Dagur - 21.04.1937, Blaðsíða 2

62
DAGUR
16. tbl.
,Allt er betra en
I.
Undanfarin ár hefir íslenzka
þjóðin orðið að þola eldraunir ým-
issa vandkvæða. Hinar stöðugu
viðsjár stórþjóðanna eftir heims-
styrjöldina og afleiðingar hennar,
hafa lagzt í fang öllu friðsamlegu
lífi. Viðskiptahömlur og tollmúrar
hafa verið og eru Þrándur í Götu
allrar frjálsrar verzlunar og eðli-
legra viðskipta milli þjóða. Hér á
landi hefir þetta greinilegast kom-
ið fram í hinum miklu erfiðleik-
um um sölu afurðanna, svo mjög
hefir þrengt að öllum framleið-
endum til lands og sjávar. Þetta
allt er kunnara en frá þurfi að
segja. En í þessum eldraunum hef-
ir viðhorf íslenzku stjórnmála-
flokkanna mótazt og skýrzt. Skal
nú stuttlega vikið að viðhorfi
flokkanna.
II.
Saga hins íslenzka afturhalds er
raunasaga. Frá öndverðu hafa í-
haldsmenn óspart blótað guði sína,
þá hina afskræmilegu, sem þeir
sjálfir gefa falleg heiti, svo sem ó-
heft einstaklingsframtak og frelsi,
en er í raun og veru aðstaða fárra
manna til að ráð yfir lýð, lönd-
um og lausum aurum, ýmist fyrir
kraft hinnar mótuðu myntar, eða
blátt áfram vegna gífurlegrar
skuldasöfnunar, sem vaxið hefir
bönkunum yfir höfuð, sakir lin-
kindar bankastjóranna við brask-
arana. Hugtakið, sem felst í orð-
inu einstaklingsframtak, eins og
aíturhaldið hefir framkvæmt það,
er í stuttu máli sagt sú aðstaða,
að nokkrir stóreignamenn og
heildsalar geti rakað saman fé ár-
lega, og nokkrir ábyrgðarlausir og
óprúttnir spekúlantar geti óáreitt-
ir ieikið sér með sparifé og láns-
traust þjóðarinnar. Þetta telja
blöð og málpípur afturhaldsins
sjálfsagt mál. En afleiðing hins
eftirlitslausa einstaklingsbrasks
hefir orðið milljónatöp bankanna
á nokkrum mönnum og íþynging
atvinnuveganna.
Innan íhaldsflokksins hefir jafn-
an maður gengið undir manns
hönd til að verja fjármálaspillingu
og milijónatöp braskaranna á und-
anförnum árum. Svo langt hefir
ósvífnin gengið, að Ólafur Thors
hét á allt íhaldsliðið um daginn að
„veita viðnám“ gegn því, að spari-
fé þjóðarinnar, sem Kveldúlfur
hefir sogað í hít sína, væri tryggt
eftir föngum. Ef Landsbankinn
gengi ekki að því að gefa Thors-
bræðrum eftir um 1 milljón króna,
þá átti „viðnámið“ að skella á.
Sennilega hefir lýðræði landsins
aldrei verið sýnd meiri lítilsvirð-
ing en með framkomu Ó. Th. í
þessu máli. En afturhaldið gerði
góðan róm að allri frammistöð-
unni. Það vildi ekkert annað gera
en verðlauna allt sukkið, fjár-
dráttinn og óstjórnina í Kveldúlfi
með einnar milljón króna eftir-
gjöf! Þó fóru svo leikar í þessu
máli, að íhaldið gugnaði á að
„veita viðnámið11, þ_egar það sá við
hvert ofurefli var að etja.
Þá var Björn Ólafsson, fulltrúi
heildsalanna í Reykjavík, ekki
myrkur í máli í útvarpserindi sínu
um verzlunarmálin. Var ekki
hægt að skilja mál hans á annan
veg , en að þjóðin væri til vegna
heildsalanna, og að það væri ský-
laus réttur þeirra að verzla við
landsmenn, sem þýðir oftast í
framkvæmdinni að okra á lands-
mönnutn. Nægir að benda á srór-
gróða heildsalanna undanfann ár,
smbr. rannsóknir skipulagsnefntí-
ar atvinnumála.
