldrei heyrlst
klukknahljómur í bœnum. Ýms félög
í bænum byggja sér vegleg sam-
kvæmishús, en kirkjan er eins og
niðurseta, sem ekki er einusinni
sæmd viðunandi klukkum. Nokkrir
áhugamenn klifa á þvf við og við
að byggja þurfi nýja og veglega
kírkju, en þar við situr. Jafnvel
sóknarpresturinn hefir beitt sér á
móti kirkjubyggingu.
Þetta er hið ytra ástand. En innra
ástandiö er engu betra. Þess er eigi
að vænta, því hið ytra er tákn hins
innra og i réttri samsvörun við það.
í raun og veru er kirkjan nógu stór
handa bæjarbúum, nema þegar kirkja
er sótt i tilefni af sérstökum hlutum.
En þá er hún sótt eins og hún væri
leikhús. Þá getur orðið eins mikið
kapp um aö komast inn i kirkjuna,
eins og inn f ieikhús. Á öðrum tímum
munu kirkjuþrengslin sjaldan eöa
aldrei koma að klandri. Þeir menn,
sem sækja kirkju vegna tiúar og
tilbeiðslu, eru ekki svo margir.
Áður var sagt, að þetta væri smá-
mynd af ástandinu yfirleitt. Akur-
eyri er hér tekin af því hún er glögg
smámynd. Hér er kirkjuiif ekki lak-
ara en gerist. Hér er prestur sem
rækir skyldur sínar svo, að ámælis-
laust er og prestur, sem hið fáa
kirkjurækna fólk virðist vera ánægt
með. Myndin er glögg, því hér má
í einu augnakasti sjá annarsvegar
sivaxindi kapp um veraldargæðin
og hinsvegar vanhirðingu kirkjultfs
ins og glögg merki tómlætisins um
hin sáluhj&lplegu málefni. Þannig er
ástandið i gervöllu landinu. Kirkjan
er farlama og megnar ekki að hamla
á móti valdi efnishyggjunnar f sál-
um manna.
V.
Um Ieið og svið fslenzkra atvinnu-
vega færðist út og framleiðslan jókst
hljóp vöxtur f verzlunarstétt lands-
ins. Einkum hljóp stórvöxtur i hana
á strfðsárunum. Þetta er eðlilegt.
Vegir þeirra manna, sem hyggja á
fjárgróða, geta verið margir. En ekki
mun önnur Ieið þykja greiöfærari,
en að seija hlut dýrari en hann var
keyptur eða til hans var kostað. Og
þegar þjóðin gerist haesmunasjúk
og efnishyggjandi, er þess full von,
að troðningur manna verði á marg-
vfslegum viðskiftaieiðum, sem fjöl-
þætt athafnalif, nautnakröfur og lífs-
þægindi fólksins skapa.
Troðningurinn á leiðum viðskift-
anna er að verða afskaplegur i þessu
þjóðfélagi. Stór hluti þjóðarinnar
getir verzlun að atvinnu sinni. Má
þar til telja hina eiginlegu verzlun-
arstétt og þar að auki samnefnd
snikjudýr á þeirri stétt, sem i skjóli
hennar stunda margvislegt kaup-
mang og lausaviðskifti eða leigja
verzlunarholur til og frá og hafa þar
óvalda vöruslatta, sem hinir stærri
verzlunarrekendur verða fegnir að
láta þá selja fyrir sig. I engri stétt
í þessu þjóðfélagi munu vera jafn
háskaleg óþrif eins og f verzlunar-
stéttinni og hvergi minni viðleitni
aö efla þrif og sóma stéttarinnar.
Almenn fjárgræðgi Iokkar fleiri og
fleiri menn til þess að stunda ein-
hverskonar kaupskap. Á hinn bóg-
inn eru engar skorður við þvf reist-
ar, að hver sem vill geti komið þar
ár sinni fyrir borð, Engar kröfur eru
gerðar um þekkingu eða meðmæli.
Viðskiftin á leiöum kaupmenskunn-
ar eru skipulagslaust rupl og átök
um hagsmunina. Fjárgræðgin ein og
frekjan auk nauðsynlegrar kænsku
ráöa þvf, hvaða óvaldir og menn-
ingarlausir strákar troða sér inn
undir hjá veizlunarstéttinni og vaxa
þar upp eins og illgresi, sem haml-
ar vexti heilbrigðari gróðurs.
Hér er aðeins lauslega drepið á
glegstu tákn almennrar kaupgræðgi.
Eðlilegt er, að þau verði skýr, þar
sem almenn viðskifti eru gerð að
atvinnu einstakra manna. En þetta
eru aðeins hin ytri tákn. Þau eru f
samsvörun við ínnra ástand. Kaup-
fýstin er runnin almenningi i merg
og bein. Þar eru að vísu miklar
undantekningar. En hversu margir
myndu þeir verða, sem slæju hend-
inni á móti þvi að hagnast á við-
skiftum? Hagsmunahyggjan grípur
viöa til þess ráðs, sem oft reynist
svo handhægt, en það er að taka
tvo peninga fyrir einn. Hvergi er
Pálmar Isólfsson
frá Reykjavík
dvelur hér i vikutfma, og tekur að
sér að stilla og gera við píanó.
Til viðtals á Café »QuIlfoss".
dansinn kring um gullkálfinn æðis-
gengnari en á verzlunarsviðinu.Hvergi
tekur efnishyggjan á sig ótviræðari
gerfi athafnanna*
t
Stefárj Baldvirj Stefánssorj
I Fagraskógi, fyrv. þingm. Eyf., and-
aðist að morgni hins 25. þ. m. á
heimili dóttur sinnar á Hjalteyri, eftir
þunga legu f lungnabólgu.
Stefán var tæplega 62 ára að aldri,
fæddur 29, júní 1863 að Kvfabekk.
Foretdrar hans voru Stefán Árnason
BÍðast prestur að H&lsi og sfðari kona
hans Guðrún Jónsdóttir.
Ungur að aldri fór hann f búnaðar-
skólann á Eiðum og útskrifaðist það-
an 1S85. Einnig stundaði hann nám f
Möðruvaliaskóla. Hann kvæntist 1S90
Ragnheiði Davfðsdóttur prófaits á Hofi,
ágætri konu, sem lifir mann sinn, og
sama ár reistu þau bú f Fagraskógi.
Var sambúð þeirra hjóna hin ástúð-
legasta. Varð þeim margra barna auð-
ið og eru þau öll hin mannvænlegustu.
Kunnast þeirra er Davfð skáld.
Stefán var kosinn 2. þingm. Eyf.
árið 1901 og hefir hann sfðan nær
óslitið verið fulltrúi þeirra á þingi,
þar til haustið 1924 að hann náði
ekki kosningu og var þó minst að
mununum. Á þingi var hann orðlagð-
ur fyrir trúmensku við kjördæmi sitt.
Stefán var ágætur heimilisfaðir,
hjúum sfnum bezti húsbóndi, og sam-
anvatin voru þau hjón f þvf að gera
heimilið vistlegt og skemtilegt. Hann
var ötull dugnaðarmaður að hverju
sem hann gekk.
Nú drúpir Fagriskógur við lát hans.
Kunnugut.
* Niðurlag þessarar gréinar bíður, þar til
ritstjóri blaðsins kemur heim.