Dagur - 19.01.1928, Blaðsíða 2

I
10 DAOUR
g Jbúdarhúsið
nr. 91 við Hafnarstrœti, er til sölu,
eins og það stendur nú. Parf að
vera farið af lóðinni á nœsta vori.
Tilboð óskast send á skrifstofu
okkar.
Kaupfél. Eyfirðinga.
Wí5R?
KVEÐJA
til
Jónasar Þorbergssonar
ritstjóra.
3. Þjóðmálin: Þegar Jónas Þor-
bergsson tók við ritstjórn »Dags«
1920, voru greinarmörk landsmála-
flokkanna mjög óljós í flestum kjör-
dæmum á Norður- og Austurlandi.
Heimastjórnar- og Sjálfstæðisflokk-
arnir voru úr sögunni. Meiri hluti
þingmanna skipuðust í ýmiskonar
flokkabrot og þóttust sumir þeirra
geta starfað í fleiri en einum flokki.
Sá þingflokkur, sem hafði ákveðnast
skipulag og markmið var Fram-
sóknarflokkurinn. f flestum tví-
menningskjördæinum á Norður- og
Austurlandi fylgdi annar þingmað-
urinn Framsóknarflokknum, en hinn
þingfulltrúinn taldist til einhvers af
flokkabrotunum. Þetta sýnir bezt
Iivað kjósendur voru þá óráðnir og
margklofnir í landsmálum. Fyrir at-
beina hinna ákveðnustu manna í
Framsóknarflokknum skýrðust þjóð-
málastefnurnar og flokkamerkin
smám saman í flestum kjördæmum
á landinu. Og J. Þorb. vann mest að
því í »Degi« á Norður- og Austur-
landi. Hann sýndi með ljósum rök-
um nauðsyn þess, að samvinnumenn
væru óskiftir í landsmálum og heil-
ir við sinn flokk. Að bændur og
samvinnumenn yrðu að framfylgja
sínum áhugamálum, bæði heima í
héraði og á Alþingi, á skipulags-
bundinn hátt. Þessar rökseindir
»Dags« og Framsóknarmanna yfir-
leitt, virtust sumstaðar bera skjótan
árangur; Sérstaklega í beztu sam-
vinnuhéruðunum á Norður- og Aust-
urlandi; eins og úrslit þingkosninga
báru vott uin. Og nú er vert að veita
því athygli að við síðustu þingkosn-
ingar eru samstæðir flokksmenn
kosnir i öllám tvímenningskjördæm-
um á Norður- og Austurlandi. En
það er hinn sýnilegi árangur af
þessum einkunnarorðum ákveðnustu
manna Framsóknarflokksins —
hreinar Hnur í samvinnumálum og
þjóðmálum.
Ennfremur iná geta þess, að í öll-
um sveitakjördæmum þessara lands-
fjórðunga, að einu undanskyldu, eru
nú Framsóknarþingmenn. Og úr
þessu eina kjördæmi eru farnir að
heyrast brestir í akkerisfestum f-
þaldsins. — Norðlingar og Aust-
firðingar munu því með glöðu
biagði senda Jónasi Þorbergssyni
þakkjr fyrir »Dags«-verk lians á
þjóðmálasviðinu tvö síðastliðin
kjörtímabil.
4. Skólamál: Eins og kunnugt er
hefir verið háð heit barátta fyrir
þremur skólum á Norður- og Aust-
urlandi undanfarin ár og stuðningSr
menn þessara skóla hafa nú hlotið
fullan sigur i sókn þeirra mála.
Tveir af skóluni þessum eru alþýðu-
skólar í sveitum, með nýju og að
ýmsu leyti frumlegu sniði. Fyrst var
Eiðaskóli endurreistur á nýjum
gtundvelli og næstur honum Lauga-
skóli. Sókn þeirra mála var allerfið
gagnvart þingi og stjórn. Og að því
er Laugaskóla snerti þurfti mikla
fyrirhöfn og túlkun heinia í héraði
og útífrá til þess að menn gætu skil-
ið tilgang og skipulag stofnunarinn-
ar og fengjust til að styðja skólann
með fjárframlögum. Forgöngumenn
þessa máls nutu góðs stuðnings frá
ritstj. »Dags« í sókn þess, af því
að liann var þeim sam-mála um
gilcii alþýðuskólanna fyrir menningu
og framtíð sveitanna, og samhentur
þeim um að halda því fram í blað-
inu, í fjölmörgum greinum um við-
liorf sveitanna gegn kaupstaðar-
spillingunni.
