Dagur - 09.05.1935, Blaðsíða 2

86
DAGUR
19. tbl.
Rit Jöisar Hallgrímssoir
I,—IV. bindi. Reykjavík,
isafoldarprenfsmiðjan h.f,
1929—1934.
Naumast hefir nokkurt íslenzkt skáld
orðið ástfólgnara þjóð sinni en Jónas
Hallgrímsson: Alinn upp í íslenzkri
sveit, hélt áfram að vera dalanna barn,
enda þótt hann hlyti heimsborgara-
menntun og náttúruvísindin gerðu að-
eins að dýpka þann frábæra skilning
og þá næmu titfinning fyrir fegurð
náttúrunnar, sem hann virðist hafa
haft að eðlisfari allt frá barnæsku.
Jónas var fegurðar dýrkandi eins og
öll ágætustu skáld hafa verið frá upp-
hafi vega.
Hann tilbað sólina sem »máttka
mynd guðs« og syngur henni dýrðar-
óð í Sóisetursljóðum sínum: Hinn
rósfagri röðull er frelsari og frjógvari
jarðar. Hann lætur vonina vorblíða
drjúpa sem dögg í döpur mannhjörtu
er sofa í dimmunni og vekur þau sem
vallarblómin að vormorgni. Af hinu
hómeriska orðfæri á kvæðinu má sjá,
að máltilfinning hans er þjálfuð í skóla
Sveinbjarnar Egilssonar, en raunar er
þó fegrun málsins aðeins einn þáttur-
inn í fegurðardýrkun hans. Hann hefl-
ar kvæði sfn með óendanlegri vand-
virkni og leitar að fegurri og fegurri
orðum, en þau leiftra í sál hans eins
og spegiimyndir af því sem hann sér
og þau skapast ósjálfrátt:
»Halla þú, röðull, höfði skínranda
bráhýr, brosfagur að brjósti ránar:«
eða:
»Drag nú ið blástlrnda, blysum
leiftranda
salartjald saman yfir sæng þinni«.
Þessi lofgerð til sólarinnar er ein-
kennandi fyrir skáldgáfu Jónasar. Yfir
hugsanalífi hans hvflir sólskinið í daln-
um, friður heiðanna, blámi lofts og
lagar og birta jðklanna. Og í ljóðinu
hans endurómar niður lækja og linda,
fossahljóð og sævarbrim — það kveð-
ur í runni, kvakar í mó, þar heyrist
svanahljómur og lóunnar »dírrjndí«,
er hún syngur fagnaðarsöng sinn upp
í bláloftið. Og í ljóðunum birtast öll
möguleg litbrigði smáblómanna, sem
skarta á glitofinni gróðurskikkju lands-
ins. Ekkert dylst »náttúruskoðaranum«,
sem hafði gjörkannað landið ogþekkti
það öllum öðrum betur. Hann sezt
jafnvel við fætur huldunnar upp við
fossinn og knýr hina »sólfögru mey«,
sem er sál Fjallkonunnar, út til sam-
funda við sig og rekur fyrir henni
harma sína. Pví Jónas er einnig
skyggn á það, sem áfátt er: Landið
er fagurt og frítt, en menningin sam-
svarar engan veginn náttúrufegurðinni.
Henni hefir hnignað frá því á Iand-
námsöld. Manndómur og prýði eru
horfin: Dauft er í sveitum, hnípin
þjóð í vanda og holtaþoka vesaldóms-
ins hvílir yfir þjóðlífinu. Heimskir menn
unna því lítt sem fagurt er og gera
sig að vanaþrælbm eymdarinnar. Pað
svíður í sál skáldsins að föðurland
vort skuli á þennan hátt vera orðið að
háði. Og þá kemur fram ný hlið á
skáldskap Jónasar: Pað er drynjandi
eggjun um að sýna á ný dáð og
mannrænu:
»Veit þá engi, að eyjan hvfta
á sér enn vor ef fólkið þorir«.
