Dagur - 17.07.1926, Blaðsíða 1

DAOUR;
kemar úf á bverjum ilmtu-
úegi. Kustar kr. 6.00 ^irg.
OJalddagi fyrir 1. ]úlí, Inn-
beimtuna annast. Á/ni
Jóhannsson i Kaupféi. Eyf.
At f g r e ir ð s 1 a n
er hjá $ánl ð>. IÞÖr,
Norðurgðtu 3. Talsimi 112.
Uppsðgn, bundin við áramót
sé komiti til afgreiðsiumartns
fyrir 1 d^s.
IX. ár.
Akureyrl, 17. júlí 1026.
| 31. biaOi
Búnaðarmálastjórinn.
i.
Þess var getiö nýlega hér i blað-
inu, að stjórn Búnaðarfélags íslands
hefði vikiö búnaðarmálastjóranum,
Sigurði S'gurðssyni, fyrirvaraiaust frá
stöðunni og að orsökin vœri talin
ágreiningur, sem risið hefði upp
miiii Búnaðarfélagsstjórnarinnar og
búnaðarmálastjóra út af söluumboði
á innfluttum köfnunarefnisáburði. Var
og þess látið getið, að þeim, sem
væri ræktun landsíns hugarhaidið
mál, myndi þykja hér stigið aivar-
legt spor og að vandfenginn yrði
maður f stað Sigurðar búnaðarmála-
stjóra.
Nú hefði mátt ætla, að með þess-
um úrskurði Búnaðarfélagsstjórnar-
innar væri sagt hið siðasta orð um
þetta mál. Mátti telja vist, að eigi
orkaði tvimælis um gildar ástæður
Búnaðarfélagsstjórnarinnar fyrir þvf,
að reka einn áhugamesta starfsmann
landsins og brautryðjanda f ræktun-
armálum frá starfi.
Eigi að siður má nú telja víst,
eftir þvi sem á daginn er komið,
að mál þetta gangi ekki þegjandi
af. Umræður eru þegar hafnar um
máliö. Og nálega alt, sem iram
hefir komið, bendir á, að megn ó-
ánægja manna er risin í landinu
yfir þessari ráðstöfun. Benda og um
ræðurnar á, að mjög bregði til ó-
vissu um gildar orsakir til frávikn
ingarinnar. Sjálfur búnaðarmálastjór-
inn hefir ekkert látið til sfn heyra
opinberlega um þetta mál. En hann
hefir mótmælt þessari gerð Búnaðar-
félagsstjórnarinnar. Telur hann sig
rangsleitni og gerræði beittan, cn
geymir rétt sinn til þess að leggja
fram varnir, þangað til á búnaöar-
þingi i febrúarmánuði næstkomandl.
II.
Osngur þessa máls viröist hafa verið
f stórum dráttum þessi: Af áhuga fyr-
ir ræktun landsins hefir Sigurður
Sigurösson komið sér í samband við
félagið BNorsk Hydro Elektrisk Kvæl-
stofaktieselskab" um kaup á tilbún-
um köfnunarefnisáburði. ÁMð 1021
flutti hann á aðalfundi Sambands
íslenzkra Samvinnufélaga erindi um
innflutning og sölu á þessum áburöi
og skoraði á Simbandið að taka að
sér verzlun með hann. Sambandið
sá sér ekki fært, eins og þá stóö á,
að sinna málinu. Búnaðarfélagið
hafði siðan með höndum innfiutn-
íng og útsölu þessa áburðar eitt ár,
en gafst eigi vel, sökum örðugrar
aðstöðu félagsins til verz'unarrekst-
urs og innheimtu andvirðis þess á-
burðar, er það flutti inn og seldi.
Næsia stig máisins er það, að firm-
að Nathan og O'sen tekur aö sér,
að aðstoða Búnaðarfélagið við þessa
verztun á þann hátt, að leysa út
pantanirnar, sjá um útsölu á áburð-
ínum og innheimtu á andvirðinu.
