Dagur - 18.06.1925, Blaðsíða 2

98
DAOUR
25. tbl.
Kaupfélag Eyfirðinga.
T
T
Sement
fyrirliggjandi.
Kaupf. Eyfiiðinga.
>'^^Hfn^^HNHHtiJH^#'^'W'TÍL->JH?'T?'TNLTP''i?'‘íLTJ1^
Undir atjórn Péturs á Gantlöndmn
opnaði Kaupfélág Þingeyinga sölubúð.
Hallgrfmur Kristinsson stofnaði Kaup-
félag Eyfirðinga á hreinum Rochdale-
grundvelli, þ. e. sölufélag. Þessir
sömu menn réðu því fyrst og fremat
að hin almenna samábyrgð félaganna
var tekin upp á árunum 1915 — 1916.
Sambandið og samábyrgðin er þeirra
verk. Siðferðispostuli ísfirðinga f við-
skiftamálum titlar nú þessa menn
»grunnhygna« og »ðvandaða« fyrir
þessar aðgerðir.
8. Ritstjórar Morgunblaðsins og ísa-
foldar leitast við með kostgæfni að
ófrægja og tortryggja æfistarf þessara
ágætu manna. Sambandið hafa þeir
stöðugt ófrægt. Nýlega hefir það haft
kaupfélögin f Þingeyjarsýalum á milli
tanna sér.
9. Þannig eru þessir ágætu forvfgis-
menn bænda f samvinnumálum lastaðir
og nfddir af niðurrifsmönnum f félags-
málum þjóðarinnar. Þeim er brugðíð
um það, að þeir hafi unnið starf sitt
af eigingjörnum hvötum, steypt bænd-
um lævfslega f skuldaófarnað og áþján
til þess að tryggja sér stöður og
völd. Pétri frá Gautlöndum er brugðið
um að hann hafi af hrekkvfsi og fals-
hætti borið fram korneinkasölufrum-
varpið (sjá »Verzlunarólagið« eftir Björn
Kristjánsson). Þekkingarlausir menn
um starf H. Kr. og P. J. og
hirðulausir um að vita sannleikann um
það gera að þvf illkvitnislegt gys
(Sigurgeir Daníelsson). Þeir eru taldir
hafa verið »grunnhygnir« menn og
»óvandaðir« sem hafi >spllt góðum
málefnum og snúið þeim upp f vand
ræðamál og óhamingju.<
(Framh.)
Háfíöaþald var hér f bænum f gær,
17. júnf. Fór skemtunin fram úti á
Oddeyrartúnum. Þorsteinn M. Jónsson
hélt þar snjalla ræðu fyrir minni jóns
Sigurðssonar. Björn Lfndal alþm. mælti
fyrir minni Heilsuhælisfélagsins og
Jón bæjarstjóri fyrir minni Akureyrar.
Auk þess fór fram lúðrablástur, fþróttir
og dans. Veitingar voru seldar á
staðnum. Allur ágóðinn af hátfðahaldi
þessu rennur f Heilsuhælissjóðinn.
JVIagnús Sigurðsson, kaupmaður
á Grund f Eyjafirði, varð bráðkvaddur
í raorgun.
F r éf^f i r.
Leiðarþirjg bélt þingmaður Akur-
eyrar á mánudagskvöldið var, eða öllu
heldur þriðjudagsnóttins, þvf ekki var
þvi lokið fyr en langt var liðið nætur.
Þingmaðurinn fiutti þar alilanga inn-
gangsræðu ög skýrði frá gerðum
þingsins f ýmsum málum; var ræðan
lftillar frásagnar verð, en ekki ólagleg.
— Fjármálaráðherra var mættur á
þinginu og tók að sér að skýra frá
fjármálum og lýsti um leið stefnu
íhaldsflokksins. Er J. Þ. ræðumaður
góður og virtist mörgum sem Björn
Lfndal hverfa f skugga hans á leiðar-
þinginu.
Nokkrir stjórnarandstæðingar tóku
til máls, þar á meðal 2. þingmaður
Eyfirðinga, Bernharð Stefánsson; gerðu
þeir ýmsar athugasemdir við ræður
þeirra J. Þ. og B. L. og sýndu fram
á veilurnar við kenningu þeirra. Af
fhaldsmanna hálfu hér f bæ talaði einn
maður, sem heitir Jóhann Scheving.
