Dagur - 10.03.1932, Blaðsíða 1

DAGUR
kemur út á hverjum fimtu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
Gjaldkeri: Árni Jóhanns-
son í Kaupfél. Eyfirðinga.
Afgreiðslan
er hjá Jóni Þ. Þ&r,
Norðurgötu 3. Talsími 112.
Uppsögn, bundin við ára-
mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. des.
XV. ár. "
Akureyri, 10. marz 1Ð32
10. tbl.
Á víðavangi.
Fluflleiö ylir ísland.
Á það hefir verið drepið hér f
blaðinu, að kominn væri til Reykja-
vfkur Vestur-íslendingurinn Guð-
mundur Grfmsson dómari i Norður-
Dakota i Bandarikjunum. Hann
fluttist vestur um haf með foreldr-
um sfnum aðeins þriggja ára gam-
all, hefir aliðallan sinn aldur síðan
þar vestur frá og er nú 53 ára
gamall. Hann talar islenzku fullum
fetum.
Eins og áður hefir verið getið,
er erindi Guðm. Grimssonar hingað
að leita eftir þvf við rikisstjórn og
Alþingi, að flugfélaginu >Transame-
rican Arlines CorpOration* verði
veitt leyfi tii þess að hafa viðkomu-
staði á islandi f reglubundnum dag-
legum flugferðum yfir Atlantshaf,
sem félag þetta hefir i hyggju að
stofna innan skamms.
Pegar um er að ræða reglubundn-
ar fiugferðir milli Ameriku og megin-
iands Evrópu, koma tvær leiðir til
greina, sú syðri og nyrðri. Sú syðri
liggur um sunnanvert Atlantshaf tii
Bermuda i Vestur indium, þaðan
til Azoreyja við vesturströnd Afriku
og þaðan norður með Evrópu, til
Englands. Nyrðri leiðin liggur núrð-
ur eftir megínlandi Ameriku, yfir
Hudsonsund og Baffinsland, sem
er íshafseyja, þaðan austureftir yfir
Grænland, ísland, Færeyjar, Shet-
landseyjar og Noreg, til Kaupmanna-
bafnar.
Hinn frægi landkönnuður, íslend-
ingurinn Vilhjálmur Stefánsson, sem
er ráðunautur flugfélagsins, hefir
eindregið ráðið þvi til að velja
norðurleiðina. Pegar um leiðirnar
er að velja, ræður mestu fjarlægðin
milli lendingastaðanna. Vegalengdin
yfir úthafið frá Bermuda til Azor-
eyja eru rúmar 2000 milur enskar.
A svo löngu fiugi verður að verja
of miklu af burðarmagni flugvélanna
til að flytja þann benzinforða, sem
nauðsynlegur er til flugsins. Á norð-
urleiðinni, sem valin hefir verið, er
miklu skemmra milli áfangastaða.
Lengsti áfanginn þar verður milli
íslands og Færeyja, 495 enskar
milur. Að rannsökuðu máliteljaþvf
hlutaðeigendur vonlaust um, að
fiugferðir geti borið sig fjárhagslega
eftir syðri leiðinni, þar sem svo
langt er milli lendingastöðva. Mest-
um hluta burðarmagns vélanna yrði
þá að verja til flutnings brennslu-
efna.
Ferðaáætlun flugfélagsins eftir
norðurleiðinni er þessi:
Flogið verður frá Detroit, sem er
stór flugferðamiðstöð i norðaustan-
verðum Bandaríkjunum, sunnan við
vötnin miklu, þaðan yfir Canada i
þremur áföngum, þá yfir Hudson-
sund, með viðkomustað á Baffins-
landi, þaðan yfir Davíðssund, með
viðkomustað á vesturströnd Græn-
Iands, siðan yfir Grænlandsjökul,
með viðkomu á austurströndinni,
svo austur yfir til fslands, þaðan
til Færeyja og Shetlandseyja. Par
skiftast leiðir, óg liggur aðalleiðin
yfir Noreg til Kaupmannahafnar, en
hin suður yfir til London.
