Dagur - 02.01.1936, Síða 3

1. tbl.
DA6UR
3
Þetfa er annaðhvort af ótrúlega
mikilli vanþekkingu mælt, eða fram-
úrskarandi óráðvendni, því ekki er
lengra síðan en frá í fyrra (1934)
að flokkarnir í Húsavík reyndu með
sér í hlutbundnum kosninguni til
hreppsnefndar og kjörfylgi þeirra
sást svart á hvítu. Þá fékk listi
Framsóknarflokksins 139 atkv.
(kom að 2 mönnum). Listi Kornrn-
únista 107 atkv. (kom að 1 manni).
Listi Sjálfstæðismanna 104 atkv.
(kom að 1 manni). Listi Jafnaðar-
rnanna 61 atkv. (kom engum að).
Með öðrum orðum: Framsóknar-
flokkurinn hafði iangmest kjörfylgi
og Framsóknarflokkurinn og Jafn-
aðarinannaflokkurinn til samans uin
helmingi meira fylgi en Kommún-
istaflokkurinn. »Verkamaðurinn«
snýr því alveg við sannleikanum,
jx'gar hann segir, að Kommúnista-
flokkurinn hafi álíka mikið kjörfylgi
í Húsavík og hinir vinstri flokkarnir
báðir til sarnans. Svona málafærsla
er neðan við allar hellur.
Ef gizka ætti á einhverjar breyt-
ingar á kjörfylginu frá í fyrra, eru
þær alls ekki Kommúnistum í vil. Á
yfirstandandi ári hafa þeir, þrátt
fyrir rösklega baráttu, misst
»Verkamannafélag Húsavíkur úr
»Verklýðssambandi Norðurlands«
og fleiri ósigra beðið, er benda tlí
minnkandi áhrifa. Yfirleitt inunu
menn úti um Iand gera of mikið úr
fjölmenni kommúnistanna í Húsa-
vík. Eftir því, sem ég bezt veit, eru
nú skráðir eða flokksbundnir komm-
Únistar í Húsavík innan við 20 að
tölu.
Áðurnefnd blöð (»Verkam.« og
»Alþýðum.« á Akureyri) deila um
samstarfsyfirlýsinguna. »Alþýðum.«
segir hana »háborgaralegs eðlis«,
en »Verkamaðurinn« vill allt annað
frekar heyra uin hana sagt.
Yfirlýsingin er svohljóðandi:
»Undirritaðar stjórnir Framsókn-
arfélags, Jafnaðarmannafélags og
Kommúnistafélags Húsavíkur lýsa
yfir því, að þær ákveða að vinstri
flokkarnir þrír í Húsavík skuli vinna
sameiginlega að kosningu Sigurðar
Kristjánsosnar yngra í Steinholti í
hreppsnefnd Húsavíkurhrepps,
byggt á þeirri ákvörðun, að allir
þessir flokkar — bæði í gegn um
sveitarstjórn og einnig með al-
mennu samstarfi — beiti sér fyrir
eftirfarandi:
1. Eflingu atvinnuveganna á
Húsavík og þá fyrst og frenist með
því:
að styðja af fremsta megni aukn-
ingu sjávarútvegs,
að vinna að því, að í Húsavík fari
fram síldarsöltun i stórum stíl,
að vinna að því, að sjómenn nái
samböndum til að selja ísfisk, hve-
nær sem hagfellt þykir að veiða
hann,
að vinna að þvi, að jaínan sé til
sæmilegur beituforði í Húsavík,
að vinna að því, að garðrækt sé
aukin,
að vinna að því, að fénaður
hreppsbúa sé betur fóðurtryggður
en stundum hefir verið,
að vinna að því, að hið opinbera
veiti jafnan þann stuðning, er skylt
er til framkvæmda og atvinnubóta í
þorpinu,
" • • • • • »-• m •-•-<
að þeim reglum, sem Verka-
mannafélag Húsavíkur og Verka-
kvennafélagið »Von« setja um
kaupgreiðslur, sé fylgt.
2. Fullkomnun hafnargerðarinnar
í Húsavík.
3. Framkvæmd hitaveitu frá
Hverunum til Húsavíkur.
4. Að öflug peningabúð —
bankaútbú — verði sett á stofn í
Húsavík.
5. Jafnrétti og friði á lýðræðis-
grundvelli, en gegn fasismanum í
þeim myndum, sem hann birtist (t.
d. útilokun frá viiniu vegna póli-
tískra skoðana).
Húsavík 15. nóv. 1935.
Stjórn Framsóknarfélags Húsávíkur.
Karl Kristjánsson. Hjalti Illugason.
Bcnedikt Björnsson.
Stjórn Jafnaðarm.fél. Húsavíkur.
Þórður Eggertsson. Sigurður Krist-
jánsson.
Stjórn Konnnúnistafél. Húsavíkur:
Kristján Júliusson. Guömundur
Jónsson. Jóhann Björnsson.
