Dagur - 11.11.1927, Blaðsíða 1

D AJjG U R
kemur út á hverjum fimtu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
Innheimtuna annast Jónat
Sveinsson bóksali, Eyrar-
landsveg 3 (Sigurhteðir).
Af g r e i'ðs lan
er hjá Jáni Þ. Þ6r,
Norðurgötu 8. Talsími 11*.
Uppsögn, bundin við ára-
mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. das.

X. ár.
Akureyri, 11. Nóvember 1927.
47. tbl.
Lengra til vinstri.
Frakkar.
í sambandi við kosningaúrslit-
in í Noregi var þess getið, að f-
haldsflokkunum í nágrannalönd-
unum vœri nú óðum að þverra
fylgi, af því að stjórn þeirra á at-
vinnu- og peningamálum þjóð-
anna, þar sem þeir hafa farið með
völdin, er í argasta öngþveiti. í
Frakklandi og Englandi eru þjóð-
málaflokkarnir farnir að hasla
sér völl fyrir nœstu kosningar í
þeim löndum. — Á fjölmennum
landsfundi, sem »Radikala«-flokk-
urinn í Frakklandi hélt nýlega,
var feld tillaga um að flokkurinn
gengi til samvinnu við núverandi
stjórnarflokka við þingkosningar
sem fram eiga að fara í því landi
á komandi vori. En aftur á móti
samþykt að leita samvinnu við
Jafnaðarmenn og aðra skylda og
rót-tæka vinstri flokka.
Bretar.
Síðan frjálslyndi flokkurinn í
Englandi gekk til samvinnu við í-
haldsmenn á stríðsárunum, hefir
hann verið næstum áhrifalaus og
litlar sigurvonir haft. Eins og
kunnugt er á Lioyd George mest-
an þátt í þessu hruni flokksins.
Hann barðist eins og ljón fyrir
sanisteypustjórninni við þing-
kosningarnar 1919, og eggjaði
flokk sinn látlaust til áframhald-
andi sambræðslu við íhaldið, en
til mótstöðu gegn verkamönnum, á
fyrstu árunum eftir stríðið. Við
friðarsamningana í París vann
hann eins og galeiðuþræll í þjón-
ustu brezka íhaldsins, gersneydd-
ur öllum eiginleikum frjálslyndra
stj órnmálaf oringj a.
En síðan hann slitnaði úr tengsl-
um við íhaldið, hefir hann*yerið
reikandi þjóðmála-»spekúlant«, en
þó um leið einskonar veðurviti í
brezku stjórnmálalífi. Leyfar
frjálslynda flokksins í þinginu
áttu ekki annars úrkosta en að
gera hann að foringja sínum eftir
mikið stapp og endurteknar próf-
kosningar. Þessvegna hefir L. G.
sýnt talsverða viðleitni í þá átt að
þvo af sér svörtu blettina eftir
samneytið við íhaldið, en það
virðist vonlítið erfiði. Það er al-
kunnugt að hann hefir lagt sig
mjög mikið fram síðustu missirin,
að skygnast eftir verkefnum og
siglingaleiðum fyrir frjálslynda
flokkinn, sem mundi auka honum
fylgi þjóðarinnar. L. G. hefir
reynt að slá sér til hljóðs fyrir
málefnum sem horfa mundu til
viðreisnar brezku þjóðinni og
voru í samræmi við hugsjónir
hans á fyrstu starfsárunum í
stjórnartíð frjálslynda flokksins
fyrir stríðið. Hann hefir krafist
þess að þjóðin skifti um stefnu í
atvinnuháttum,og legði aðalá-
herzlu á ræktun landsins og að al-
menningur fengi landeignarráðin-
í sínar hendur úr klóm lávarðanna
og leiðtoga íhaldsins. En ræður
hans um þessi efni valda nú litlu
bergmáli í Englandi. Þjóðin veit
að hann hefir áður brugðist í
þessum málum, álítur að hann sé
því aðeins að marka verksvið fyr-
ir flokkinn til að safna um sig
nýju liði. Vera má að rangt sé að
gruna hann nú um hálfvelgju í
þessu efni; en hvað um það,
»spekulations«-blettina getur hann
ekki af sér þvegið.
Hitt er líklegast að hann sjái .
hvert straumurinn stefnir í Bret-
landi, og telji hyggilegra að leggj-
ast með straumnum. íhaldsstjórn-
inni þverr óðum fylgi eins og
aukakosningar til þingsins og
síðustu bæjarstjórnarkosnirigar
votta, samkvæmt nýjustu skeyt-
um.
