Dagur - 20.10.1938, Blaðsíða 3

45. tbl.
DAGUR
183
Island og Islendingar.
LANDFLÓTTA ÞJÓÐIR.
Margar sögur vorar byrja á að
skýra frá að Haraldur hárfagri
hafi brotið Noreg undir sig, en
margir göfugir menn hafi stokkið
frá óðulum sínum til íslands eða
vestur um haf, heldur en að þola
ofríki konungs.
Að sagan endurtaki sig er á-
þreifanleg reynsla. Enn stökkva
menn frá eignum og óðulum og
leita sér bólfestu í fjarlægum
löndum, fremur en þola ofríki
þeirra er brotið hafa þau héruð
undir sig er þeir áður byggðu.
Gyðingar hafa verið landflótta
þjóð um æfilangt skeið; og þó hafa
þeir orðið ofjarlar sumra ef ekki
flestra hinna svonefndu stórþjóða
í verzlunar- og peningamálum,
þar sem þeir hafa tekið sér ból-
festu. Nýlega hafa þeir óskað að
fá aðsetur í Noregi. — Tékkar
fara landflótta í tugum þúsunda,
þeir hafa óskað að mega hverfa
vestur um haf og setjast að í
norðvestur Kanada. Eg geng að
því sem vísu, að áður en varir
fari einhver hluti þeirra flótta-
manna, sem nú eru í vandræðum
með bólfestu, þess á leit, að fá
landsvist á íslandi.
er mold höfð í milli hnausanna
til uppfyllingar.
En hvernig var það, voruð þið
ekki að gera tilraun með þetta
hér fyrir tveimur árum? spurði
eg, og misheppnaðist það ekki?
Jú það er rétt, var svarið, við
undirbjuggum þetta svo illa þá,
að allt vatnið rann út af túninu
hjá okkur, áður en það náði að
frjósa, en nú ætlum við að halda
vatninu í skefjum innan garðsins
og vona svo auðvitað, að komi
frost.
Ætlið þið svo að selja aðgang-
inn að svellinu og græða á því
peninga? spurði eg. Ekki er nú til-
gangurinn sá að græða á þessu fé,
svaraði þessi sami, þó gerum við
ráð fyrir að selja ofurlítið aðgang-
inn, ef svellið fæst gott, rétt til
þess að hafa svolítið upp í kostn-
aðinn, sem alltaf mun verða dá-
lítill, en aðalmarkmiðið er það
fyrir okkur að vekja áhuga al-
mennings fyrir þessari hollu og
góðu íþrótt, skautaíþróttinni, sem
því miður svo afar fáir stunda, og
mun þ>að vera meðfram því að
kenna að hér festir svo sjaldan ís
á pollinum og mönnum þykir
langt að fara á skauta fram á
Eyjafjarðará.
Ég kvaddi þennan unga mann
og gekk hann aftur að verkinu.
En þökk sé íþróttafélaginu „Þór“
fyrir framtakssemina og þessum
ungu mönnum, er þetta leggja á
sig fyrir áhugamál sitt. Allir bæj-
arbúar munu óska þess, að þessi
tilraun megi takast, og þeir fái að
njóta svellsins í vetur.
Akureyri 5. okt. 1938.
Árvakur,
ÍSLAND EKKI FULLNUMIÐ
LAND.
Það er öllum ljóst, er nokkuð
hafa ferðast um ísland, að það er
langt frá því að vera fullnumið.
Sjálfsagt hefir enginn gizkað á,
eða getur gizkað á, hve margir
menn gætu lifað og starfað á ís-
landi, en trúað gæti eg að það fari
svo í framtíðinni, að ísland verði
eitt hið fjölbyggðasta fjallaland í
álfunni. Sem betur fer eru augu
þjóðarinnar óðum að ljúkast upp,
og sjá að möguleikar til farsæl-
legrar afkomu eru márgfaldir á
móts við það sem lengi var álitið,
en hina fyllstu og ýtrustu mögu-
leika til fólksfjöigunar og velmeg-
unar hafa fáir hugmynd um.
