Dagur - 21.12.1933, Blaðsíða 1

DAGUR
kemur út á hverjum fimtu-
degi. Ko3tar kr. ð.00 árg.
Gjalddagi fyrir 1. júli.
tíjaldkeri: Arni Jóhanna-
Bon i Kaupfél. Eyfirðinga
•• •• •—•»• • •
XVI* ár
• t • • •
r;l
Afgreiðslan
er hjá /dni P. Nr,
Uppsögn, bundin við ira-
mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. dee.
Norðurgötu 3. Talaími 111.
Akureyri 21. desember 1933.
51. tbl.
-• # • • • • •
Sigurför
mildinnar.
Kaflar úr ræðu, fluttri að Grund
3. desember 1933,
af
séi'a Benjamín Kristjánssyni.
Texti: II. Kor. 2, 14.
Næstum því hvert og eitt skóla-
barn getur lýst fyrir yður róm-
verskri sigurför. Sigurvegarinn
ók inn í borgina í skreyttum
sti'íðsvagni með fjórum hestum
fyrir. Hann var klæddur búningi
Júppiters þrumuguðs og máiaður
í framan eins og styttan af guð-
inum uppi á Capitolíum. Á undan
honum fóru fyrst öldungaráðs-
mennirnir fótgangandi, því næst
ýmsir embættismenn borgarinnar,
þá lúðrasveinar. Að því búnu
komu langar raðir af vögnum
rncð ýmiskonar herfangi og síðan
komu bandingjarnir í hlekkjum.
Voru þeir iðulega keyrðir áfram
með svipum og stundum beitt fyr-
ir vagn sigurvegarans, þar sem
hann sat krýndur lárviðarsveig-
um. En á eftir þrammaði sigur-
herinn, grár fyrir járnum, syngj-
andi hersöngva. — Þessar róm-
versku sigurinnreiðir þóttu ein-
hverjir hinir tilkomumestu við-
burðir þeirra tíma. Unglingunum
var kennt að dást að þeim. Meiri
liátíð gat ekki í Róm en slíka sig-
urför, þegar herforingjarnir
komu heim úr orustunni og ráku
bandingjana á undan sér með
miskunnarlausri grimmd. Þeirra
atburða minntust menn oftast
með mestri gleði.
En það er annarskonar sigur-
för, sem texti vor í dag gefur til-
efni til að minnast. Það er sigur-
för Jesú Krists í lífi þjóðanna.
Þegar hann var líflátinn, hylltu
vafalaust ekki svo margir sem
fimm hundruð manns nafn hans.
Nú í dag eru kristnir menn tald-
ir að vera nokkuð yfir fimm
hundruð miljónir eða nálega
þriðjungur mannkynsins. Auðvit-
að mundi þessi tala alls ekki
standast, ef vér teldum til krist-
inna manna aðeins þá, sem Kristi
væri líkir að hugarfari og líferni.
En sú staðreynd, að nálega þriðj-
ungur mannkynsins viðurkennir
hann þó að nafninu til er engu
að síður stórmerkileg. Enginn
herkonungur hefir ennþá unnið
riíkan sigur.
Og vér getum hiklaust sagt, að
áhrif Jesú á líf kynslóðanna hafi
orðið meiri en að nafninu til. Þó
að oss renni það stundum í hug,
eins og vestræna skáldinu, að
framfarasagan sé skröksaga ein
og skuggarnir enn hafi ei þynnst;
þó að oss virðist að vegurinn til
æðri þroska hafi orðið mönnum
torsóttur og aftur og aftur hætti
mönnum til að hverfa til sinnar
fyrri heiðni, trúarinnar á
grimmdina og hnefaréttinn — þá
væru samt þeir menn blindir, sem
gersamlega neituðu áhrifavaldi
Jesú Krists og þeim straumhvörf-
um, sem andi hans hefir valdið i
mannkynssögunni. Sannleikurinn
er sá, að áhrif Jesú Krists eru
miklu meiri, en vér gerum oss að
jafnaði Ijóst. Þau koma jafnvel
í ljós hjá þeim, sem hyggja að
þeir séu gersamlega trúlausir.