Raunasaga íhaldsflokksins er á
þá leið, að hann stendur vörð um
hagsmuni nokkurra stóreigna-
manna og heildsala, sem krefjast
þess „réttar“ að græða árlega stór-
fé á þjóðinni. Hann stendur vörð
um hag og háttu nokkurra stórút-
gerðarmanna og braskara, sem
eyða gróða góðæranna hérlendis
eða erlendis í óhóf og vitleysu, en
láta skipin ganga úr sér og þjóð-
inni blæða, ef spilaborgir þeirra
um fljóttekinn gróða hrynja í
rústir. Saga íhaldsins er á þá leið,
að hagur fárra marina er jafnan
settur þjóðarhag ofar. Svo langt
gengur þetta, að málgögn flokks-
ins hafa varið af sinni alkunnu
andagift, njósnara og landhelgis-
þjófa, sem auðguðust á því að gefa
útlendingum upplýsingar um
varðskipin, svo þeir gætu í næði
látið ránsgreipar sópa um land-
helgina. Og einn slíkur kumpáni
er vel séður á þingbekkjum í-
haldsins. Þetta eru sjálfstæðir
menn, sem kunna að afla sér fjár!
Á undanförnum árum hafa
æðstuprestar íhaldsins sóað mill-
jónum króna af lánsfé og sparifé
þjóðarinnar í óhóf og vitlaust
brask. En skortur á rekstursfé, at-
vinnuleysi og okurvextir, sem
liggja eins og mara á þjóðinni,
munu lengi halda á lofti minningu
þeirra manna, sem lifðu hátt á
kostnað þjóðarinnar fyrir náð síns
flokks.
III.
íhaldsmenn hafa 2 taglhnýtinga,
Bændaflokkinn svokallaða og Naz-
ista, sem þeir afneita með vörun-
um í dagsbirtunni, en styðja í
verki í leynum. Þannig er það op-
inbert leyndarmál, að íhaldið kom
móðurskipi Bændaflokksins, Hann-
esi Jónssyni, á þing. En hann hefir
það helzt sér til ágætis, að vera
einhver þrautleiðinlegasti maður,
sem hefir látið til sín heyra í út-
varpinu, og svo er hann íhaldinu
auðvitað mjög fylgispakur í öllum
þess herferðum, eins og aðrir
Bændaflokksmenn. Gera þessir
tveir flokkar smámál ein að á-
greiningsmálum, en í raun og veru
er þetta einn og sami flokkur. Má
hverjum heilvita manni vera það
ljóst, að æðstuprestar íhaldsins
myndu hvorki hafa stuðlað að
kosningu Hannesar Jónssonar né
veitt málgagni Bændaflokksins
ihaldið'.
fjárhagsstuðning, ef þeir hefðu
ekki átt dygga þjónustu vísa í
staðinn. Er það nú talið fullvíst,
að þetta allsherjarafturhald verði
í bandalagi við næstu kosningar
og þarf þá ekki frekari vitna við
um viðhorf þessara flokka og sjón-
armið, þau eru ein og hin sömu.
En íhaldsmenn hafa líka hinar
mestu mætur á Nazistum, verja
ýms óhæfuverk þeirra, svo sem
vasabókarþjófnaðinn o. fl., en af-
neita þeim margsinnis, þegar líður
að kosningum. Hinsvegar eru mál-
gögn íhaldsmanna full aðdáunar á
hinum erlendu einræðisherrum,
hæla þeim á hvert reipi, og telja
uppreisn Francos gegn löglegri
stjórn Spánar til hreystiverka. Og
það er vitað, að fasisminn á ítök
í hjörtum margra íhaldsmanna,
þótt þeir reyni að dyljast með
lýðskrumi og fallegum flokksheit-
um.
IV.
