Dagur - 29.09.1932, Blaðsíða 1

Dagur - 29.09.1932, Blaðsíða 1
DAGUR kemur út á hverjum fimtu- degi. Kostar kr. 6.00 árg. Gjalddagi fyrir 1. júll. Gjaldkeri: Arni Jóhanns- son í Kaupfél. Eyfirðinga. Afgreiðslan er hjá Jóni Þ. Þ6r, Norðurgötu 3. Talsimi 112. Uppsögn, bundin við ára- mót, sé komin til af- greiðslumanns fyrir 1. des. XV. ár. Akureyri 29, september 1932. 39. tbl. Við þökkum innilega öllum þeim, nær og fjœr, er sýndu samúð og hlýhug við andlát og útför Rögnu Pálsdóttur, d Dalvík, og heiðruðu minningu hennar d annan hdtt. Aðstandendur. Hérmeð tilkynnist að okkar dstkœra eiginkona og móðir, Ingibjörg Bergsdóttir, andaðist að heimili sínu, Hríseyjargötu 6, þriðjudaginn 27. þ. m. Jarðarförin dkveðin síðar. Jónas Á Jónasson, Emilía Jónasdóttir, Gústav fónasson. I. íslendingar eru fámenn þjóð f til- tölulega mjðg stóru landi. Forfeður vorir, er fyrstir byggðu þetta land, höguðu byggð sinni þannig, að úr varð hið mesta dreifbýli. Átti þetta sfnar eðlilegu orsakir. Landnemarnir voru fáir f samanburði við landrým- ið. Hver landnemi lagði áherzlu á að hafa umráð yfir sem stærstu landsvæði. Þetta skipulag á byggð- inni var f fullu samræmi við hugs- unarhátt og búskaparlag þeirra tfma. Þetta dreifbýlisskipulag hélzt ó- breytt fram eftir öldunum óg helzt að nokkru leyti enn f dag. Það hefir haft sfna kosti, en líka sína galla. Meðal kostanna má nefna vfðáttumikil beitarlönd fyrir hvert heimili, en gallarnir, sem þvf fylgja, eru einkum erfiðleikarnir um nána samvinnu og þróun félagsanda. Straumhvörf f þessu forna skipu- lagi urðu ekki svo teljandi sé fyr en um síðustu aldamót, en þau hafa haldizt allt til þessa dags og á þeim tfma stundum með vax- andi þunga. Fólkið hefir streymt úr sveitunum til sjávarins, lokkað af togurum, linuskipum og vélbát- um. Það hefir fært sig saman og myndað þéttbýli við sjóinn. Fólks- fjöldinn f Reykjavfk hefir á siðastl. tveimur áratugum vaxið úr 12 þús, upp f 30 þús. A sama tima hefir fbúatala Akureyrar tvöfaldast. Þessi blóðtaka hefir komið hart niður á sveitunum, en hún hefir hleypt lffi og'fjöri f bæjarlifið á mölinni við sjóinn, á meðan atvinnuvegirnir þar gengu sæmilega, en lengur ekki. Strax og harðnar f ári og að krepp- ir um atvinnuvegina, verða f bæj- unum hin mestu vandræði með allan þenna fólksfjölda. Á þvf fáum við nú að þreifa átakanlega. í sumar gengu 1200 manna atvinnulausir i Rvfk um hábjargræðistfmann. Eitthvað f námunda við þetta mun ástandið vera f hinum kaupstöðunum. Og óspart er nú krafizt hjálpar bæjar- félaga og rfkis til handa hinum nauðstadda, atvinnulausa verkalýð bæjanna, Á sfðustu árum hefir verið gert afar mikið til Iffvænlegra umbóta f dreifbýiura sveitunum fyrir at- beina þeirra framsýnu manna, er sáu, að fólksstraumurinn þaðan og til kaupstaðanna væri þjóðarheild- fnni óhollur. Vegir og sfmar hafa verið lagðir um landið. Bætt húsa- gerð hefir stigið áfram stórum skrefum fyrir aðstoð Byggingar- og landnámssjóðs. Ræktunin hefir auk- ist stórkostlega og samfara henni vélanotkun. Alþýðuskólar hafa risið upp á nokkrum >heitum stöðumt f sveitunum, og útvarpið, þetta nýja menningartæki, kastar ljósgeislum inn f myrkur einangrunarinnar i dreifbýlunum. Allt stefnir þetta að þvfað bæta lífsskilyrðin i sveitunum og bjarga þeim frá eyðingu. Þessari stefnu ber að sjálfsögðu að halda áfram hiklaust hér eftir sem hing- að til. En þrátt fyrir þetta allt má ekki loka augunum fyrir þvf, að svo og svo margt af ungu fólki f sveitunum hefir ekki aðstöðu til að geta myndað sin eigin heimili i sveit- unum f framtfðinni. íslendingum mun eins og nú stendur fjölga ár- lega um 1500, og sú tala hækkar stöðugt meir og meir, ef ailt fer með felldu. Með langmið framund- an má það ekki gleymast, að