Þau gagnsýra allt líf vort, þótt
vér veitum því eigi ætíð eftir-
tekt. Þó að einstaklingarnir séu
misbrestóttir, hefir áhrifa hans
gætt í hugsun allra hinna mestu
og beztu manna, sem á eftir hon-
um hafa komið. Og þessir menn
eru það, sem sett hafa allan svip
á menningarviðleitni mannkyns-
ins. Þegar dýpst er skyggnst, eru
það ekki hagsmunaöflin, heldur
máttur hugsjónanna, sem mann-
kynssagan snýst um. Það eru
hugsjónamennirnir, sem söguna
hafa skapað, þá sögu, sem er f
frásögur færandi.
Og Jesús Kristur hefir ekki að-
eins innblásið postula sína og
guði vígða trúmenn. Hann hefir
einnig innblásið vísindamenn og
stjórnvitringa, höggmyndasmiði
og tónskáld. Hann hefir komið af
stað friðarhreyfingum og afnáml
þrælasölu. Hann hefir innrætt
mönnum nýjar mannúðarhug-
myndir. Hann kenndi að .skyldugt
væri að beravirðingufyrirmanns-
sálinni. Hann sagði: Leyfið börn-
unum að koma til mín. Og fyrir
orð hans var hætt að bera út börn
og henda á spjótsoddum, eins og
tíðkaðist í heiðnum sið, þegar
líf mannsins' var að vettugi virt.
Það er ótal margt fleira, sem
kenning Jesú hefir til leiðar kom-
ið — ótal mar-gt í daglegu lífi
voru, sem oss finnst nú sjálfsagð-
ir hlutir og óaðskiljanlegir dreng-
lyndu og siðuðu hugarfari, og vér
veitum enga athyggli að frá hon-
um séu komnir, þótt þeir hefjist
upprunalega með hinum nýja sið
hans og grundvallist beinlínis á
lífsskoðun hans. Eitt sinn hefði
t, d. verið hlegið að þeirri reglu,
sem nú gildir víðast, þar sem
liáska ber að höndum á sjó, að
bjarga þá fyrst konum og börn-
um. Lítilmagninn átti þá engan
rétt á sér. Eitt sinn þótti það
smán og ljtilmennska, að fyrir-
gefa óvinum sínum. Sá maður
hlaut hvers manns lof, sem
greypilegast rak harma sinna.
Nú er kærleikurinn talinn meiri
en hefndin. Og enda þótt menn
reiðist ennþá af mannlegum
breyzkleika, er það fremur talið
tii yfirsjónar og reiknað mönnum
til minnkunar. Áður þótti sá mað-
ur bæði huglaus og dáðlaus, sem
ekki lét egna sig eins og mann-
ýgt naut til hverskonar fólsku-
verka. Eitt sinn datt engum í hug
að neitt væri athugavert við það,
þótt menn notuðu vald eða trún-
aðarstöður þjóðfélagsins sér til
hagnaðar og fjárplógs. Nú þykir
einsætt, að hverju valdi fylgi
mikil ábyrgð. Og allar þessar sið-
gæðishugmyndir og ótal margar
fleiri hafa komið fyrir vaxandi
áhrif frá kenningu Jesú Krists.
Sigurför Jesú birtist þannig
ekki í því ejnu, að hægt sé að
benda á mikinn og vaxandi mann-
fjölda af hverri kynslóð og í
hverju landi, sem fylgir honum og
játar nafn hans með vörunum.
Heldur birtist hún í því, að smám
saman, hægt og hægt, hafa hug-
sjónir hans verið að vinna á. Sú
trú, sem til grúndvallar lá fyrir
kenningum hans og lífi: trúin á
kærleikann, hefir smám saman
verið að sigra hugi og hjörtu
mannkynsins. Þetta hefir gerzt
hægt og stundum óafvitandi.