Auðvitað hefir »Alþýðumaðurinn«
alveg rétt fyrir sér í því, að í yfir-
lýsingu þessari er enginn »komm-
únismi« í þess orðs venjulegustu
merkingu. En »Verkamaðurinn«
þarf ekki að vera argur yfir því. I
yfirlýsingunni kemur fram fram-
sóknarhugur og lýðræðisandi, sem
heiður er fyrir húsvíska kommún-
ista að hafa talið fullnægjandt
grundvöll fyrir samvinnu. Ættu
kommúnistar annarra byggðarlaga
að taka sér þetta til fyrirmyndar.
Þá myndu þeir þarfari þegnar og
jineira til greina teknir en nú -eru
þeir.
Undir alla fiinm iiði yfirlýsing-
arinnar mun hver framgjarn og
frjálslyndur Húsvíkingur geta ritað.
011 framkvæmdamálin, sem nefnd
eru í yfirlýsingunni, eru mjög að-
kallandi og lítt umdeilanleg. Verka-
mennirnir hafa sama rétt til að á-
kveða verð sinnar vöru — vinnunn-
ar — eins og frainleiðendur verð
kjöts og mjólkur (sbr. síðustu máls-
grein 1. liðs). Qegn Fasisma vilí
hver lýðræðissinni vinna. Otilokun
frá vinnu fyrir stjórnmálaskoðun
eingöngu, er ósamboðin frjálslynd-
um mönnum (sbr. 5. lið).
Húsavíkurþorp varð fyrir ógur-
legu stórtjóni í október 1934. Þá
eyðilögðustu rnargir bátar, stærri og
smærri, er margt fólk hafði haft at-
vinnu af. Síðastliðið sumar var þar
mikil vinna við byggingu hafnar-
bryggjti, fjörustéttar og sjúkrahúss.
Að þeirri vinnu snerust hinir skip-
lausu sjómenn í bili. En eftirleiðis
verður ekki atvinna við þetta. Þess
vegna þarf að nýju að efla sjósókn
og hverskonar nytsama atvinnuvegl,
svo fólkið hafi nóg verkefni.
Húsavíkurþorp hefir mikil skilyrði
til vaxtar og viðgangs, ekki sízt nú,
þegar hafnarbryggja er þar komin.
Annarsvegar eru ein af betri fiski-
miðum hér við land (þorskur, síld,
ýsa, flatfiskur). Hinsvegar ágætur
jarðvegur: frjó og éfnarík mold og
mikil víðátta. Túnrækt er þar þegar
mjög mikil og garðrækt í hröðum
vexti. Þorpið mjólkurfæðir sig að
mestu og kjötfæðir sig að býsna
miklu leyti. Sauðfé þorþsbúa getur
sótt sumarbeit á kjarnaafrétti
Kelduhverfis og Mývatnssveitar.
Loks eru hinir heitu hverir
Reykjahverfis í aðeins 18 km. fjar-
lægð. Og það mun varla líða lang-
ur tími þar til vatn úr þeim verður
leitt til Húsavíkur og sívirkur hiti
jarðar þannig notaður til þess að
vinna fyrir þorpið: hita íbúðir,
gróðuvhús, fiskþerrihús, saltvinnslu-
stöð o. s. frv., o. s. frv.
Húsavík er nefnilega að skilyrð-
um einn af beztu blettum þessa
lands, — þeim blettum, sem þjóðfé-
lagið mun velja til að fullkomna og
útbúa sein aðsetur fyrir stóran hóp
þegna sinna, þegar framsæknir
menn og frjálslyndir hafa sigrast á
þröngsýnu íhaldi og vanafestu og
knúið öfgafullan konnnúnisma til
bróðurlegs samstarfs eða eytt hon-
um.
Samvinna vinstri flokkanna i
Húsavík við kosningu hreppsnefnd-
armannsins 17. nóv. s. 1. — og sam-
vinnuyfirlýsingin — er vottur um
nokkurn skilning á þessu, og um
leið vísir til framtíðarsamtaka, eins
og þau ættu að verða.
Þessi samvinna gjörsigraði Sjálf-
stæðisflokkinn — íhaldið. — Það
hefði að vísu verið létt verk fyrir
Framsóknar- og Jafnaðarmenn útaf
fyrir sig. Það hefðu jafnvel Fram-
sóknarmenn einir getað gert. En
hún gerði meira. Hún fékk öfgum
byltingarsinnanna í hóf stillt — eða
öllu hel^lur: eyddi þeim.
Fyrir það er þessi samvinna um-
ræðuverð — og dálítið eftirtektar-
vert hvernig framhaldið verður.
Húsavík 12. des. 1985.
Karl Kristjánsson.
Svínarækt.
