Dagur - 30.01.1930, Blaðsíða 1

DAGUR
kemur út á hverjum fimtu-
degi. Kostar kr. 6.00 _árg.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
Gjaldkeri: Ámi Jóhanns-
son í Kaupfélagi Eyfirð-
inga.
Afgreiðslan
er hjá Jáni Þ. Wr,
Norðurgötu S. Talsimi 112.
Uppsögn, bundin vlð ára-
mót, sé komin til af-
greiðslumanna fyrir l. de*.
•••••■
-•-•-• -•-•-•-•- • • • •-• • • • •-•■• ••••••
Akureyri, 30. janúar 1930.

6. tbl. -
XIII. ári *
-• •-♦-• -•'•-•-#-• •-• •-• • • • # •-•
AlÞingi.
Nefndir þingsins.
Hinar föstu nefndir Alþingis eru
þannig skipaðar:
Fjárhagsnefnd:
Ed. Ingvar Pálmason, Björn Krist-
jánsson, Jón Baldvinsson.
Nd. Halldór Stefánsson, Ólafur
Thors, Hannes Jónsson, Sig,
Eggerz, Héðinn Valdemarsson.
Fjárveitinganefnd:
Ed. Jón Jónsson, Jóhannes Jóhann-
esson, Páll Hermannsson, Ingi-
björg H. Bjarnason, Erlingur
Friðjónsson.
Nd. Ingólfur Bjarnason, Pétur Otte-
sen, Jörundur Brynjólfsson, Jón
Sigurðsson, Bjarni Asgeirsson,
Jón Ólafsson, Haraldur Guð-
mundsson'
Samgöngumálanefnd:
Ed. Páll Hermannsson, Halldór
Steinsson, Jón Jónsson.
Nd. Gunnar Sigurðsson, Hákon
Kristófersson, Hannes Jónsson,
Jón Auðunn Jónsson, Sigurjón
A. Ólafsson.
Landbúnaðarneind:
Ed. Jón Jónsson, Jónas Kristjáns-
son, Jón Baldvinsson.
Nd. Þorleifur Jónsson, Jón Sigurðs-
son, Lárus Helgason, Einar |óns-
son, Bernharð Stefánsson.
Sjávarútvegsnefnd:
Ed. Erlingur Friðjónsson, Halldór
Steinsson, Ingvar Pálmason.
Nd, Sveinn Ólafsson, Jóhann P.
Jósefsson, Magnús Torfason, Ól-
afur Thors, Sigurjón A. Ólafsson.
Mentamálanefnd:
Ed. Páll Hermannsson, Jón Por-
láksson, Erlingur Friðjónsson.
Nd. Ásgeir Ásgeirsson, Magnús
Jónsson, Sveinn Ólafsson, Jón
Ólafsson, Bernharð Stefánsson.
Allsherjarnefnd:
Ed. Jón Baldvinsson, Jóhannes Jó-
hannesson, Ingvar Pálmason.
Nd. Magnús Torfason, Magnús
Guðmundsson, Gunnar Sigurðs-
son, Hákon Kristófersson, Héð-
inn Vatdemarsson.
Forsetan
f fréttaskeytum f sfðasta blaði var
getið um aðalforseta þingsins. Varafor-
setar eru sem hér segir;
Elri deild: 1. varaforseti Jón Baldvins-
son. 2. varafors. Ingvar Pálmason.
Skrifarar þeirrar deildar eru Jón Jóns-
son og Jónas Kristjánsson.
Neðri deild: 1. varafors. Jörundur
Brynjólfsson. 2. varafors. Bernharð
Stefánsson.
Skrifarar deildarinnar eru Halldór
Stefánsson og Magnús Jónsson.
í sameinuðu pingi: Varafors. Þorleifur
Jónsson, kosinn með 19 atkv. — Sig.
Eggerz fékk 16 atkv.
Skrifarar í sam. þingi eru Ingólfur
Bjarnason og Jón Óiafsson. \
Frumvörp.