Dánardœgup. Á sunnudagsmorg-
uninn andaðist ung stúlka, Guðrún
Jónsdóttir, til heimilis f Hafnarstræti
37. Heilabólga varð henni að bana.
»Lagarfoss« kom austan fyrir land
á sunnudaginn var; hafði mikið af
vötum hingað Fór skipið aftur < gær-
morgun vestur um.
Fundur var haldinn á Breiðun. ýri
á föstudaginn var að tilhlutan Jóns
Þorlákssonar fjármálaráðherra. Fiéttir
herma, að þar hafi verið ráðist harð-
lega á fhaldsflokkinn og fhaldsstjórn-
ina, vantraustsyfirlýsing fram komið á
flokkinn, en fundarstjóri tekið það ráð
að slfta fundi, til þess að koma f veg
fyrir atkvæðagreiðslu um hana.
Jónas Jónsson, landskjörinn þing-
maður, hefir að undanförnu haldið
landsmálafundi f Borgarfirði. Hcfir
frammistaða hans á fundum þessum
að kunnugra sögn verið á þann veg,
að ekki aðeins skoðanabræður hans
heldur og andstæðingar hafa orðið
hrifnir af henni. — Jónas er nú á
leið hingað norður.
Jarðarför Stefáns frá Fagraskógi
fór fram að Möðruvöllum f Hörgárdal
á fimtudaginn var, að viðstöddu fjöl-
menni. Sfra Jón Þorsteinsson flutti
húskveðju, en sfra Stefán Kristinsson
talaði f kirkjunni.
Slg. SKagfeldf söngmaður er
staddur hér f bænum. Gafst bæjar-
búum sú ánægja að htusta á söng
hans f Nýja Bfó f fyrrakvöld.
A víðavangi.
Sauðir og Ijafrar. íhaldsflokkurinn
hefir ekki trú á þeirri reglu skapar-
ans, að iáta rigna yfir réttláta og
rangláta. Honum er gjarnt til sundur-
dráttar f hinum stærri skattamálum.
Það virðist all kynleg pólitfk sem kom
fram breytingartillögum stjórnarinnar
við skattalögin. Tekjuskatt hlutafélaga
álti að miða við meðaltal skattskyldra
tekna sfðustu þrjú árin. En þessi á-
kvæði áttu ekki að ná til annara fé-
laga eða einstaklinga. Frumvarpið var
miðað við það, að forða frá skattskyldu
einhveiju af hinum miklu tekjum tog-
arafélaganna sfðasta ár. Þessvegna var
ekki hirt um að láta ákvæði þessi ná
til einstaklinga eða annara félaga,
Vitanlegt er þó, að einstakiingar geta
haft eins umfangsmikinn atvinnurekst-
ur eins og hlutafélög og beðið við-
lfka tjón. Enda var og á það litið, en
á þann hátt að einstaklingar þyrfti
að biðja um það, sem hlutafélögum
var trygt með lögum og það átti að
vera komið undir geðþótta skattanefnda
og ráðherra, hvort fvilnun skyldi veitt.
Slfk sundurdráttarákvæði voru mjög
viðsjárverð, Það þarf að forðast að
gefa með lögum einstökum mönnum
vald, til þess að draga sauði frá höfrum
f þjóðfélaginu. Hlutdrægninni er með
þvf gefið svo mikið svigrúm að það
verður þroskaraun um of. Lög okkar
verða að byggjast á reglu skaparans
að láta rigm yfir réttláta og rangláta.
SfeinoHueinkasalan. íhanldsflokk-
urinn hefir neytt afltmunar f einka-
sölumáliunum og gengið af einfcasölu
rfkisins dauðri. Eltirtektarvert var það
að f tillögu íbaldsmanna voru viður-
kendar þær forsendur, sem einkasalan
var upphaflega reist á. Þar var lagt
til, að rfkisverzlun með steinolfu skyldi
»halda áfram fyrst um sinn að þvf
leyti sem þörf gerist, til þess að
trýggja nægan innflutning og sann-
gjarnt verð á olfunni«. Með þessu er
viðurkent að hvorugt sé trygt i
frjálsri veizlun, nægur innflutningur
eða sanngjarnt verð. Með því er
kaupsýslustéttin maklega snoppunguð.
