Dagur - 11.06.1927, Blaðsíða 3

25. tbl.
DAQUg
97
*
0
0
0
m
&
m
m
m
m
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
* @> <i(iM©Mm *
/ kosningahríðinni
eru Ryels alþektu reiðjakkar ómissandh Einnig er sjálfsagt að
athuga kosningafötin hjá Ryel, þvi úrvalið er nú afar fjölbreytt
og verðið lágt. Ekki má gieyma kvenkápunum, okkar góðu
og afaródýru nærfötum. Gólflreyjur alullar á 8,50 stk. Sokkarúr
ull, baðmull, isgarni og silki, khakiskyrturnar eða okkar afar
ódýru inanchettskyrtur. — Vörubirgðirnar í Ryels verzlun eru
nú mun ijölbreyttari en áður hefir þekst hér norðan lands og
verð og vörugæði er samkepnisfært hvar setn er.
Baldvin Ryel.
Skeytí G. Tr. var alveg hlutlaust en
vitanlega ekki nákvæmt. En alger-
lega mun vera ástæðulaust að
bregða honum um það, að hann
mundi, af velvild til félagsins,
breiða yfir það, er ámælisvert gæti
talist í fari þess. Þá er Mbl. að gefa
í skyn að Kf. Eyf. dyljist hins sanna
um niðurstöður í reikningum félags-
ins, rekstri þess og ástæðum. Þetta
er, eins og menn vita, tilhæfulaust.
Auk glöjggrar skýrslu framkvæmd-
arstjóra á aðalfundum félagsins
hefir Dagur birt niðurstöður reikn-
inganna nú um nokkur ár. Er það
meira en þeir gera Fenger og Garð-
ar Gíslason. Það er ekki ný firra, að
kaupinenn þykjast eiga heimtingu á
því, að verzlanir bænda skrifti fyrir
þeim, meðan þeir sjálfir dyljast þess
á alla lund, hversu þeir reka verzl-
unarviðskifti fyrir landsmenn. Loks
þykir Valtý óþarft, að bændur séu
að safna tryggingarsjóðum bak við
verzlunina. Er að vísu fyrirhafnar-
minni sú aðferð sumra kaupsýslu-
manna, að fara til bankanna og fá
upp gefnar gífurlegar skuldaupp-
hæðir, sem þeir hafa tapað, heldur
en að klípa af rýrum tekjum sínum
og leggja í tryggingarsjóð fyrir
framtíðina. Samvinnumenn kjósa nú
samt síðari leiðina. Og varla myndi
fé það, er bændur eiga í sjóðum Kf.
Eyf., vera tiltækilegt til ræktunar,
eins og Valtýr þykist vilja, að gert
sé, ef kaupfélagið hefði ekki verið
til. Það fé, ásamt nokkru meiru,
myndi þá vera komið í hinn digra
sjóð Berlémes og hans líka. — Báð-
ii eru þeir upprunnir i Eyjafirði
Hallgr. Kristinsson og Valtýr. Hall-
grímur hóf hérað sitt til aukinnar
farsældar, mannrænu og menning-
ar. Valtýr gerðist liðhlaupi úr fylk-
ingu lians og ofsækir nú málefni
hans eftir mætti. Er það eitt af
verstu táknum fésýslumenningar
landsins og fhaldsathafnanna, að
þær leiða menn á slíkar villigötur.
En Valtýr ætti að forðast að senda
raddir heim í Eyjafjörð.
Gin- og klaufnasýkin.
Ólafur J. Hvanndal myndmótari
hefir sýnt mikinn áhuga fyrir því,
að Vferja landið þeim vágesti, sem
sýki þessi hefir reynst í nágranna-
löndunum. f fyrra ritaði hann grein-
ar gegn innflutningi á norsku heyi
og sýndi fram á, hver stórhætta væri
því samfara, ef sýkin bærist til Nor-
egs. Þegar sýkin barst til Noregs á
síðastliðnu hausti, gerði Tíminn í-
trekaðar kröfur á hendur ríkis-
stjórninni um að banna innflutning
á vörum, sem hætta væri á að gætu
verið sóttinengaðar. Ólafur Hvann-
dal skrifaði þá jafnframt um málið.
Viðbragð Magnúsar Guðmundsson-
ar bar vott um eigi einungis venju-
lega óröggsemi hans heldur háska-
legt skeytingarleysi í svo stóralvar-
legu máli. Dylst það engum, að ef
veikin bærist hingað til lands, kæm-
ist Iandbúnaöurinn í algert þrot og
hungursneyð stæði fyrir dyrum.