í frv. því til fjárlaga fyrir árið 1931
er stjórnin hefir lagt fyrir þingið, eru
tekjurnar áætlaðar 12, 216,000 kr., en
gjöldin lítið eitt lægri, svo að tekjuaf-
gangur er um 59 þús. kr.
Meðal annara frv„ er stjórnin hefir
lagt fyrir þingið, er frv. til sjómanna-
laga, frv. um loftskeytatæki og eítirlit
með loftskeytanotkun togara, — um
eyðing refa, breyting á störfum fræðslu-
málastjóra, byggingar á prestssetrum,
lántöku ríkissjóðs, breyting á löguru
um Alþingiskosningar; frv. um menta-
skóla Akureyrar, um stofnun flugmála-
sjóðs, um kvikmyndir og kvikmynda-
hús, um sveitabanka og frv. um stofn-
un fimtardóms.
Tvö fyrst nefndu frv., næst fjárl. frv.
hafa áður kornið fram. — í frv. um
lántöku ríkissjóðs, þar sem stjórninni
heimilast 12 milj. kr. lántaka, er ákvæði
um, að lán það, er ríkisstjórnin tók
1920 að upphæð 250 þús. sterlpd.,
skuli teljast hluti af láninu. — í frv.
um breyting 1. um Alþingiskosningar
er ætlast til að kosningar f kaupstöð-
um fari fram 1. vetrardag.
Meðal þingmannafrumv. eru þessi:
Frv. um raforkuveitur til almennings-
nota (flutningsm. Jón Sig., Magn^
Guðm., Ól. Thors o. 11.). Frv. um
samskóla Reykjavíkur (flutningsmenn
Magn. Jónsson og Jón Ól.). Frv. um
heimavistir viðHinn alm. menntaskóla
(flutningsra. Magn. Guðm. og Magn.
Jónsson). Frv. um hafnargerð á Sauð-
árkróki (flutningsm. þingmenn Skag-
firðinga).
Framkvæmdarráð bjóðabandalagsins hefir
útnefnt Helga P. Briem, skattstjóra í Reykja-
vlk, sem meðlim fjárrnálanefndar ráðsins,
til þess að standa í bréfaskiftum við
nefndina ut af tvísköttum.
Alpjóðabanltinn. Opinber tilkynning er
komin fram um það, að aðsetur Alþjóða-
bankans verði í Basel í Sviss.
TVær spurningar Verkamannsins til Dag*
verða teknar til athugunar við hentugleika
og þegar rúm blaðsins Ieyfír.
Hið gamla íslenzka
þjóðaruppeldi.
Einhverjir af iesendum blaðsins
minnast þess ef til vill, að einu-
sinni í sumar stóð í »Degi« nokkur
orð um þetta efni, og ósk um að
lesendurnir svöruðu nokkrum spurn-
ingum viövikjandi heimakennslunni
og öðru sem að hinu gamla þjóð-
aruppeldi iytur.
Tíminn var þá fremur óheppilega
vahnn að þvi leyti sem flestir þá
voru svo önnum kafnir sökum
sumarvinnunnar, að naurnast var
hægt að ætlast til að menn færu
að setjast niður við að skrifa end-
urminninningar sínar. En þar sem.
ekki er óhugsandi að vetrartíminn
gefi betra tækifæri tii siikra starfa,
þá ætla eg nú aftur að leyfa mér
að rifja málefnið upp fyrir lesendum
blaðsins.
Pað sen um er að ræða er að
rannsaka hið gamla íslenzka þjóð-
aruppeldi, eins og það kom i Ijós
á heimilunum og við starfsemi heim-
ilanna. — Pað sem einkum hefir
gert það sérkennilegt er auðsjáan-
lega það, að allir voru — hver á sinn
hátt og hver eftir sinni getu —
með til að varðveita andieg verð-
mæti þjóðarinnar og að sjá um að
skila þeim í hendur næstu kyn-
slóðar. En það er einmitt þetta,
hvernig menningarleg verðmæti
voru borin frá einni kynslóð til
annarar af allri aiþýðu, sem hefir
hina aliramestu þýðingu að skilja,
en til þess að öðlast fullan skilning
í þessu efni, er það nauðsynlegt
fyrst að rannsaka til hlýtar á hvern
hátt, þetta var gert, og láta sér
verða fyliilega Ijóst, hvernig sá and-
legi og þjóðfélagslegi grundvöllur
var, sem þetta byggðist á.