Á allra síðustu árum hafa tvær
framleiðslugreinar bætzt við hina
fábreyttu framleiðsluhætti íslenzkra
bænda: refarækt og svinarækt. Og
allt útlit er fyrir, að sú þriðja sé í
uppsiglingu, kornræktin. Er það vel
farið, því hingað til hefir fram-
leiðsla þeirra næstum eingöngu ver-
ið kjöt, ull, og mjólkurafuröir og of-
urlítið af garðávöxtum, til heima-
notkunar, — þótt enn séu — þvi
miður — mörg heimili á landi voru,
sem enga hafa garðholuna. Slík fá-
breytni í framleiðsluháttum hefir or-
sakað ógurlegt fjárhagslegt hrun,
meðal bændanna, nú í kreppunni,
þar sem aðalvaran, dilkakjötið, hef-
ir ekki selzt, nema með undirboði
frá framleiðslukostnaði, auk þess
sem ailtaf fer minnkandi það magn,
sem hægt er að selja. Hinir fram-
sýnni, tneðal bændanna, fóru þess-
vegna að svipast um eftir fleiru,
sem bændur gætu stundað, og ár-
angur þeirrar leitar eru þessar 2—
3 framleiðslugreinar, sern ég drap á
hér að ofan, alifuglarækt o. fl.
Allt virðist þetta lofa góðu, ef
þekking, vilji og hagsýni eru til
staðar.
Hvað refaræktína snertir, þá virð-
ist hún vera komin allvel á veg, þar
sem Búnaðarfélag Islands hefir tek>
ið hana á arma sína og leggur
bændum, m. a. til sérstakan refa-
ræktarráðunaut, og hlýtur það að
vera ómetanlegur styrkur íyrir alla,
sem eru að byrja, því skerið, sem
oftast steytir á, er vankunnátta
byrjendanna.
Með svínaræktina er allt öðru málí
að gegna, enginn sérstakur ráðu-
nautur til leiðbeininga, ekkert (svo
mér sé kunnugt) til á íslenzku um
það mál, o. s. frv.
Afleiðingin hefir því orðið sú, hjá
alltof mörgum svínaræktarbyrjend-
um, að þeir hafa gefizt upp, vegna
ýmiskonar mistaka, og litlar eða
engar líkur til að þeir byrji framar
í þeirri grein — sumir hverjir. Qeta
allir séð, hvílíkt tjón það er fyrir
unga atvinnugrein og að svo búið
má ekki standa.
Eftir fornsögum vorum og ör-
nefnum að dæma hefir svínarækt
verið talsverður þáttur landbúnað-
arins til forna. Samt mun yfirleitt
hafa verið farið illa með svínin og
arðurinn sjálfsagt verið eftir þvf.
Mun þeim allvíða hafa verið beitt,
vetur og sumar, í skógana. Sú teg-
und, sem þoldi slíka meðferð, hlýt-
ur að hafa verið óvenju harðgerð og
loðin vel. Leifar af slíkri svínateg-
ung finnast enn í stöku afdölum í
Noregi og e. t. v. víðar. Þau eru
stálgrá að lit, harðgerð mjög, en
þykja afurðarýr.
1.
Svlnaættirnar.
Svínin teljast til hófdýranna og
er nánastur frændi þeirra vatnahest-
urinn. Af þeim eru til fleiri ættir og
er aðeins ein, villisvínið (sus), í ná-
inni ætt við hið tamda svín.
Villisvínið greinist í margar teg-
undir og afbrigði, og er útbreitt
næstum um allan hinn gamla heim.
Aðeins tvær tegundir villisvíns, hið
evrópiska villisvín og Asíu-villisvin-
ið (sus scorfa og sus vittatus) eru
einskonar forfeður tamda svínsins,
hvort í sinni álfu.
Svo iangt sem sögur ná, hefir
tamda svínið verið eign mannanna,
og nú er það útbreitt um allan
heim. Samkvæmt áðurnefndum upp-
runa greinist það í tvo höfuðstofna:
Evrópu- og Aslusvínið.
Tamda svinið i Evrópa, sem talið
er að sé afspringur evrópiska villi-
svínsins, og getur enn þann dag í
dag sameinast því, er háfætt, með
bogið bak, langt trýni og ýmist
hangandi eða standandi eyru. Lit-
urinn er gulhvítur eða ryðgulur,
stundum grá- eða svartflekkóttur.
Tamda svínið í Asíu skilur sig
frá því evrópiska með styttra og
breiðara höfði og útstæðum kinn-
tannaröðum.
Þessir tveir höfuðstofnar grein-
ast, hvor fyrir sig', í mörg afbrigði
og ættir.
Svínaættirnar í Evrópu greinast í
fjóra höfuðflokka:
1. Landsvínið í Mið-, Vestur- og
Norður-Evrópu.
2. Hrokkna kynið í Suðaustur-Ev-
rópu.
3. Hið svonefnda rómanska kyn.
4. Kynið á Englandi.
Verð ég að láta mér nægja að.