Hér á Akureyri verður þess minst, er
Steinolfufélagið flutti burt af staðnum
olfubyrgðir svo að Landsverzlunin
þurfti að gera skjótar ráðstafsnir, til
þess að bjarga mótorbátaútveginum
hér við Eyja'jörð. Þess verður einnig
minst að árið 1921 var Lsndsverzlun-
arolfa með álagningu smásala seld
hér á 68 — 70 aura en er birgðirnar
gengu til þurðar var olfa frá Stein-
olfufélaginu Ifka með álagningu smá-
sala seld hér á kr. 1.00 fáum dögum
sfðar. Kaupsýslumenn vilja gjarnan
láta Landsverzlun hlaupa f skörðin og
bera áhættuna, en fleyta sjálfir rjómann
f þesBari verzlunargrein. Það gæti
verið hentugt fyrir innlenda þjóna
erlenda okurhringa, að láta Lands-
verzlun annast olfuflutninga á hinar
lakari hafnir landsins og geta svo
skrifað tap á skipaútgerð rfkissjóðs á
reikning landsverzlunarinnar. Einnig
væri þeim hentugt að láta Landsverzlun
taka við olfusölunni, þegar hún gerist
áhættusöm fyrir verzlunarrekendur og
geta svo skrifað tap orsakað af strfðs-
ástæðum eða öðrum óviðráðanlegum
orsökum á syndaregistur Landsverzl-
unarinnar, eins og tap á kolum og
salti. Þeir kunna að snúa snældunni
sinni kaupsýslumennirnir og koma
fram vilja sfnum við þjóðina. Væri
það maklegt þegar næst kreppir að
af styrjaldarástæðum, að olfunotendur
landsins yrðu látnir afskiftalausir f
viðbúð við okurhringana. Mætti þá
svo fara, að þeir sjái hversu einhlft
er hin mjög lofaða frjálsa verzlun.
S í m s k e y t i.
Rvfk 17. júní.
ísafirði: Tið hagstæð. Afiabrögð treg
sökum beituskorts. Haraldur tók þýzk-
an og enskan togara; fengu þeir 2000
gullkróna hlerasekt hvor.
Berlfn: Skuldir Stinnesfélaganna nema
200 miljónum; búist við að það hafi
viðtækar, alvarlegar afleiðingar.
Oslo: Lögþingið samþykkir stjórn-
arfrumvarp um afnám burðargjaldssér-
réttinda; stjórnin fer þvf ekkl frá
völdum. Norrænt stúdentamót hefst;
sækja það 700.
Brussel: Stjórnin felst á brézk-
frönsku orðsendinguna.
Aðalreikningur Eimskipafélags ís-
lands lagður fram. Arður á liðnu ári
291 972 73 kr. Stjórnin hefir ákveðið
að at þeirri upphæð verði 280.478.13
kr. varið tii frádráttar bókuðu verði
á eignum félagsins, skipum, húseignum
og fleiru; hreinn arður er þvf 11.494 60
kr. Auk þess er yfirfært frá fyrra ári
44 570 38 kr.
í meiðyrðamálinu Haraldur Nfelsson
gegn Hendrik Ottossyni er hinn sfðar-
nefndi dæmdur f 50 kr. málskostnað
og flest ummælin dæmd dauð og
ómerk.
í guðlastsmálinu er hinn ákærði
dæmdur f 30 daga einfalt fangelsi;
dómurinn skilyrðisbundinn.
Dúmur ( máli Sambandsins gegn
Birni Kristjánssyni fellur f dag.
Frá tveim hliðum.
í stjórnartfðindum 1924 B. 4 er
bréf atvinnu- og samgöngumálaráðu-
neytisins til sýslum. Þingeyjarsýslu
svohljóðandi:
»Með bréfi dags. 27. f. m. hafið þér,
herra sýslumaður, skýrt ráðuneytinu frá
því, að sýslunefndin í Norður-Þingeyjar-
sýslu hafi á síðasta aðalfundi sínum sam-
þykt með 4 atkvæðum gegn 2 svohljóð-
andi heimild til lántöku fyrir hreppsnefnd
Presthólahrepps:
♦ Sýslunefndin heimilar hreppsnefnd
Presthólahrepps að taka alt að 2000 kr.
lán til þess að taka þátt í uppgjöf skulda
nokkurra fátækra manna við Kaupfélag
Norður-Þingeyinga að Vr gegn því að
kaupfélagið og deildirnar felli niður %
skuldanna., en að þér hafið samkvæmt
rétti þejm sem 81. gr. sveitarstjórnarlaga