Sókn þriðja málsins mn Menta-
skóla á Norðurlandi veitti Jónas
Þorbergsson mestan stuðning allra
blaðamanna. í fyrstu hafði hann
ýmislegt við málið að athuga, og
benti jafnframt á þörf fyrir skóla á
Akureyri í verklegum vísindum og
iðnaði. Lagði hann að lokum áherzlu
á skiftingu og flokkun skólafræðsl-
unnar hér á landi og lýsti verkefni
því, er ódýr, nútíma-mentaskóli
hefði fyrir félitla langskólanemend-
ur á Norður- og Austurlandi.
5. Samgöngur og siglingamál:
Ertginn blaðamaður eða stjórnmála-
maður hér á landi hefir gert eins
mikið að því og J. Þorb., að skýra
fyrir þjóðinni hina erfiðu aðstöðu
Eimskipafél. ísl., í samkepninni við
hin erlendu siglingafélög. Hann hef-
ir undanfarin missiri bent fslending-
um á þá sjálfbjargarskyldu að
styðja Eimskipafélagið á þann hátt,
að skifta við það um alla flutninga
milli. landa. Tilgangur hinna er-
lendu skipafélaga væri sá að koma
Eimskipafél. á kné, og þessvegna
væri enginn sæmilegur kostur fyrir
hendi annar en sá, að bjarga heiðri
og hagsmunum þjóðarinnar og sam-
eina alla krafta hennar um Eim-
skipafélagið. Hefir hann bent á til-
lögur og úrræði í því efni, sem að
sjálfsögðu verða teknar til athugun-
ar, ásamt siglingamálunum yfirleitt,
áður en langt líður.
6. Bæjarmál Akureyrár. Af því að
Jónasi Þorbergssyni héfir stundum
verið brugðið um það af andstæð-
ingum sínum, að hann hafi lítið
starfaö fyrir bæjarfélagið,. þykir rétt
að geta þess að höfuðstarf hans —
blaðainenskan — var sniðin við
hæfi margra víðlendra héraða, en
ekki eitt bæjarhverfi. Þrátt fyrir það
ræddi hann í »Degi« helztu umbóta-
mál Akureyrar: ræktun bæjarlands-
ins, rafveituinálið, vegagerð í bæn-
um og margt fl. — Bæjarstjóri Jón
Sveinsson hefir nýlega, að gefnu til-
eíni, lýst hlutdeild hans í undirbún-
ingi rafveitumálsins; og um ræktun
bæjarlandsins Iýstu tillögur J. Þ.
meiri kostgæfni og áhuga í því efni,
heldur en komið hefir í ljós í blaði
þeirra andstæðinga hans, sem mestu
hafa ráðið um málefni bæjarfélags-
ins undanfarin ár.
7. Bómentir og eftirmæli. Að lok-
um skal með örfáum orðum minst á
sérstakan þátt í ritstörfum J. Þ.,
sem uin langan aldur mun varðveita
hróður hans og vinsældir; en það eru
dómar hans um bækur og önnur rit
og minningar látinna manna. Óhætt
mun að fullyrða, að í dagblöðunum
hafa lesendur eigi átt kost á jafn-
skýrum og samfeldum ritfregnum
um nútímabækur og rit, og þær sem
j. Þ. ritaði í »Dag«. Ritdómar hans
báru ætíð vott um sjálfstæða athug-
un og næman bókmentasmekk, bæði
um efni og mál þeirra rita er hann
ræddi um; og álit sitt birti hann ský-
laust hver sem í hlut átti; en sú
d\gð er fremur fágæt í fari ritdóm-
ara hér á landi.
í minningarorðum sínuní um
látna menn, tókst J. Þ. jafnan að
benda á þá þætti í eðlisfari þeirra
og starfi, sem gáfu skýrasta heildar-
mynd af lífsferli þeirra.
Hann lét sér engu síður ant um
að bénda með næmleik á örlaga-
stundir og sólskinsbletti í lífi smæl-
ingjanna og þeirra einstaklinga sem
voru misskildir af öðrum heldur en
afrek þeirra manna sem skilað
höfðu miklu og farsælu æfistarfi.
Og þessvegna munu vandamenn
þeirra senda J, Þorb. hlýjar þakkir
og kveðjur fyrir skilning hdns á
kjörum annara. — í þessu sambandi
má einnig benda á greinaflokk í
»Degi«, sem nefndist »Oti á þekju«.