Pegar þetta er orðið fullkomlega
Ijóst, er betur hægt að dæma um,
hvað við getum af því lært, og að
hvaða notum þetta gamla gæti kom-
íð mönnum, er lifa undir þeim kjör-
um, sem nútíminn hefir að bjóða.
Til þess að rannsóknin geti orðið
nægilega nákvæm, er það eitt fyrsta
og helzta skilyrði, að sem allra
flestir séu fúsir til að skýra frá end-
urmínningum sínum og öllu því er
þeir hafa orðið áskynja í þessu efni,
þá fyrst.verður það mögulegt að
gera sér grein fyrir, hvað hefir verið
sameiginleg regla og hvað hefir
verið fremur tækifærisvís, eða sem
hreinar undantekningar.
Eg sný mér því enn á ný til ailra
þeirra, sem áhuga hafa fyrir mál-
efni þessu og bið þá um að skrifa
mér, og skýra mér blátt áfram frá
bernskuheimilum sínnm, hvernig
uppeldið var og barnafræðsian, sem
þar fór fram, hvernig þeir léku sér
og annað, sem þeir tóku sér fyrir
úti í náttúrunni, á hvern hátt þeir
tóku þátt í heimilisstörfunum úti
og inni, hvað þeir voru látnir taka
sér fyrir hendur á vetrarkvöldunum,
hvernig rökkrin liðu og hvernig
kvöldvakan og húslesturinn fóru
fram. — Eg get ekki tekið það
nægilega rækiiega fram, að það
enganveginj.er tilætlun mín, að þeir
sem frá einhverju slfku hefðu að
skýra, fari að rita vísindalegar rit-
gerðir um efnið, það dettur mér
ekki í hug - heldur að hver og
einn vildi á einfaldan hátt segja frá
daglega lífinu á bernskuheimilinu,
frá uppeidinu og uppfræðslu barn-
anna.
Pegar eg s. 1. sumar ferðaðist
hringinn í kring á íslandi, til þess
að tala við menn og fá fræðslu um
þessi mál, var mér allstaðar ágæt-
lega tekið og af fulllum skilningi;
allir, sem eg hitti að máli, voru fúsir
til að skýra mér frá öllu, sem þeir
vissu um hið gamla þjóðaruppeldi:
— Pað sem eg nú bið um, er að
menn vildu skrifa mér um það
sama, sem þeir hefðu getað sagt
mér í viðræðu, og jafn óþvingað
og í munnlegri viðræðu.
»Margir lækir smá verða stór á«
segir máltækið — og ef sérhver
sá er notið hefir heimakenslu, hvort
heldur langur eða skammur timi er
liðinn síðan, vildi segja mér frá
reynslu sinni — eins vel og hann
getur, og ekki meira en hann sjálf-
ur vill — meira fer eg ekki fram á
— þá yrði það til þess, að^svo
miklu efni yrði safnað, að það yrði
nóg til að leggja grundvöll undir
vísindalega rannsókn og þar með
líka réttan skilning á hinu gamla
þjóðaruppeldi og heimakennslunni,
verkunum hennar og verðmæti.
Eg vii enn einu sinni biðja alla
þá, sem hafa kærleika til hinnar
gömlu fræðslu, eða áhuga fyrir
þessu máli, að láta ekki undir höf-
uð leggjast að gera sitt til að þessi
grundvöllur verði lagður. —
Að svo mæltu vil eg nú þakka
öllum þeim, er þegar hafa auðsýnt
mér velvild sína og hjálp i þessum
efnum.
Öll bréf bið eg um að send séu
til heimilis mins i Danmörku.
Holger Kjær,
kennari við lýðháikólann í Askov,
pr. Vejen, Danmark.
«H O----------
•/