Helgi Péturss hefir manna
fyrstur og manna bezt sýnt fram
á að Islendingar eru ein hin efni-
legasta þjóð, ef rétt er stefnt, og
Englendingurinn Adam Ruther-
ford hefir þú tröllatrú á landinu
og þjóðinni, að hann spáir hvoru-
tveggju hinni glæsilegustu fram-
tíð; álítur að landið og þjóðin sé
fyrirhugað til mikilla dáða og af-
reka. Um álit Helga Péturss og
spádóma Rutherfords er ekki
nema gott eitt að segja, og hvað
helzt á erfiðum tímum, er nauð-
synlegt að geta litið björtum aug-
um á framtíðina og gert sér góðar
vonir, en þó skyldi enginn gleyma
að við lifum á einum hinum al-
varlegustu tímum er enn hafa yfir
álfuna komið, og að við íslending-
ar eigum því meira í húfi í fram-
tíðinni sem erlendar þjóðir sann-
færast betur um hina mörgu og
miklu afkomumöguleika landsins.
ÆSKILEGIR INNFLYTJENDUR.
Það er gizkað á, að um 30 þús-
und íslendingar séu búsettir í
Bandaríkjunum og Kanada. Það
er menntað og mannvænlegt fólk,
og á sumum sviðum víðsýnna og
gleggra en við sem heima búum.
Það gæti verið stór gróði — and-
legur og efnislegur — fyrir bæði
Austur- og Vestur-íslendinga, að
nokkur hundruð þeirra — eða
þúsund flyttust heim og settust
hér að til fulls. Þeir myndu út-
breiða hér áður óþekkta búnaðar-
hætti og finndu eflaust áður
óþekktar landsnytjar. — Mögu-
leika fyrir þessu landnámi ætti að
athuga áður en það er of seint.
Áður en okkur óskylt fólk flytur
inn í landið, að okkur óspurðum,
og tekur það ránshendi. Því með
jafn mikið og gott landrými og
við höfum, getum við ekki vænzt
að verða látnir afskiptalausir
eins og nú horfir við í álfunni.
HIÐ HELGA LAND.
Fi’á því að Vesturheimsferðir
hófust, hefir ísland ætíð verið hið
lielga land í augum Vestur-íslend-
inga og þetta er svo enn í dag.
Jafnvel þeir, sem bornir eru og
barnfæddir vestra hafa tekið þessa
skoðun í arf frá foreldrum sínum
og þar er fylgst með því sem hér
heima gerist af meiri athygli og
dýpri samúð en í nokkru öðru
landi, og grunur minn er sá —
byggður á sterkum líkum, að auð-
velt væri að fá fjölda marga til að
flytja heim til aðseturs.
Það vildi svo einkennilega til,
að þegar ég var að skrifa það sem
að framan er sagt, barst mér bréf
vestan af Kyrrahafsströnd, frá
skáldkonunni Jakobínu Johnson,
og þó að það fjalli ekki beinlínis
um þau efni, er ég hefi verið að
tala um, þá er þar nokkur sönnun
fyrir því, sem ég hefi sagt um hug
Vestur-íslendinga og þau sterku
tengsl sem verið hafa frá upphafi
milli manna austan hafs og vest-
an og sem nú styrkjast árlega við
gagnkvæmar heimsóknir góðra
gesta. Frú Jakobína skrifar 15.
sept. síðastl.
„Það er ennþá góð íslenzk
stemning hér um slóðir, síðan
Jónas Jónsson heimsótti okkur.
Þetta örvar mig til framkvæmda
í því efni sem annríki lífsins ýtir
til hliðar dag eftir dag, nfl. bréf-
legs viðtals við vini manns heima.
Jónas Jónsson má hafa haðann á
og þarf talsvert þrék til þess sem
hann gerir á þessu sumri. Hann er
á stöðugu ferðalagi og talar alltaf
og alstaðar fyrir Islendinga og við
þá, verður fyrir miklum missvefni
— eða svo var það hér. — Fólkið
er hrifið af hans góðu og alþýð-
legu framkomu og hópast um
hann og vill ekki sleppa honum.
Unga fólkið finnur að hann er
reglulegur cosmopolitan1) og því
þykir vænt um að hann talar
ensku svona vel, svarar blaða-
mönnum og ávarpar á ensku hvar
sem hann er beðinn að gera það.