ís- léndingar eru enn sem komið er ekki nema vfsir til þjóðar. Við er- um aðeins á fyrsta vaxtarskeiði. Hvað á þá að verða um allt unga fóikið f sveitunum framvegis, sem ekki kemst fyrir á gömlu heimilin- um? Það getur ekki flúið til kaup- staðanna, nema að láta skrá sig þar [sem atvinnuleysingja og láta biðja um rikishjálp handa sér, til þess að geta dregið fram lifið, en það er lélegur framtíðarvegur. Jafn- vel þegar batnar i ári, munu kaup- staðirnir ekki hafa skilyrði til að taka á móti fólksstraumnum úr sveitunum sér að skaðlausu, nema þá mjög takmarkað. Niðurstaðan hlýtur þvi að verða sú, að það verður að Ieita nýrra ráða, til þess að koma f veg fyrir að unga fólkið f sveitunum neyðist til að leggja á flótta til kaupstaðanna, og sjá þvf farborða á annan hátt. »Tfminn« hefir fyrir skömmu bent á úrlausn þessa vandamáls, sem lauslega hefir verið drepið á hér að framan. Blaðinu farast með- al annars svo orð: >A næstu árum hlýtur það að verða eitt aðal viðfangsefni f fs- lenzkri landbúnaðarpólitík að skapa skilyrði til þess að unga kynslóðin, það fólk, sem við bætist þann mannfjöld*, sem nú eri sveitunum, þurfi ekki og óski ekki eftir að flytjast úr sveitunum, að það geti skapað sér þar heimili og fengið þar þau lffsskilyrði, sem algengt nú- tfmafólk gerir krðfur til* Það þarf að nema burtu það ástand, að ald- urhnignir og vinnulúnir foreldrar þurfi að þola þá raun, að horfa grátnum augum á bakbörnum sin- um út úr þvf umhverfi, sem þeim væri æskilegast og ofan i vonlausa baráttu við bágstadda atvinnuleitar- menn kaupstaðanna<............ »En um þau spor, sem stigin hafa verið til viðreisnar landbúnað- inum á síðustu árum, verða menn að hafa hugfast, að það eru aðeins fyrstu sporin. Ef einhverjir skyldu halda, að verkefni löggjafarinnar fyrir landbúnaðinn séu nú þegar tæmd, er þar um mikla fásinnu að ræða. Fleiri verkefní og enn stærri biða framundan. Og fyrsta stóra verkefnið er að skapa nýju heimilin fyrir ungu kyn- slóðina, heimilin, sem eiga að taka við fólksstraumnum, sem nú fer til kaupstaðanna. Þessi nýja bygð má af eðlilegum orsökum ekki verða á sama hátt og sú, sem nú er fyrir í sveitunum. Viðhorfið er annað nú en fyrir 1000 árum, þegar landnemarnir byggðu hina mörgu dreifðu bæi við ár og læki, þar sem nóg var um útengja- slægjur. Forfeður vora óraði ekki fyrir akvegum, símakerfi eða neinu, sem nefndist aðstaða til að koma framleiðslunni á markað. Enginn gat ætlast til þess af þeim, að þeir veidu bæjum sfnum stað með tilliti til rafvirkjunar eða hagnýtingar hveraorku. En þegar landnám ungu kynslóð- arinnar hefst hér á landi á næstu árum, er skylt að taka tillit til alls þessa, sem forfeður vorir þekktu ekki og gátu ekki þekkt. Og þetta landnám verður að hefjast og hlýtur að hefjast innan skamms, ef ekki á að stofna æsku- lýð sveitanna i voða. Hið opinbera verður að leggja sinn skerf til þess eins og það nú hefir viðurkennt nauðsynina á að færa sveitabýlin, sem fyrir eru, f nútímahorf, eins og það hefir styrkt ræktunina á gömlu býlunum og hjálpað tii að byggja upp torfbæina. Hin nýja byggð á, eftir öllum skynsamlegum rökura að dæma, að vera samvinnubyggð f svipuðum stfl og sveitaþorp eru viðast erlend- is. Á slfkum stöðum yrðu samein- aðir annarsvegar kostir fjöibýlisins í kaupstöðunum og hinsvegar hinir viðurkenndu yfirburðir sveitalffsins. MenntasköíanuniAkureyri. Inntökupróf til 1. bekkjar og árspróf 1. og 2. bekkjar hefjast 3. okt. næstk., kl. 9 árdegis. Skóli verður settur 1; okt., kl. 2 e. h. Kennsla hefst miðvikudaginn 5. okt., kl. 9 árdegis. Sigurður Guðmundsson.

x

Dagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagur
https://timarit.is/publication/256

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.