Dagur - 01.12.1938, Blaðsíða 1

D AGU R
kemur út á hverjum fimtu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
GJaldkeri: Árni Jóhanns-
son 1 Kaupfél. Eyfiröinga
Gjalddagi fyrir 1. Júli.
• • • • •
XXI. árg. |
Afgreiðslan
er hjá JÓNl Þ. ÞÓB, Norð-
urgötu 3. Talsimi 112. Upp-
sögn, bundin við áramót, sé
komin til afgreiöslumanns
fyrir 1. des.
Akureyri 1. desember 1938.
51. B. tbl.
Landbrot 09 ræktun.
Jóhann Frímann:
í dag verða sjálfsagt sögð mörg
fögur og spakleg orð um sjálf-
stæði þjóðar vorrar. Sennilega
verða þó fá þeirra minnisstæð,
þegar stundir líða fram. Lausnar-
orð tímanna eru sjaldan sögð í
veizuskvaldri eða hátíðaglaumi,
heldur á reynzlu- og alvörustund-
um. — Maður, sem fer yfir heiði í
björtu veðri og þykist sjálfur geta
séð fótum sínum forráð, tekur lítt
mark á því, þótt til hans sé hróp-
að: „Haltu svo fram stefnunni",
„víktu til hægri“, eða „víktu til
vinstri“, þótt sá, er stóð þar í
sömu sporum í dimmviðri og villt-
ur, minnist slíkra aðvarana æfi-
langt, því að þau réðu örlögum
hans og afdrifum í förinni yfir
Illagil og Bröttubrekku.
Þó gæti svo farið, að þjóð vor
kæmi fyrr en varir að þeim vega-
mótum, að góð ráð yrðu dýr, og
hún sæi, að frelsi hennar og sjálfs-
forræði er annað og meira en
játning varanna og sjálfsögð og
eilíf mannréttindi, sem aldrei
verða af henni tekin, hvernig sem
á er haldið.
Skeleggustu og orðslingustu rit-
höfundar þjóðarinnar hafa misk-
unnarlaust dregið dár að hinu
„sjálfstæða fólki“, mönnunum, sem
heldur vildu svelta en þiggja náð-
arbrauð, mönnunum, sem heldur
vildu búa skuldlaust, þótt hokur
væri, en kaupa yfirlæti og umsvif
fyrir annara fé. — Og vissulega
er slíkur hugsunarháttur skopleg-
ur og hættulegur, þegar hann
rekur menn út í ýkjur og öfgar.
En það er þó jafnvíst, að heil-
brigður metnaður og sjálfsbjarg-
arhvöt er snar og vígður þáttur
þjóðlífs vors, ein þeirra „fornu
dyggða“, sem nú tíðkast að hafa i'
flimtingum, en eru þó fjöregg
þjóðarinnar og lífgjafar.
íslenzkir bændur hafa á síðustu
áratugum hafið nýtt landnám í
sínu eigin landi. TæPlega getur
veglegra hlutskipti. En mér er
sagt, að sumstaðar hafi hinn op-
inberi: fjárstyrkur og meðfæddur
stórhugur teygt menn lengra i
þessa átt en góðu hófi gegnir:
Sumir hafa hugsað um það eitt að
leggja sem mesta víðáttu undir
plóginn og herfið, en minna um
það skeytt, að búa svo um hnút-
ana, að jarðabótin gæti orðið til
langframa og tök væru á að rœkta
hið brotna land. Árangurinn hefir
orðið: Víðlent landbrot, en illa
hirt og óræktað, sem óðar hleypur
í kargann aftur, vegna skorts
framræslu, undirbúnings, áburð-
ar og umhirðu. — Mér virðist
þetta dæmi nokkuð einkennandi
fyrir margt annað í búskaparhátt-
um þjóðar vorrar á því gelgju-
skeiði stjórnarfars og menningar,
sem hið íslenzka, fullvalda ríki
hefir nú að baki sér: Sjómennirn-
ir hafa stundum keypt vönduð og
rándýr veiðarfæri, sem þeir hafa
spillt og eyðilagt næstum sam-
stundis með óvægilegum veiðiað-
ferðum og ónógri umhirðu. Og í
andlegu lífi þjóðarinnar hefir
sama sagan gerzt: Það skortir sízt
að skólar, félög, blöð, bókmenntir,
Orðsending
til ungra
Framsóknarmanna.
Um leið og ég vil vekja athygli
á fundarboði F. U. F., sem birtist
hér í blaðinu í dag, langar mig til
að senda ungu Framsóknarfólki —
konum og körlum — nokkur orð:
Fram að þessu hefir „Félag
ungra Framsóknarmanna11 hér í
bænum samanstaðið af ungum
piltum eingöngu. En á fundi, sem
haldinn var í félaginu á síðast-
liðnu vori, var ákveðið að gefa
einnig ungum stúlkum kost á að
ganga í félagið, og var þá helzt á-
formað að fyrsti fupdurinn á
þessum vetri yrði nokkurskonar
útbreiðslufundur. Því miður gat
það nú ekki orðið, en á fundi
þeim, sem áformað er að halda á
sunnudaginn kemur, gefst ungu
fólki — sem vill fylgja Framsókn-
arflokknum — kostur á að gerast
meðlimir í félaginu. Og þar sem
mér er kunnugt um að margir
hafa látið á sér heyra, að þeir ætl-
uðu að ganga í félagið, þá vænti
ég þess, að fundurinn verði fjöl-
mennur.