Hófst upp úr þvf kepni milli Mjólk-
urféiags Reykjavíkut* ogNathan og
Olsen, um að öðlast einkarétt til
verzlunar með áburð frá umræddu
iélagi hér á landi. Hafa þær tilraun-
ir endað með þvf, að firmað Nathan
og Olsen situr uppi með áburðar-
söluna.
Nú er það sakarefni Búnaðarfé-
lagsstjórnarinnar á hendur Sigurði
Sigurðssyni,að hannhafi slept »einka-
umboðia, sem Búnaðarfélagið hafði
haft, um sölu þessa áburðar hér á
Iandi, í hendutnar á firmanu Ntthan
og Oisen, og að hann hafi leynt
stjórnina pessari ráðstöfun. Út frá
þessari sakargift og aðförum Bún-
aðarfélagsstjórnarinnar eru siðan f
kyrþey dregnar þær ályktanir, að
Ntthan og O sen hafi mútað bún-
aðarmálastjóranum, til þess að ná
nefndu umboði.
III.
ósamþykki þaö, er bér um ræðir,
miili Búnaðarfélagsstjórnarinnar og
búnaðarmálastjóra og sem hefír feng-
ið þennan enda, kvisaðist þegar á
siðastliönum vetri. Fóru þá dylgjur
og undirmál um land ait. Formað-
ur Búnaöarfélags íslands, Tiyggvi
Þórhallsson ritstjóri, ritaði þá Bún-
aðarþingsfulltrúunum, gaf þeim
bráðabirgðarskýrsiu um málið, eins
og það lá þá fyrir, og íettaði álits
þeirra um, hversu með skyldi fara.
En mikill meiri hluti fulltrúanna
svöruöu á þá leið, að þeir óskuðu
að máliö yrði uppíýst nánar á næsta
Búnaðarþingi og ákvarðanir um
frávikningu búnaðarmálastjóra eigi
teknar íycr en þá. S^mkvæmt þess
um óskum lagði Tr. Þ. það til í
stjórninni, að Sig. Sig. gegndi stöð-
unni til næsta Búnaðarþings.
En mál þetta á hendur búnaðar-
málastjóra var sótt fast úr öðrum
* Til skýringar um atslöðu Magnúsar á
Blikastöðum til úrslita áburðarsölunnar
má geta þess, að hann er formaður
Mjólkurfélags Reykjavíkur.
áttum. Og gangur þeirra ráðstafana
var f fám orðum þessi: Stjórn
Búnaðarfélagsins gefur landbúnaðar
nefndum Alþingis skýrslu um málið,
án þess að Slg. Slg. legði fram neinar
gagnskýrlngar. íhaldsmenn á þingi
unnu það til, að spyrna hinum marg-
hrjáða Valtý úr stjórn Búnaðarfé-
lagsins, af ótta um að hann myndi,
vegna andlegra venz'a við Nataan
og O'sen, verða mótfallinn refsing-
um á bendur búnaðarmálastjóra En
i stað Valtýs var valinn Magnús á
Biikastööum, bróðir Jóns Þorláks-
sonar.
Meiri hluti Biínaðarmálastjórnar-
innar, þeir M*gnús og Vigfús, vfsa
siöan til þingskjala um grundvöll
fyrir þeirri ákvöröun sinni, að vikja
búnaöarmálastjóra frá starfl. Þau
þingskjöl eru álit iandbúnaðatnefnd-
anna (þingskj. 3 )5 og 528), þarsem
þeir telja koma fram vantraust
nefndanna á búnaðarmálastjóra.
Hringrás sakargiftanna virðist þá
vera þessi: Landbúnaðarnefndirnar
fá, að þvi er virðist, of elnhliða
skýrslur Búnaðarfélagsstjórnarinnar
um ágreiningsmálið, setja sam-
an álit sin bygð á ófull-
nægjandi upplýsingum, og meiri
hluti Búnaðarmáiastjórnarinnar not-
ar síðan sfnar eigin sakargiftir,
þannig tilreiddar, sem ástæöu fyrir
frávikningu búnaðarmálastjóra, und-
ir því yfirskyni, að eigi megi ganga
á móti þeim þingvilja, sem lýsi sér
I álitsskjölum landbúnaðarnefnda,
eins og nánar verður drepið á hér
á eftir.