Samt lét M. G. áskoranir og kröfur
allar eins og vind um eyrun þjóta
unz veikin hafði geysað 2 mánuði
í Noregi og hélt áfram að útbreið-
ast. Þá loksins gaf M. G. út bráða-
birgðalög um bann gegn innflutn-
ingi á heyi og fleiri vörutegundum
frá Noregi. Samt veitti hann undan-
þágu og leyfði innflutning á norsku
heyi til Vestmanneyja, sem var ná-
lega hið sama og að leyfa innflutn-
ing til Reykjavíkur. Enn leið og
beið og M. G. stóð af sér með seig-
ildislegum þráa allar áskoranir um
varúðarreglur gegn því að veikin
bærist með ferðamönnum. Loks lét
hann þó einnig undaii síga þar. En
allar ráðstafanirnar voru gerðar
með hangandi hendi og framkvæmd-
irnar kák. Ólafur Hvanndal skrifaði
öllum hreppstjórum landsins til þess
að fá þá til að þrýsta á M. G. Mörg
þúsund bændur skrifuðu undir á-
skoranir um að verjast veikinni af
ítrasta megni. Þar á meðal rituðu
um 200 Skagfirðingar undir þær á-
skoranir. Þessar áskoranir sendi Ól-
afur síðan inn á þingið. Pétur Otte-
sen og Tr. Þórhallsson lögðu fram
frv. til laga um varnir gegn veikinni.
Neðri deild samþykti það með 18
atkvæðum gegn 7. En er það kom til
Efri deildar, lagði M. G. kapp á að
það yrði drepið. Jónas Kristjánsson
læknir, sem virðist hafa átt það er-
indi á þing, að setja þar met í vesal-
mannlegjd framkomu, hraðsm'mingi
og áníðslu á eigin málum, var vit-
anlega upp til handa og fóta að
hjálpa M. G. í þessu skeinmilega
verki. Úrslitin urðu þau, að málið
var drepið í Efrideild. A þinginu
fylgdu alls 24 þingmenn þessu máli,
allir Framsóknarmenn og nokkrir í-
haldsmenn. — Þetta mál þarf að
verða umtalað á framboðsfundum
hvarvetna um land. Með röggsemi
og árvekni er ef til vill unt að verj-
ast. En ef slík mál eru falin mönnum
eins og M. G., getur orðið stofnað
til landauðnar í sveitum.
-----o----
Framboðið
í tiúnavatnssýslum.
Þórarinn Jónsson á Hjaltabakka,
sem heíir verið þingmaður Vestur-
Húnvetninga, gefst þar nú upp að
óreyndu, en hygst að freista gæf-
unnar í Austursýslunni á móti Guð-
mundi Ólafssyni í Ási.
í Vestursýslunni eigast þeir við
Hannes Jónsson frá Undirfelli kaup-
félagsstjóri á Hvammstanga og
Eggert Leví á Ósi. Er Hannesi
'talinn vís sigur. Eigi þykir heldur
líklegt að Austur-Húnvetningar
verði tiltakanlega uppveðraðir þó
þangað komi sendimaður íhaldsins,
flosnaður upp úr öðru kjördæmi, til
þess að biðja þá um að senda sig
inn á þing.
Mætti og gjarnan fara svo, að
fylking íhaldsbænda á þingi yrði
þunnskipaðri en verið hefir.
-----o----
F r é 11 i r.
— Frú Berthe, kona Björns Líndals,
liefir legið mjög veik í sjúkrahúsi Ak-
ureyrar, en er nú í afturbata. Þau hjón
hafa orðið fyrir þeim harmi að missa
barn sitt nýfætt.
— Auglýsing um framboðsfundi í
Eyjafjarðarsýslu birtist á 4. síðu í
þéssu blaði.
— Síðustu fregnir um framboðin eru
þessar. Á Akureyri býður sig fram utan
flokka Sig. Ein. Hlíðar, dýralæknir. í
Suður-Múlasýslu bjóða sig fram af
hálfu íhaldsflokksins: Þorsteinn Stef-
ánsson bóndi á Þverhamri og Sigurður
Arngrímsson ritstjóri á Seyðisfirði. í
Barðastrandasýslu er talið að bjóði sig
fram af hálfu jafnaðarmanna, Andrés
Jóhannesson í Skáleyjum. í Eangár-
vallasýslu er talið að bjóði sig fram ut-
an flokka Sigurður Sigurðsson búnað-
armálastjóri.
— Þessi rit hafa nýlega komið út:
Réttur XII. I. Efnisyfirlitið er
þetta: Ragnar E. Kvaran: George
Bernhard Shaw. Kristín Sigfúsdóttir:
Örbirgð. Pálmi Hannesson: Frá óbygð-
um. Gunnar Benediktsson: Júdas ískar-
ot. Brynjólfur Bjarnason: Kommúnism-
inn og bændur. Baráttan um heimsyfir-
ráðin. Víðsjá (Brandes o. fl.). Ritsjá.