Leiðin er lögð norðarlega yfir
Baffinsland og Grænland, til þess
að komast kjá þokum, sem tíðar
eru á hafinu við Nýfundnaland,
Flugvélarnar eiga að flytja póst
og farþega. Póstflutningnum er ætl-
að að bera fyrirtækið uppi fjárhags-
lega. Hver flugvél á að hafa þrjár
hreyfivélar til ðryggis. Á hverjum
áfangastað á að skifta um flugvélar,
og jafnan eiga varavélar að vera til
taks f lendingastððum, ef eitthvað
skyldi út af bera. Má af þessu sjá,
að útbúnaður allur á að vera i
tryggasta lagi.
Menn hafa veitt þvf eftirtekt, að
enginn flugmaður hefir enn farizt
á norðurleiðinni, þrátt fyrir misjafn-
an útbúnað. Petta verður ekki sagt
um flugferðir yfir þvert Atlantshafið.
Pað, sem ameríska flugfélagið fer
fram á, er að fá leyfi til að gera
hér flughöfn, byggja benzíngeyma
og gera hér annan nauðsynlegan
umbúnað vegna flugferðanna. Enn-
fremur að engu ððru fiugfélagi i
Bandarfkjunum verði veitt slfkt leyfi
næstu 15 árin. Hinsvegar er ekkert
þvi til fyrirstöðu, að samskonar
fyrirtæki f öðrum löndum geti
fengið slíkt leyfi hvenær sem vera
skal.
Umboðsmaður flugfélagsins gerir
ráð fyrir, að ef leyfið fæst nú á
þinginu, muni vera hægt að hefja
undirbúning þegar á næsta vori, ef
Danir veita samskonar leyfi f Græn-
landi og Færeyjum.
Ef til vill er þess skammt að bíða,
að farið verði daglega loftferðina
milli Bandaríkjanna og íslands, og
að ferðin taki ekki nema 1—2 sólar-
hringai
Hallærisfundur íhaldsins.
Foringjar íhaldsflokksins f Rvík,
sem kalla sig >sjálfstæðismenn<,
hóuðu saman nokkrum hræðum
um það leyti er Alþingi hófst, og
héldu fund, er þeir nefna >lands-
fund sjálfstæðismanna*, en aðrir
kalla >hallærisfund thaldsins<.
Á samkomu þessari létu hús-
bændurnir á íhaldsheimilinu hjú sin
meðal annars samþykkja:
L Að kreppan skyldi teljast stjórn-
inni að kenna!
2. Að víta stjórnina fyrir það, að
hún hefði greitt verkamðnnum
of hátt kaup við ríkissjóðsvinnu.
3. Að víta það, að stjórninni hefði
tekist að fá enska lánið, þó að
þingmenn íhaldsflokksins hefðu
áður samþykkt, að það lán skyldi
tekið.
4. Að víta stjórnina fyrir það, að
méð lántðkunni hefði hún hækk-
að skuldir rikisins og tæmt láns-
traust þess svo mjög, að litlir
mðguleikar séu nú á þvi að geta
fengið ný lán, til þess að geta
hækkað ríkisskuldirnar enn meiral
Fleira er ekki þðrf á að benda
sem sýnishorn þess anda, sem ríkti
yfir þessari Ihaldssamkundu, >þar
sem enginn ýta var öðrum drengi-
legri<.
Hvorn kostinn vilja peir heldur?