Það er listræn óbeit á ómennlng-
Tilboð
óskast í að sementslétta sundlaug U. M. F, »Framtíð« að Hrafnagili. Botn-
flðtur sundstæðisins er ca. 200 m.2, veggflötur ca. 146 m.2. Sandur og sem-
ent lagt til á staðnum. Verkinu skal lokið fyrir 5. júní n. k. — Tilboð
sendist fyrir 15. þ, m. til undirritaðs, sem gefur allar nánari upplýsingar. —
Ungmennafélagið áskilur sér rétt til að velja eitt tilboðanna eða hafna öllum.
Kristneshæli 8. mai 1935. F. h. U. M° F. »Framtfð«.
Eiríkur Q. Brynjólfsson.
Stjórnmálafundir.
unni sem hitar lund skáldsins og fær
það til að brýna raustina, því að
»góður sonur getur ei séna
göfga móður með köldu blóði
viðjum reyrða og meiðslum marða,
marglega þjáða og fá ei bjargað*.
Og hin hlýju sólskinsbjörtu ljóð
fóru eins og mjúkir og frjóir vorvind-
ar um hugi og hjörtu þjóðarinnar.
Hún vaknaði af blundi. Ljóð Jónasar
kveiktu vorhug og birtu og ortu sig
inn í sálirnar. Meðal alþýðunnar
unni honum hvert mannsbarn að lok-
um. Hin tárhreina list hans og feg-
urðardýrkun náði því æðsta takmarki
allrar listar, að gagntaka og hafa end-
urskapandi áhrif á sjálft þjóðlífið. með
því að hella yfir það Ijósi sínu, auðga
það og fegra.
ísafoldarprentsmiðjan h. f. hefir unn
ið þarft verk með því að gefa nú út
í fyrsta sinni öll rit Jónasar Hallgríms-
sonar í bundnu og óbundnu máli.
Eru komin út fjögur stór bindi, sem
hafa inní að ha'da, auk Ijóðanna: smá-
sögur hans, bréf og dagbókartírot frá
ýmsum árum, svo og athuganir hans
frá rannsóknarferðum þeim, er hann
fór um landið, ritgerðir ýmislegs efnis
og smágreinar bæði um skáldskap
fornleifar og fleira, auk hinna stærri
jarðfræðilegra og landfræðilegra rit-
gerða. Hefir meginið af þessu aldrei
verið gefið út áður, þó að oft hafi
það staðið til — og það kemur nú
margt í leitirnar, sem eigi nema fáum
hefir verið kunnugt. Eru enn ókomn-
ar skýringar og athugasemdir yfir öll
bindin, ásamt æfisögu skáldsins, sem
ætlað er að fylgi fimmta bindinu. Sér
Matthias Þórðarson um útgáfuna og
er ekki að efa, að það verður gert
með vandvirkni.
öllum unnendum Jónasar er það
mjög kærkomið, að fá nú loks heild-
arútgáfu af ritum hans. Enda þótt
margt mæli með því, að skáldfrægð
framliðinna manna sé ef til vill bezt
borgið með því, að gefa út Ijóð þeirra
að jafnaði einungis í úrvali, þá er þó
sjálfsagt um jafn þjóðfrægt skáld og
vísindan-ann að auki að eiga a. m. k.
eina útgáfu af ritum hans. Sanngjarnt
er alltaf að meta menn eftir þvi bezta
sem þeir hafa gert, en afburðamenn-
irnir þola það vcl, þó að smáskuggar
komi í myndina. Þeir verða fyrir það
mannlegri og standa með því skýrari
og gleggri fyrir hugskotssjónum les-
andans.
Eftir að hafa farið yfir bréf og
dagbækur Jónasar Hallgrímssonar verð-
ur hann mér kærri og hugstæðari en
nokkru sinni fyr. Fetta ástúðlega
Iundarfar, sem birtist í kunningjabréf-
um hans, vinnur hvers manns hug.
Hann á bæði til trúarlega alvöru og
viðfeldnan vísindalegan áhuga. Hann
á til jöfnum höndum æringjalegustu
gamansemi og viðkvæmasta þunglyndi
— en þó ljóðræna fegurðartilfinning
umfram alt.
Pað er heillandi að bregða sér öld
aftur í tímann og ferðast með honum
um landið — fylgjast með hugsunum
hans og geðbrigðum, áhugmálum og
áhyggjum.