Hinn siðlegi þroski kemur sjaldan
í stórum stökkum. Oft hafa menn
jafnvel hlaupið sorgleg gönuskeið
í nafni þessarar trúar. En samt
sem áður, þegar til alls er litið,
verður það Ijóst hvernig andi
hans hefir verið að starfi um all-
ar þessar aldir. Hann hefir víkk-
sióndeildarhring manna, gert hug
þeirra frjálsari, starfshvatir
þeirra hreinni og tilfinningar
þeirra dýpri og göfugri. Með
kenning sinni hefir hann opnað
mönnum ný útsýni og viðfangs-
efni og kennt mönnum nýjar
starfsaðferðir.
Slíkt áhrifavald er í senn dá-
samlegt og einstakt. Sumir halda
því fram, að stórlega séu ýktar
allar frásagnir ritninganna af
Jesú Kristi og þar af leiðandi
hugmyndir manna um hann. Eins
og kom fram í Getsemane hafi
hann aðeins verið dauðlegur og
vanmáttugur maður. Kenningar
hans séu fagrir draumórar, sem
ekki standist próf reynslunnar.
Eitthvað líkt hefir verið sagt urn
’hvern hugsjónamann. Þeir, sem
steinblindir eru á allt annað vald,
en vald hnefans, hljóta að mæla
á þessa leið. En samt sem áður er
vald hnefans ekki hið æðsta vald
og ekki það vald, sem sigrar,
nema sér til ófarnaðar. Það er
vald andans, sem sigrar að lokum.
Og vér skulum nú gera oss í hug-
arlund, hvernig Jesús tefldi fram
valdi sálar sinnar gegn herveldi
Rómverja og vinnur sigur. Það er
einn furðanlegasti þáttur mann-
kynssögunnar.
Vér skulum fyrst og fremst
veita því athygli, að mannkyns-
sagan hefir yfirleitt miklu meiri
tilhneiging til að gleyma mönn-
um, en að upphefja þá, tigna og
tilbiðja. Langflestum okkar
gleymir hún, næstum því undir-
eins og við erum komnir undir
græna torfu, og getur okkar
aldrei að neinu. Og ég veit ekki,
hvort þér hafið gert yður grein
fyrir því, hversu líkindin voru öll
gegn því, að sagan mundi muna
eftir Jesú, hvað þá upphefja nafn
hans. Hann bjó í einhverju fjar-
lægasta skattlandi Rómaveldis,
lítilsvirtur Gyðingur, af þeim ætt-
um sem jafnvel helztu áhrifa-
menn af hans eigin kynstofni litu
til með fyrirlitningu. Hann var
maður, sem yfirgnæfandi meiri-
hluti samtímamanna hans í róm-
verska ríkinu heyrði aldrei svo
mikið sem getið um. Hann skildi
aldrei eftir sig skrifaðan staf af
neinu því, sem hann hafði sagt,
gert eða dreymt um. Og þó að
nokkrir gerðust til að trúa á hann
þegar í lifanda lífi, voru það
menn, sem, eins og hann sjálfur,
voru í engu áliti né virðingu.
Hann kemur út úr myrkri og
gleymsku fornaldarinnar eins og
undarlegur útlendingur í mann-
heimum. Og þegar hann var líf-
látinn á krossinum, hinum mesta
smánardauða sem þekktist fyrir
afbrotamenn á þeim tímum, virt-
ust allar líkur benda til þess, að
yfir minningu hans myndi skefla
fyrnsku og óminni aldanna.
Þeim mun furðulegri er sú stað-
reynd, að nafn hans skuli eigi að-
eins vera ritað heldur plægt inn
í sögu mannkynsins, eins og mik-
ill rithöfundur hefir komizt að
orði. Heiminum varð það ekki
mögúlegt að gleyma honum, eða
meta hann að engu. I hugum
manna og hjörtum hefir nafn