Gegn hinni neikvæðu afstöðu
afturhaldsins til allra vandamála
þjóðfélagsins, hafa núverandi
stjórnarflokkar barizt góðri bar-
áttu. Þeir hafa tekið með festu og
þreki á hinum margvíslegu vanda-
málum, beitt sér fyrir hverskonar
nýjungum í atvinnumálum, svo
sem karfavinnslu, fiskherðingu,
auknum síldarverksmiðjum, o. fl.
o. fl. Þeir hafa í félagi komið af-
urðasölulögunum á til hagsbóta
fyrir alla bændastétt landsins. Og
þeir hafa komið á hagstæðum
greiðslujöfnuði við útlönd með
starfsemi Innflutnings- og Gjald-
eyrisnefndar. Gegn öllum umbóta-
störfum stjórnarflokkanna hefir
afturhaldið barizt með hnúum og
hnefum. Fyrir löngu eru allir aft-
urhaldsflokkarnir gersamlega rök-
þrota og standa nú strípaðir
frammi fyrir alþjóð í allri sinni
hugsjónaörbirgð. í þessu er fas-
ismahættan fólgin. Það er saga
alls afturhalds á öllum tímum að
grípa til hnefaréttarins, þegar rök-
in vanta og blekkingar duga ekki
lengur. Þess vegna æfði íhaldið
liermennsku í Kveldúlfsportinu
um árið og þessvegna æfa Nazist-
ar baráttulið. Það er vitað að við
næstu kosningar sameinast öll aft-
urhaldsöflin, ljóst eða leynt, og
munu gera sitt ítrasta til að vinna
þær. Afturhaldið veit sem er, að
ef það vinnur ekki næstu kosn-
ingar, þá á það sér aldrei við-
reisnarvon framar. Meðan ýmissir s
örðugleikar þjaka þjóðinni er
nokkur von til að gera allt um-
bótastarf stjórnarflokkanna tor-
tryggilegt með ýmiskonar óhróðri
og blekkingum. En eftir því sem
árin líða og árangurinn kemur
betur í ljós, er óhugsandi að vefja
neinum blekkingahéðni að höfðum
landsmanna.
Við næstu kosningar stendur ís-
lenzka þjóðin á örlögþrungnum
krossgötum. Annarsvegar er við-
reisn og bjargráðastarf stjórnar-
flokkanna, hins vegar ánauð og
ógnir afturhaldsins. Hvað skeður,
ef íhaldsöflin kæmust til valda?
Þeirra fyrsta verk yrði að afnema
öll innflutningshöft og gjaldeyris-
nefnd, sem unnið hefir það afrek
að koma á hagstæðum greiðslu-
jöfnuði við útlönd, en það er þjóð-
inni lífsnauðsyn. Þá myndi aftur-
haldið gera tilraunir til að lækka
kaupgjald í landinu og gera þann-
ig hlut allrar alþýðu verri. Því
auðvitað byggjast sölumöguleikar
á framleiðslu sveitanna á því, að
kaupgeta sé fyrir hendi í kaup-
stöðunum. Þá myndi atvinnuleysið
stórlega aukast, því afturhaldið
myndi draga úr öllum verklegum
framkvæmdum hins opinbera, en
við það ykjust enn vandræði allra
landsmanna. Afurðasölulögin yrðu
annaðhvort afnumin eða gerð
gagnslaus og myndi hlutur sveita-
fólksins versna við það um allan
helming. Þá myndi afturhaldið
ekki víla fyrir sér að gefa allskon-
ar bröskurum og óreiðufélögum
eftir stórfé af sparifé og lánsfé
landsmanna. í stuttu máli sagt, ef
afturhaldið kæmist til valda í
landinu, þá myndu hefjast skelfi-
legri bolabrögð um allt stjórnar-
far, en dæmi eru til, og það gæti
enganveginn endað nema með til-
raunum til einræðis í landinu.
Gegn þeim hörmungum berjast
allir frjálslyndir menn við næstu
kosningar. Á þess,um hættulegu
tímum verður að stilla öllum
flokkskröfum í hóf og umfram allt
að eyðileggja ekki samvinnu
stjórnarflokkanna með neinu bylt-
ingabrölti í einni eða annari
wwfwiwmmmwHni
Gardínutau,
fleiri tegundir, nýkomid.
Kaupfélag Eyfirðinga
Vefnaðarvörudeild.