Ungir Framsóknarmennl Dragið
ykkur ekki lengur í hlé. Fylkið
útvarp og önnur menningar- og
áróðurstæki hafi tekið nóga víð-
áttu undir plóginn og herfið, en
vorvindarnir hafa stundum virzt
vera einu sáðmennirnir á þeim
akri og haustvindarnir annazt
uppskeruna alla.
Hér er hvorki staður né stund
til þess að finna þessum orðum
mínum frekar stað, eða skýra þau
nánar í svo stuttu máli. En eg
vænti þess, að ýmsir muni þó
skilja, hvað við er átt. Vér höfum
trúað á almætti skipulagsins og
krafizt alls af skipulaginu, en
skipulagið er þó aðeins form, sem
að vísu er gott og nauðsynlegt til
þess að steypan megi vel takast,
en fánýt og einkis virði, ef málm-
urinn, sem steypt skal úr, er
seyrður og meingallaður. En sé
þessu svo farið, þarf að hreinsa
hann og skíra í deiglu alvöru og
sjálfsfórna, áður en hellt er í
mótin.
Landbrot, landnám hefir verið
hið mikla kjörorð vort þessi
fyrstu sjálfsmennskuár. Ræktun,
sáning og uppskera þarf að verða
kjörorð þeirra tíma, er nú fara í
hönd.
ykkur heldur undir merki flokks
ykkar. „Sameinaðir stöndum vér,
en sundraðir föllum vér“. Við
þurfum að æfa okkur í að vinna
saman, því aðeins getum við orðið
útverðir samvinnunnar.
Fjölmennið á fundinn á sunnu-
daginn.
Magnús Alberts.
Skskféíao Akurevrar 20 ára.
í tilefni af 20 ára starfsafmæli
Skákfélags Akureyrar, hafa félag-
ar þess ákveðið, að minnast þessa
með því að halda hér skákmót.
Skákmót þetta fer fram í Verk-
lýðshúsi Akureyrar og hefst föstu-
daginn 2. des. Á móti þessu mætir
skákmeistari íslands, Baldur
Möller og tekur hann, ásamt hin-
um ágæta skákmeistara Guðmundi
Arnlaugssyni, þátt í keppninni í
I. flokki. Einnig mun Baldur
þreyta hér samtímaskák við 35—
40 menn á sunnudaginn kemur í
Samkomuhúsi bæjarins, og er öll-
um skákmönnum, þó ekki séu fé-
lagsbundnir, heimilt að taka þátt í
henni gegn kr. 1.00 gjaldi. Allir
skákmenn og skákvinir ættu að
nota þetta einstaka tækifæri til að
sjá íslenzkan meistara tefla og
tefla við hann, Skákrnnur.
Bók fyrir
foreldra.
Th. Bögelund: Foreldrar
og uppeldi. Otgefandi og
þýðandi: Jón N. Jónasson,
kennari. Prentverk Odds
Björnssonar. Akureyri.
Líf og hamingja allra manna
frá vöggu til grafar er slungið úr
tveimur höfuðþáttum: arfgengi og
uppeldi, og þótt það sé vitað að
börn taki í arf kosti og lesti for-
eldra sinna, þá er hitt álit spakra
manna, að uppeldið ráði þó meiru
um örlög mannsins barna, og hin
ábyrgðarmesta lífsstaða hér á
þessari jörð sé sú, að vera faðir
og móðir. Nú mætti ætla að allt
kapp væri lagt á að búa syni og
dætur þjóðfélagsins alveg sérstak-
lega undir þetta, en svo er þó ekki.
Enginn skóli hefir þetta að höfuð-
verkefni. Og það koma miklu
fleiri bækur út um alidýrarækt
heldur en mannrækt. Miklu fleiri
bækur til leiðbeiningar um hirð-
ing og meðferð alidýra heldur en
um meðferð barna. Miklu fleiri
námsskeið haldin til að kenna ali-
dýrauppeldi heldur en barnaupp-
eldi. Er þá að furða, að öllu þessu
athuguðu, þótt margvísleg mistök
verði á uppeldi barnanna, mistök,
sem bitna á þjóðfélaginu í heild
og birtast í allskonar menningar-
leysi og þjóðarlöstum. Það má því
teljast gleðilegur viðburður, þegar
góðar bækur um barnauppeldi
koma á bókamarkaðinn, innan um
allt hitt ruslið, sem oft er svo
sorglega mikið að vöxtum. Og ég
hika ekki við að fullyrða, að bók
sú, er að ofan getur, er góð bók,
sem ég vil eindregið ráða foreldr-
um til að kaupa og lesa, og ég
geri það með góðri samvizku. Auk
þess, sem bókin fjallar um þau
efni, sem hverju foreldri ætti að
liggja þyngst á hjarta, þá hefir
hún þann kost, að hún er ljóst og
alþýðlega rituð og gefur svör við
fjöldamörgum spurningum, sem
mæta hverju foreldri daglega. Allt
efni bókarinnar skiptist í kafla og
skulu hér nefndir nokkrir hinir
helztu: Arfgengi og umhverfi. —
Líkamlegar refsingar við lítil
börn. — Svefn barna. — Heilsufar
barna. — Hreinlæti. — Klæðnað-
ur barna. — Leikir bai’na. — Sál
bamsins. — Gáfur. — Heimska. —
Leti. — Hinar mörgu spurningar.