IV.
Ymsar skemtiiegar getgátur eru
uppi.um pólitíska leyniþræði i djúpi
þessa máls. Jarðræktarlögin eru til
orðin fyrir atbeina og slitalausan á-
róður Sigurðar Sigurðssonar. Sam-
kvæmt þeim lögum er ríkissjóöur
lagður undir kvaðir um talsverðar
fjárgreiðslur til verðlauna fyrir unn-
in störf til búnaðarframfara. Þykir
mörgum kolbóndanum anda hlý-
iega frá hærri stöðum til viðleitni
sinnár, í skjóli þessara laga. Er þcss
getið til, að Jóni Þorlákssyni þyki
Sigurður Sigurðsson ail-aðgangs
frekur um fjárgreiðslur úr rikissjóði
í þessu skyni.
Varamaður Odds Hermannssonar
i Búnaðarfélagsstjórninni er Vigfús
Einarsson. Oddur dvelur erlendis.
Vigfús er kjörinn af Búnaðarþingi.
Hínir tveir eru skipaðir af ráðberra,
samkvæmt tillögum landbúnaöar-
Hér með tilkynnist vinum og
vandamönnum, að minn ástkæri
eiginmaður, Einar Kristjánsson
lézt þann 14. þ. m. Jaröarförin fer
fram 22. þ. m. og hefst með hús-
kveðju frá heimili hins látna ki. 12 e. h.
Hraukbæjarkoti 7. júlí 1926.
QuQrún Árnadóttir.
nefnda Alþingis. Má telja það kyn-
lega ráöstöiun Búnaðarþings, að
kjósa í stjórn Búnaöarfélagsins skrif-
stofumenn i Rvík, sem vegna að-
stöðu sinnar hafa lítii skilyrði, til
þess að öðlast þckkingu og áhuga
á búnaðarmálefnum.
Vigfús Einarsson gerir grein fyrir
atkvæði sinu um frávikningu bún-
aðarmálastjóra meðal annars á þá
leið, að visa til áðurnefndra þing-
skjala. Telur hann að landbúnaðar-
nefndirnar >gefi það ótviræðlega i
skyn,* að þær beri eigi traust til
framkvæmdastjóra Búnaðatfélagsins.
Telur hann og að nefndirnar hafi
áréttað þetta vantraust, meö þvi að
tilnefna i stjórn Búnaðarfélagsms
Mignús Þorláksson, sem sé .einn
ákveðnasti andstæðingur búnaðar-
málastjóraia Telur hann hættu á þvf,
að þingið myndi draga ú- fjárfram-
lögum tii Búnaðarfélagsins á næstu
fjárlögum, et eigi sé látið að þess-
um >yiiriýsta þingvilja,"
Búnaðarþingsfuilttúíirnir höfðu,
fyrir eftirgrenslan formanns Búnað-
arfélagsins, látið uppi óskir sínar
um, að ákvörðun um frávikningu
búnaðarmálastjóra yrfii frestað til
Búnaðarþings, þar sem kostur væri
að retfa máltö og upplýsa til fuiln-
ustu. Þessir sömu fulltrúar höfðu
kosið Vigíús Emarsson i stjórn fél-
agsins. Nú hefði mátt ætia, að hann
teldi eigi minni ástæðu, til þess að
líta á þann þjóðarvilja um frestun
á aðgerðum, sem kom fram í af-
stöðu iullttúánna, heldur en hins
svonefnda >þingviljaa sem birtist I
kjöri Magnúsar á Blikasíöðum um
rasandi aögerðir i þessu viðsjárverða
máli.
í annan stað er sú staðreynd, að
M.tgnús á Biikastöðum er taiinn
vera >einn ákveönasti andstæðingur
núverandi búnaðarmálastjóra* og
kosntng hans í Búnaðarfélagsstjórn-
ina óneitaniega nýstárlegur mæli-
kvarði á >yfirlýstana þingvilja. Og
úr því aö skirskotun til þessa hug-