Dagur - 24.06.1927, Qupperneq 2

104
BADUR
27, tbl.
eins og sína eign og fara með láns-
fé eins og þeir eigi það. Þessvegna
hafa atvinnuvegirnir verið reknir
eins og gróðafyrirtæki einstakra
manna, en ekki eins og atvinnufyrir-
tæki alinennings.
Áhættufýst, gróðagirni og óhóf-
semi hefir valdið því, að allur árang-
ur af rekstri sjávarútvegs og verzl-
un samkepnismanna hefir verið lát-
inn fara í ný gróðabrögð og áhættu-
spil eða þá í beina eyðslu, en ekkert
hirt um að tryggja atvinnuvegina til
frambúðar.
Nú býðst íhaldsflokkurinn til, að
lialda áfram forsjá í stjórn og
rekstri þjóðarbúsins. En aðfarirnar
hafa verið slíkar undanfarin ár, að
til algers hruns mun draga, ef ekki
er tekið rækilega í taumana og snú-
ið af villigötum íhaldsmanna í at-
vinnu- og fjármálastjórn. Þessvegna
ætti» framboð íhaldsins að reynast
flokknum ofdirfska, bæði í Eyjafirði
og annarstaðar, þar sem kjósendur
hafa öðlast þekkingu og reynslu á
yfirburðum samtaka og félagsskip-
unar.
Embættismenn á þing.
Nítján þingmenn þeirra, er áttu
sæti á síðasta þingi, voru búsettir í
Reykjavík. Mun svo jafnan verða, að
höfuðstaðurinn hafi innan sinna vé-
banda bróðurhlutann af þinginu. Ber
til þess meðal annars það, að þar
eru saman komnir ýmsir af fremstu
mönnum þjóðárinnar. En jafnframt
mun það reynast að stóratvinnurek-
endur í sjávarútgerð og verzlun höf-
uöstaðarins, sem hafa mótað at-
vinnulífið í landinu og haft fé bank-
anna á valdi sínu, eigi jafnan opin
eyru þingsins. Nú er þorri embættis-
manna íhaldsmenn. Sérhver slíkur
embættismaður, kosinn á þing, yrði
viðbót Reykjavíkurvaldinu í sölum,
Alþingis. Yrði sama máli að gegna
um þá menn, er íhaldsflokkurinn
býður fram hér í Eyjafirði.
Endurskoðun launalaganna stend-
ur fyrir dyrum. Með forgöngu eins ,
prófessors í Rvík gerðu embættis-
menn höfuðstaðarins þá tvöföldu
kröfu, að skattar á þeim yrðu lækk-
aðir og laun þeirra hækkuð. Jafnvel
var á orði haft, að þeir myndu bjóða
fram til þings mann í Rvík, til þess
að gæta hagsmuna embættismanna
sérstaklega. Virðast þessar tiltektir
benda á, að skifti embættismanna-
stéttarinnar við þjóðina verði ekki
sem vægilegust og að ekki sé ástæða
til þess að senda þeim einbættis-
menn inn í þingið, eins og íhalds-
flokkurinn vill gera láta hér í Eyja-
firði.
Greinargerð Steingr. Jónssonar.
Hér að framan hefir verið sýnt
með rökum, að Tivorki er í flokks-
legum eða þjóðmálalegum efnum á-
stæða til að senda á þing fulltrúa í-
haldsins yfirleitt. En þar sem kjós-
endur ýmsir velja eftir persónuin
eigi síður en eftir flokkum og jafn-
vel fremur, ber einnig á það að'líta
hverskonar menn eru í kjöri hafðir.
A því byggist sú venja að nýir fram-
bjóðendur gera oftast grein fyrir,
eigi einungis skoðunum sínum,
/heldur og lífsreynslu, fyrri áhuga-
málum og framtíðar hugðarefnum.
Steingr. Jónsson sýslumaður gerði
tilraun á Hrafnagilsfundinum að
gera grein fyrir framboði sínu og
skýra afstöðu sína til flokkanna í
landinu. Tókst honum það, eins og
vænta mátti, þannig, að lakar var
farið en heima setið. Áður hafa ver-
ið raktir hér í blaðínu stærstu drætt-
ir í stjórnmálaferli Steingríms Jóns-
sonar, sem hefir legið af hærri stöð-
um æskunnar og glæsilegra skoð-
ana til þeirrar niðurlægingar, að
vera orðinn limur í þjóðmálalíki
kaupmannanna hérna í bænum.
Hafði blaðið hugsað sér, að láta þá
umsögn nægja með því að hún var
ljós, í öllum atriðum sönn og líkleg
til fullrar skýringar á því, að Ey-
firðingar myndu eigi, fermur en
Þingeyingar hafa ' ástæðu til að
senda hánn á þing en láta reynda og
góða bændur sitja heima. En grein-
argerð Steingríms var þannig vax-
in, að blaðið getur ekki látið hana
óumtalaða og vill því bæta nokkrum
orðum við til áréttingar því, sem fyr
var sagt.