»Listaskáldið góða« mun vafalaust
eignast marga lesendur nú eins og ætíð.
Allar eldri útgáfur af ljóðmælum hans
voru uppseldar, þegar þessi var hafin og
mér er nú sagt að fyrsta bindi af
þessari útgáfu sé mjög á þrotum.
Senlamín Kiistjðnison.
i
Eins og tilkynnt hefir verið í
útvarpinu, boðar Framsóknai-
flokkurinn til almennra stjóm-
málafunda -hér í héraðinu fimmtu-
daginn 20. júní næstk. Fundirnir
verða haldnir samtímis á þessum
stöðum:
Saurbæ.
Hrafnagili.
Akureyri.
Þinghúsi Glæsibæjarhrepps.
Reistará.
Árskógssandi.
Dalvík.
Hefjast þeir allir nefndan dag
kl. 2 e. h.
Ýmsir helztu forystumenn
Framsóknarflokksins skipta á
milli sín að mæta á fundunum,
og væntanlega láta forystumenn
annarra flokka heldur ekki á sér
standa að mæta.
Skemmtisa/mkoma skólabama í
Hrafnagilshreppi verður haldin í þing-
húsi hreppsins sunnud. 12. þ. m. —
Til -skemmtunaí verður smáleikur,
söngur, upplestur og dans. Bömin
skemmta sjálf. Aðgangur kr. 1.00. All-
ur ágóði af skemmtuninni rennur 1
ferðasjóð barnanna.
Ungf'i’ú Sigríður Theód&rsdóttir frá
Bægisá fór til Danmerkur með Dr.
Alexandrine í gær og dvelur þar næstu
tvö ár við nám. Utanáskrift hennar
þann tíma er: Ankerhus, Sorö, Dan-
mark.
Kosning í útvarpsráðið fór þannig:
A-listi 1902 atkv., B-listi 3276 atkv,, C-
listi 1783 atkv. Samkv. því kosnir:
Pálmi Hannesson rektor, Ámi Prið-
riksson fiskifr. og Jón Eyþórsson veð-
urfræðingur.
Innilegt pakklœti fyrir heim-
sóknir, stórar og veglegar
gjajir, heillaskeyti, vinaþel og
fagnað, er sveitungar mínir
og fleiri vinir sýndu mér ú
fimmtugsafmœli mínu s. I.
sumardag fyrsta.
Guð gefi ykkur öllum gleði
og gœfuríki sumar.
Laugalandi, 29. apríl 1935.
Einar G. J6na§son.
Tilkynning.
Anna Jóhannesdóttir, sem andaðist
á sjúkrahúsi Akureyrar 1. maf s.l„
verður jarðsungin 11. þ. m. og hefst
frá kirkjunni kl. 1 e. h.
LeiBiuÍMýuingai'
I tíðu §lefáns.
Laugardaginn 4. maí síðastl. hélt
ungfrú Fríða Stefáns kvöldskemmtun I
samkomuhúsi bæjarins. Aðal skemmti-
atriðin voru 2 leikfimihópar, sem sýndu
leikfimi og dansa, og gafst bæjarbúum
þar kostur á að kynnast leikfimistarf-
semi ungfrú Fríðu. Fyrst sýndu nokkr-
ar smátelpur æfingar við :-Bí bí og
blaka« og »Þyrnirósu« í viðeigandi
búningum. Því næst sýndu stúlkur úr
Gagnfræðaskóla Akui-eyrar stigdansa
og leikfimi. Mjög góður rómur var
gerður að sýningum þessum, og létu
áhorfendur í ljósi óblandna ánægju.
Auk þess söng M. A.-kvartettinn og
Sigfús Halldórs skólastjóri las upp. —
Hvorttveggja með snilld og prýði. Á
eftir var stiginn dans. Áhorfandi.
Dánmdægur. Þann 1. maí andaðist
hér á sjúkrahúsinu Anna Jóhannesdótt-
ir, 82 ára að aldri.
| Reiðhjól
kven- og karla fáum við
með Goðafossi á morgun.
Kaupfétag Eyfirðinga.
Járn- og glervðrudeild.
ÍMmHMIiliiMiiMMai