Um leið og stjórnarmyndunin var
tilkynnt á þinginu í sumar, lýsti
Jón Porláksson yfir þvi fyrir hönd
íhaidsmanna, að stjórnin væri minni
hluta stjórn, þar sem húnhefðiekki
að baki sér meiri hluta kjósenda f
landinu. Siðan hafa blöð fhaldsins
verið látin tyggja þetta upp si og
æ, og hafa þau margsinnis lýst yfir
þvf og fullyrt, að stjórnin sæti f ó-
þökk meiri hluta kjósenda, Og hafa
þau þá talið jafnaðarmenn með
andstæðingum Framsóknar, þvi með
öðru móti gátu þau ekki haldið
þessari staðhæfingu fram. En blöð
fhaldsins hafa að venju verið sein-
heppin f rðkfærslum sínum. Jafn-
framt ofangreindri staðhæfingu hafa
blöð fhaldsins reynt að hamra það
inn i lesendur sina, að Framsóknar-
menn og jafnaðarmenn væri einn
og sami flokkur, og að ágreining-
urinn og deilurnar þeirra á meðal
væri ekki annað en argasti skrfpa-
leikur, fundinn upp til þess að villa
almenningi sýn og blekkja hann.
Nú hljóta allir að sjá, að þessar
tvær staðhæfingar íhaldsins geta
með engu móti rúmast undir sama
þaki. Sé sú fyrri rétt, þá leiðir af
þvi að Framsókn óg jafnaðarmenn
eru andstæðir flokkar, Sé aftur á
móti síðarnefnda fullyrðingin rétt,
þá situr stjórnin með sterkan meiri
hluta kjósenda að baki sér. Petta
er svo augljóst, að um það getur
ekki orðið deiit.
Pað er þvi ekkert undanfæri fyrir
þessi vesalings málgögn: Aðra
hvora fullyrðinguna verða þau að
eta ofan i sig. Pað ætti ekki að
vera svo hart aðgöngu fyrir þau,
þvf þeirri iðju eru þau orðin vön.
Spurningin er þá einungis þessi:
Hvora fullyrðinguna -vilja þau held-
ur leggja sér til munns? Hvorn
kostinn vilja ritstjórar fhaldsblaðanna
heldur taka?
Pví eiga þeir eftir að svara. En
hvorn kostinn sem þeir taka, hlýtur
i svarinu að felast viðurkenning
þess, að þeir hafi sagt ósatt. í slíka
sjálfheldu eigin ósanninda eru þeir
nú komnir.
-----o----
Heimilisiðnaður.
Á þessum timum er mikið um
það rætt og ritað að efla þurfi inn-
lendan iðnað með þjóð vorri. Petta
er vel farið og ekki að ásfoeðulausu.
Erfiðleikar yfirstandandi tíma Iyfta
undir hugsunina um nauðsyn þess
að búa að sínu eftir fremstu getu,
og að við verðum að leggja alla
rækt við að framleiða sjálfir margt
af því, sem hingað til hefir verið
aðkeypt frá erlendum þjóðum.
f sambandi við þenna vaxandi
skilning stendur iðnaðarsýning sú,
sem ráðgert er að halda i Reykja-
vik á þessu ári og sem rætt er um
á öðrum stað hér i blaðinu. Vill
Dagur mælast til þess, að almenn-
ingur taki þvf máli með vakandi á-
huga.
Efling íslenzks iðnaðar er og eitt
þeirra mála, er Alþingi hefir nú með
höndum, eins og getið hefir verið
I þingfréttum áður.
Pessi aukni áhugi og vaxandi
skilningur á þörf þjóðarinnar í
þessum efnum, sem víða bólar á,
gefur góðar vonir um framgang
málsins. Pó kreppan sé ekki mjúk-
hent, er hún hollur lærimeistari á
margan hátt. Sannast það meðal
annars i þessu falli.
Um er að gera að setja markið
hátt og keppa að því með einbeitt-
um huga og föstum vilja.
En markinu er ekki náð að fullu
fyr en öll hin dreifðu heimili úti
um byggðir landsins eru orðin að
smáiðnaðarstofnunum.
Allir kannast við Heimilisiðnaðar-
fétag íslands. Efalaust gerir það
mikið gagn. En gallinn er, að áhrifa
þess mun einkum gæta á tiltölulega
litlum hluta landsins, þ. e. i höfuð-
staðnum og nærsveitum hans.
Smærri heimilisiðnaðarfélög þyrftu
að risa upp f hverri sveit á landinu
fyrir forgöngu áhugasamra kvenna
og karla.
Fyrir nokkrum árum var eitt slíkt