Steingr. sýslumaður kvaðst bjóða
sig fram fyrst og fremst af þeirri á-
stæðu, að á sig hefði verið skorað
af kjósendum í kjördæminu og af í-
haldsstjórninni. Hann lagði rnikla á-
herzlu á að hann væri samvinnu-
maður og að sig greindi ekki á við
Framsóknarflokkinn í höfuðmálum.
En að hann hefði ekki getað fylgt
flokknum, vegna þess að sér hefði
ekki getist að vinnubrögðum flokks-
inl, stefnu hans í fjármálunum, bar-
dagaaðferð hans, blaðamensku o. s.
frv. Hann kvaðst vænta þess að
geta, sem samvinnumaður, unnið
mikið gagn í íhaldsflokknum!
Við alt þetta er talsvert mikið -að
athuga. Það er í fyrsta Iagi ekki
sannleikanum samkvæmt, að vinnu-
brögð Framsóknarflokksins, t. d. í
fjárhagsmálum, hafi valdið því, að
Stgr. sýslumaður snerist gegn
flokknum, því það gerði hann þegar
í öndverðu, áður en flokkurinn gat
hafa unnið sér iil óhelgi í þeim mál-
um eða öðrum. Hann lýsti yfir því á
fundi í Húsavík árið 1918, á öðru
aldursári »Tímans«, að flokkurinn
væri sá flokkur í þinginu, sem liann
vildi sízt eiga nokkuð saman við að
sælda. Frumástæður hlutu því að
vera aðrar. Kunnugir Þingeyingar
vita reyndar að brestur á víðsýni
olli jafnframt skorti á þollyndi þess
manns, sem kominn var af léttasta
skeiði, að sjá nýjan gróður vaxa
upp í ljósið og taka við forustunni í
þjóðmálum. Gæti þetta alt orðið
skýrt nánar ef ekki bristi rúm. En
hér er bent á þessa sálfræðilegu
staðreynd og algenga sannleika í
lífi margra ágætismanna. Er það
ekki gert Steingrími til vanvirðu,
heldur til skilnings á hamingjuleysi
hans í þjóðmálum. Ef hann eða aðr-
ir fyrir hans hönd kjósa að mót-
mæla, geta þessi drög orðið nánar
skýrð,
Af þessu stafar það, að hinar
aðrar ástæður, er hann telur valda
mótstöðu sinni gegn flokknum, eru
meira og minna tilfundnar, til þess
að hylja þessa skapgerðarveilu í fari
lians sjálfs og brigðin við lífsskoð-
un hans og höfuðstefnu fyr á árunv
Hann bregður flokknum um alvöru-
leysi í meðferð fjármála; telur hann
hafa kákað við að bæta fyrir at-
vinnuvegunum en ekki hirt um það,
sem liafi verið aðalatriðið: ríkisfjár-
haginn. í fyrsta lagi er þetta talað
út í hött, í öðru lagi er fjárhagur
þegnanna grundvöllur undir fjárhag
ríkisins og því aðalatriði, en ríkis-
sjóðurinn aðeins ein mikilsvarðandi
giein í fjárhag landsins. — Hann
telur blaðamensku flokksins hafa
valdið mótstöðunni. Það er kunnugt
hér á Akureyri, að Steingrímur
sýslumaður hefir gerst svo vikaþæg-
ur snúningapiltur íhaldsins, að bera
blaðið »Vörð« hér í húsin. Sá inað-
ur, sem gerir blaðamensku Fram-
sóknarmanna að meginásæðu til
mótgangs við flokkinn, um leið og
hann gerist blaðadrengur íhalds-
flokksins, á sannarlega mikið eftir
óathugað í þeim efnurn. — Hann
færir til umræður blaðanna um is-
landsbanka. Framsóknarblöðin
kröfðust þess, að fjárhagsástæður
erlendrar peningastofnunar, sem fór
með tugi milljóna af fé þjóðarinnar,
yröu rannsakaðar og að ríkið tæki
við stjórn á bankanum. Reynslan
hefir sýnt, að á fyrra atriðinu var
ærin þörf og hið síðara hefir náð
frain að ganga. íhaldsmenn brugðu
Framsóknarblöðunuin um landráð
fyrir kröfuna um rannsókn bankans.