Hér er alstaðar langtum meiri á-
hugi fyrir Scandinavisku löndun-
um en nokkru sinni fyrr. Þeirra
socal og economic policy2) athug-
uð og umrædd. í sumar var hér á
ferð Hambro, forseti norska stór-
þingsins. Hann talaði opinberlega
á ensku og í útvarpið. Hann er
hreinasta afbragð í ræðustól.“
Að sinni fer ég ekki fleiri orð-
um um þetta mál, en vil taka það
fram, að æskilegustu innflytjend-
ur til íslands eru fyrst og fremst
Vestur-íslendingar.
F. H. Berg.
U alheimsborgari.
2) Þjóðfélagsleg og hagfræðileg stefna.
ZION. Samkomur næstkomandi
sunnudag: Kl. 10% f. h. Sunnu-
dagaskóli. Öll börn velkomin. —
Kl. 4: Almenn samkoma. — Kl.
8V2: Almenn samkoma. — Ólafur
Ólafsson, kristniboði og Gunnar
Sigurjónsson, cand. theol., tala á
báðum samkomunum.

•V-
i
í
♦
Handan ylir höfin.
♦
♦
♦
♦
— Stórbruni varð í Stokkhólmi
10. þ. m. í brunanum eyðilögðust
fimm skipsfarmar af Íslandssíld,
er stórkaupmennirnir Ameln áttu.
— Óeirðir hafa gosið upp 1
Austurríki milli kaþólsku kirkj-
unnar og' nazistaflokksins. Nazist-
ar gerðu árás á höll erkibiskups-
ins í Vínarborg og bústað prest-
anna, fótbrutu einn prestinn og
settu biskupinn í fangelsi í höll
sinni. Páfastóllinn mótmælir of-
beldisverkunum.
— Belgísk farþegaflugvél hrap-
aði til jarðar á Þýzkalandi 10. þ.
m., og biðu 20 manns bana.
— Kínverjar segjast hafa unnið
mikinn sigur á Japönum fyrir
nokkru sunnan við Yangtzefljót
og hafi 20 þús. japanskir hermenn
stráfallið í orustu þar.
Japanir hafa sett mikinn her
á land í Suður-Kína.
— Samningar milli Ungverja og
Tékkóslóvakíu ganga erfiðlegar
en búizt var við um tíma. Eru
kröfur Ungverja miklu víðtækari
en menn höfðu búizt við. Tals-
verðar óeirðir hafa orðið á landa-
mærunum. Hitler og Mussolini
eru sagðir ósammála um kröfur
Ungverja. Vill Hitler ekki láta
Ungverjaland fá sameiginleg
landamæri við Pólland. Ríkis-
stjórnir Rúmeníu og Júgóslavíu,
sem eru bandalagsríki Tékkósló-
vakíu, hafa mótmælt kröfum Ung-
verja og telja þær svo ósanngjarn-
ar, að ekki geti komið til mála að
verða við þeim.
— Þingkosningar eru nýlega af-
staðnar í Nýja Sjálandi. Úrslit
kosninganna urðu þau, að jafnað-
armenn fengu hreinan meirihluta
eins og þeir áður höfðu.
— John Simon fjármálaráð-
herra Breta og náinn samstarfs-
maður Chamberlains, hefir birt
tilkynningu, þar sem lögð er
mikil áherzla á nauðsyn þess að
undirbúnar séu nú þegar ýmsar
varúðarráðstafanir, því enginn
tími vinnist til slíks, þegar ný
ófriðarhætta sé skollin yfir. Þykir
þetta benda á vantrú Chamber-
lains og stuðningsmanna hans á
utanríkismálastefnu sinni.
—Fregnir hafa borizt frá Ber-
lín um það, að engin þjóðarat-
kvæðgreiðsla muni fara fram í
Súdetahérðunum. Hafi samkomu-
lag orðið um þetta í alþjóða-
nefndinni. Samkvæmt því verða
lnadamæri Tékóslóvakíu ákveðin
með samningi. Er þess jafnframt
vænzt, að samkomulag fari batn-
andi milli Þýzkalands og Tékkó-
slóvakíu.
Skíðafataefnið komið
Fingra- og belgvetlingar úr
skinni, — nýfustu tiskur.
Hannyrðaverzl. Ragnh. O. Björnsson.