í þeim greinum birti J. Þorb. hinar
dýpri lífsskoðanir sínar. Eru það
myndir í skáldlegum búningi af við-
horfi lífsins gagnvart einstaklingum
á örlagastundum þeirra.
8. í þessu stutta yfirliti um rit-
störf Jónasar Þorbergssonar í
»Degi«, hefir það komið í Ijós, sem
áður var vitað og viðurkent, bæði af
ýmsum andstæðingum J. Þorb. og
flestum samherjum hans — að hann
hefir verið fjölhæfasti blaðstjóri hér
á landi á þessum síðustu árum.
Orðhepni hans og fyndni í hnipping-
um, samfara rökfastri hugsun og
3. tW.
sterku máli vakti almenna athygli á
málaflutningi hans í »Degi«.
Um leið og »Dagur« flytur Jónasi
Þorbergssyni kveðju sína og þakk-
ir fyrir störf hans við blaðið á liðn-
um árum, óskar blaðið að honum.
endist aldur og orka til að starfa
sem lengst á ritvelli þjóðarinnar.
-----o------
A^l þ i n g i
var sett í dag. Þingmenn voru allir
komnir til þings. Síra Friðrik Hall-
grímsson prédikaði í dómkirkjunni.
Forsætisráðh. Tryggvi Þórhallsson
flutti boðskap konungs og lýsti
þingsetningu. Þá skiftust þingmenn
í kjördeildir til rannsökunar á kjör-
bréfum þingmanna; voru þau öll
staðfest, nema kjörbrjef Jóns Auð-
unns Jónssonar þingm. Norður-ís-
firðinga. Var samþykt með 25 :17
atkv. að fresta að taka þá kosningu
gilda, vegna þeirra mála, sem yfir
standa um kosningasvikin í Hnífs-
dal, og fresturinn ótiltekinn. — Þá
var gengið til kosninga á forseta
sameinaðs þings, og hlaut kosningu
Magnús Torfason 2. þingm. Árn.
Varaforseti var kosinn Ásgeir Ás-
geirsson þingm. Vestur-ísf. —
Til Efri-deildar voru kosnir: Ein-
ar Árnason, Ingvar Pálmason, Guð-
mundur Ólafsson, Páll Hermanns-
son, Erlingur Friðjónsson, Jóhann-
es Jóhannesson, Björn Kristjánsson
og Halldór Steinsson. Síðan var
gengið til kosninga á forsetum og
skrifurum í deildunum. í Efri-deild
er Guðmundur Ólafsson forseti en
varaforsetar Einar Árnason og Jón
Baldvinsson.
í Neðri-deild er Benedikt Sveins-
son forseti en varaforseti Þorleifur
Jónsson. Um annan varaforseta og
skrifarana hefir eigi frézt enn.
-----o------
S i m s k e y t i.
Rvík 17. Jan. 1928.
Bæjarstjórnarkosningarnar í Vest-
mannaeyjum fóru þannig, að af I-
haldslista voru kosnir Jón Hinriks-
son með 535 atkv. og Jón Jónsson
með 337 atkv*.; en af Alþýðufl.lista
Guðlaugur Hansson ineð 442 atkv.
Kosningin var óvenjulega illa sótt.
Fyrir nokkrum dögum varð Magn-
ús Magnússon söðlasmiður frá ný-
býlinu Sunnuhvoli úti, skamt frá
Kirkjubæ á Rangárvöllum, var hann
á leið þangað með trippi í fóður.
Hörkufrost var og skafrenningur;
mun maðurinn hafa vilst. Var hann
talinn góður maður og gegn. Hans
Hannesson póstur er nýlega látinn.
Bæjarstjórnarkosning fer fram í
Reykjavík 28. þ. m. Á íhaldsfl.lista
ti! tveggja ára eru Magnús Kjaran,
Theód'ór Líndal og Bjarni Jónsson
bíóstjóri; en til fjögurra ára Guð-
rún Jónassen og Guðmundur Jó-
hannsson kaupm. Á lista frjáls-
lyndra eru Jakob Möller, Anna Frið-
riksdóttir og Benedikt Waage; og
ti! fjögurra ára Þórður Thoroddsen
og Guðmundur Breiðfjörð. Á lista
Alþýðufl. eru Sigurður Jónasson
lögfr., Jón Baldvinsson og Héðinn
Valdimarsson og til fjögurra ára