En í vetur bera þeir sjálfir fram til-
lögu um að setja rannsóknarnefnd
á Landsbankann. Sjást af öllu þessu
heilindin í flokknum og umhyggjan
fyrir fjárhag þjóðarinnar. — Sést
og af þessu að Steigrítn rekur hvar-
vetna upp á sker í skýringum sínum
og afsökunum. Myndi fleiri mönnum
en honum reynast umhendis og á-
fallasöm skýring á þeirri flokks-
stöðu, sem á að teljast reist á yfir-
burðum, hreinleik og hófsemi
íhaldsflokksins og blaða hans.
Enn er þó ótalið mesta furðuefn-
ið. Steingrímur telur sig eiga sér-
stakt erindi inn í íhaldsflokkinn
vegna samvinnustefnunnar. Fjarri
er það þeim, er þetta ritar, að ætla
Steingrími neinskonar ódrengskap.
En slíkur barnaskapur ber hættu-
legan svip af því, að siglt sé undir
fölsku flaggi. Valtýr var líka sam-
vinnumaður. En nú sendir hann fsa-
fold með skætingsgrein fulla af
dylgjum og ósannindum um Kaup-
félag Eyfirðinga. Það er undarlega
skapi farinn samvinnmnaður, sem
þykist vera fær uin að vinna íhalds-
mönnum sálubót, þar sem honum
tókst ekki að öðlast traust nianna í
einu mesta samvinnuhéraði landsins.
Það er kynlegur geðleysingi, sem
þykist ætla að bera hugsjón sína
inn í herbúðir fhaldsmanna, þar
sem þeirri hugsjón og málefni Sam-
vinnumanna hafa verið brugguð
verstu skemdaráð, þar sem Pétri á
Myndastofan
Gránufélafe«sgötu 21 er opin alla
daga frá kh 10 — 6.
Guðr. Funch-Rasmussen.
Gautlöndum var, í níðriti um sam-
vinnufélögin, brugðið um það, að
hann hefði borið fram korneinka-
sölufrumvarp sitt undir fölsku yfir-
skyni, til þess að gera ríkissjóðinn
að mjófkurbúi Sambandsins. (Sjá
»Verzlunarólagið« eftir B. Kr. bls.
58) og þar sein viðlíka góðgjarn-
legum tilgátum í garð Samvinnu-
inanna hefir verið klakið út í fjöl-
mörgum árásagreinum. Það var því
ekki ófyrirsynju, að Einar Árnason
gat þess til á fundinum að Hrafna-
gili, að íhaldsflokkurinn myndi laga
Steingrim, ef hann kæmist á þing en
hann ekki flokkinn!Myndu bíða hans
svipuð örlög og mannsins, sem fyrir
skömmu var, af sumum mönnum,
kosinn á þing, vegna áhugamáta
Stórstúkunnar. — Báðum yrði jafnt
kastað í ljónagryfju íhaldsins, þar
sem hugsjónirnar verða sérgæðing-
um að bráð.
Eyfirskir kjósendur! Látið ekki
blekkjast af fagurgala eða tyllivon-
um þess manns, sem er kominn í
slíkt ósamræmi við eigin lífsskoð-
anir. Slikir menn verða alt af veikir
þrátt fyrir góðgirni og bezta vilja.
Kjósið hina reyndu og góðu þing-
bændur, sem trúa á og vinna að
hófsamri umbótaviðleitni en látið
embættismennina sinna sínum
vandasömu störfum.
Og að lokum þetta: Sækið kosn-
ingarnar Framsóknarflokksmenn !
Hefjið þegar undirbúning um að
hverjum flokksmanni gefist kostur á
að fylkja sér undir merkið á kjör-
degi og fylgja þeim Bernharð Ste-
fánssyni og Einari Árnasyni fram til
glæsilegs sigurs.
—:--o-----
Á viðavangi.
íhalds-socialisti.
Sigurjón Friðjónsson greinir frá
tildrögum framboðs -síns í S.-Þing-
eyjarsýslu á þá leið, að hann hafi
látið til leiðast fyrir þrábeiðni í-
haldsstjórnarinnar en með þeim fyr-
irvara, að hann gerði ráð fyrir
stuðningi jafnaðarmanna og hafi
Magn. Guðm. Iátið sér það vel
lynda. Nú leikur á vafi um þetta
tvent: Hversvegna vill M. Guðm.
styðja Jafnaðarmann á þing og
hversvegna býður Jafnaðarmaður
sig fram fyrir tilmæli íhaldsstjórn-
arinnar. Myndi fhaldið vænta að
geta skapað þessum Jafnaðarmanni
svipuð örlög manninuin, sem var
kosinn á þing vegna áhugamála
Stórstúkunnar og á Jafnaðarmaður-
inn meira af þingfararlöngun en af
hugsjónum. Þetta samband íhalds-
manna og Jafnaðarmanna í S.-Þing-
eyjarsýslu er broslegt, þegar litið er
á ærslin í málgagni M. Guðm. út af
sambandi £>ví, er það telur vera milli