L. G. sér að hann fær engin
völd og frjálslyndi flokkurinn
ekkert verksvið þó hann leggist á
sveif með fhaldinu. Hinsvegar
hefir verkamannaflokkurinn á
stefnuskrá sinni nokkuð af þeim
málum, sem L. G. og aðrir leið-
togar frjálslynda flokksins börð-
ust áður fyrir, en tekur þau nú
miklu fastari tökum. Verka-
mannaflokkurinn hefir byrinn
með sér. Sennilegt er að eftir
næstu almennar þingkosnirigar í
Bretlandi standi flokkarnir þann-
ig að engin þeirra hafi hreinan
meirihluta. Þá gæti frjálsl. flokk-
urinn orðið það lóð á vogarskál-
inni, sem úrslitum réði, og líklegt
að L. G. vilji þá fremur styðja
verkamenn til valda eða ganga til
samkomulags við þá. , ,
Síðustu fréttir herma að hann
sé enn á ný farinn að halda út-
breiðsluræður og krefjist þess að
ríkið takmarki herbúnað og lög-
leiði skyldugerðardóma. Ennfrem-
ur að friðarsamningarnir verði
endurskoðaðir. Samkvæmt þessu
er hann þá búinn að lýsa sig sam-
þykkan ýmsum helstú kröfum
verkamanna bæði í innanlands- og
utanríkismálum og þessar kröfur
hans í utanríkismálunum eru
þvert á móti allri starfsemi hans
sjálfs á því sviði á fyrstu árunum
eftir stríðið.
Það er augljóst að L. G. stefrýr
nú mjög til vinstri á vett-vang
verkamanna og að straumurinn í
þjóðmálum Breta hnígur nú
fremur í þá átt. — Annars hafa
hinar stóru ræður L. G. lítil áhrif
nú orðið, en þær sýna þó nokkuð
hvert vindurinn stefnir á þeirri
stund, sem þær eru fluttar.
-----o------
Orðsending
til
Ragnars Ólafssonar.
Herra kaupmaður!
Eg hefi meðtekið »Orðsend-
ingu« yðar í Degi 6. okt. síðastl.
og skal eg leyfa mér að svara yð-
ur nokkrum orðum. — Þótt vitan-
legt sé, að þér eruð ekki sendi-
bréfsfær nema á þau bréf, sem
lúta að fésýslu, get eg ekki hlífst
við að reyna á vörn yðar til hlít-
ar, meðan þér hafið nóg fjárráð,
til þess að borga »akta«-skrifur-
um yðar.
Þér kallið það fjarstæðu, að þér
vinnið afgreiðslustörfin fyrir
Sameinaða félagið yður til fjár,
af því að þér séuð stærsti hlut-
hafi í Eimskipafél. íslands og þau
störf, er stuðli að því að hnekkja
velgengni þess félags, myndu
stríða á móti hagsmunum yðar.
Eg skal toenda yður á, að E. í.
hefir ekki nú um nokkur ár getað
greitt neinn arð af hlutafé sínu.
Benda engar líkur til að á því
verði breyting um yfirsjáanlegan
tíma. Aftur á móti munuð þér fá,
auk fríðinda, vinnu yðar vel
greidda í þágu hins erlenda skipa-
félags. Árlegar stórtekjur úr
þeirri átt og arðlausir hlutir 1 E.
í. gætu því aldrei vegið salt á vog-
arskálum fésýkinnar.
Þér gortið af hlutafjáreign yð-
ar í E. 1. og spyrjið hvað eg hafi
unnið til gagns fyrir félagið og
hversu mikið hundraðsgjald af
launum mínum við ritstjórn Dags
eg hafi lagt í hlutabréf félagsins.
— Þessu er fljótsvarað: Á sama
tftna og þér hafið unnið að því, að
draga viðskifti úr höndum E. f.
hefi eg eftir megni beitt áhrifum
blaðs míns, til þess að hlynna að
félaginu í hugum fólksins og hjá
löggjafarvaldinu og hvetja landa
mína til þess að láta það, að öðru
jöfnu, sitja fyrir viðskiftum. —
Síðari spurningin er furðu grunn-
viturleg jafnvel frá yður. Síðan
eg gerðist ritstjóri Dags hefir E.
í. ekki haft neitt útboð á hluta-
bréfum. Síðasta útboð þess var
1917. Þetta frumhlaup yðar ber
vott um að þér hafið ekki fylgst
vel með málefnum félagsins á
síðustu árum. Enda hefir yður
verið fjárvænlegra að hlynna að
hagsmunum Sameinaða félagsins,
en að brjóta heilan um siglinga-
mál íslendinga.
Auðsæilega gerið þér ráð fyrir
að eg hafi engan þátt tekið í fjár-
framlögum við stofnun E. í. Það
er reyndar satt að þátttaka mín
var ekki stórvaxin. Þó tók eg þátt
í fjárframlögum í hvorttveggja
skifti og á þar alls sex hluti. Hygg
eg að eg muni ekki vera að tiltölu
minni hluthafi en þér, þegar
bornar yrðu saman efnahagsá-
stæður okkar beggja um þær
mundir að hlutabréfakaupin voru
gerð.
Yður þykir ósamræmi í kenn-
ingum mínum og breytni, þar sem
eg hafi, er eg flutti suður, tekið
mér far með »Dronning Alexan-
drine«, »þótt Goðafoss færi svo
að segja um leið og yrði nálega
helmingi fljótari á leiðinni«, seg-
ið þér. Um ferð Goðafoss skrökv-
ið þér hvorutveggja. Ferðir skip -
anna féllu eins og hér segir: »Dr.
Alex.« fór frá Ak. 23. sept., kom
til Rvíkur 26. og var þannig 3
daga. Goðafoss fór 29., kom til
Rvík. 2. okt. Fór þannig sex dög-
um seinna, en var jafnlengi. Hitt
skiftir þó mestu, að samkv. áætl-
unum skipanna átti »Dr. Alex.« að
vera tvo daga, en Goðafoss sex.
Og eins og afgreiðslumaður E. I.