Nærsveitamenn eru beðnir að vitja rits-
ins í verzlun Jóns G. Guðmanns, ís-
landsbankakjallara. —
— Fyllcir X. árg. Innihald: Rann-
sóknarferðir og fundir: Ágrip af skýrsl-
um yfir steina- og jarðtegundasöfnun
og rannsókna tilraunir gerðar árin 1918
—1926. — Mesta vandamál íslands. —
Horfurnar. — Yfirlit yfir verzlun ís-
lands við útlönd — Akureyri og Norð-
urland. — Ritsjá. Fylkir er eitthvert
liið fróðlegasta rit um land og þjóðhagi
sem nú er kostur á. Verður minst nánar
á hann síðar.
BRÚKAÐUR ofn til sölu hjá
undirrituðúm.
Halldór Asgeirsson.
Fyrri hluti þessarar greinar fjallaði
um þá staðhæfingu B. Á. í ísl., að sjáv-
arútvegurinn greiddi 6/7 hluta allra
skatta í ríkissjóðinn, en landbúnaðurinn
aðeins 1/7 Voru færð rök að því að
staðhæfingin væri svo mikil fjarstæða
að þvert á móti greiddi landbúnaður
drjúgvun meira. Þetta verður reyndar
skiljanlegt þegar litið er á það, að meg-
inhluti tekna ríkissjóðs innheimtist í
tollum og að þeir sem lifa af landbúnaði
eru á móti þeim sem á sjávarútvegi lifa
eins og 40 : 18.
Við skiftingu á tekju- og eignarskatti
áætlaði blaðið drjúgum stærri upphæð
sj ávarútvegsmegiár^ Viðbótaupplýsingar
sýna, að út af því getur borið að þetta
sé rétt. Síldarútvegurinn er afarilla
staddur og vandséð að hann sé fær um
að greíða verulegan tekjuskatt þegar
svo fellur þunglega sem verið hefir um
skeið. Togaraútvegurinn er stórfeng-
legust atvinnugrein á landinu miðað við
fjárveltu. En samkvæmt skrá yfir eign-
ar- og tekjuskatt fyrir yfirstandandi ár
greiða 6 af 12 togarafélögum í Rvík
innan við 3000 kr. til samans og hin 6
ekki neinn eignar- og tekjuskatt.
Er þetta nýtt hugleiðingarefni fyrir
ritara eins og B. Á., sem virðist ætla, að
hverskonar órökstuddar staðhæfingar
séu boðlegar lesendum íslendings.
Skal þessu næst vikið að hinni hlið-
inni og athugað hver líkindi eru til þess,
að sjávarútvegurinn »standi undir alt
að 6/7 hlutum alls þjóðarbúskaparins«,
eins og B. Á. kemst að orði.
Þegar rætt er um »þjóðarbúskap«
koma til greina annársvegar öll þau út-
gjöld, sem ganga gegnum ríkissjóðinn,
liinsvegar þau, sem ganga beint til lífs-
viðurværis þjóðarinnar. Hafa hin fyrri
þegar verið rædd og liggur þá fyrir að
meta hagnýti hvors *atvinnuvegar fyrir
þjóðarheildina eftir tilkostnaði og eftir
því, hversu mikið hann framleiðir til
neyzlu og hagnýtingar innan lands.
Tilkostnaðurinn er tvíþátta, annars-
vegar útgjöld sem ganga til hagnýting-
ar innan lands eins og verkkaup, verk-
færi, klæðnaður og neyzluvörur fram-
fiuttar vörur til atvinnureksturs.
leitt í landinu sjálfu; hinsvegar inn-
Landbúnaðurinn er rekinn með litlum
kostnaði af kaupum á erlendum fram-
leiðslutækjum. Hann er að mestu enn
rekinn á fornan hátt og með fábrotnum
verkfærum. Útgjöld hans til kaupa á
framleiðsluvörum mega teljast hverf-
andi í hlutfalli viö samskonar útgjöld
s j ávarútvegsins.
Sjávarútvegurinn er rekinn með ný-
tízkuframleiðslutækjum, sem eru afar-
dýr í rekstri. Viðhalds- og reksturs-
kostnaður hinna dýru skipa, veiðar-
færi, kol, olía og salt, nemur alt til ’sam-
ans þvílíkum upphæðum, að ótrúlegt
myndi þykja, ef þær tölur lægju beinar
fyrir. Mælt var, að á árunum, þegar
togaraskuldirnar lágu þyngst á og allar