Dagur - 09.03.1939, Blaðsíða 3

10. tbi.
DAGUR
39

»♦ •-•-• • •-• H
(V* *-»-« » •-•■••-• • •••••'• •-•
landsmenn skildu nauðsyn slíkr-
ar iðju og með hvaða móti hægt
var að gera henni mögulegt að
bera sig í harðri, erlendri sam-
keppni. En Ólaf skorti ekki trúna.
Og það lagaðist tiltöLulega fljótt.
Og nú til skamms tíma hefir hann
gert flestar ef ekki allar prent-
myndir, sem notaðar hafa verið í
blöð og tímarit hér á landi.
Ólafur Hvanndal hefir þannig
tvívegis orðið til þess að brjóta ís-
inn fyrir ísl. iðnað. í glerskilta-
gerðinni, þótt hann starfrækti hana
ekki nema um stundarsakir, og í
prentmyndagerðinni. Það er gott
að minnast slíkra manna. Og þeg-
ar saga hins ísl. iðnaðar verður
skráð, mun nafn Ólafs Hvanndals
verða fremst á blaði — meðal
brautryðjendanna.
Hverjum þeim, sem yndi hefir
af að kynnast nútímatækni á ein-
hverju sviði, og ekki hefir áður
séð dýrð allrar veraldar — er það
opinberun að koma í prentmynda-
gerð Ólafs Hvanndals Þar er að
vísu lítið um „blikandi veli,
blakkir og marrandi hjól“, þvi
Ólafur fremur galdur sinn með
tækjum, sem láta minna yfir sér
en aflvélar margra annara iðnað-
armanna En hans tæki eru þeim
mun torskildari og dularfyllri. Á
vinnustofu hans eru ótal skápar
og skot, sem hver um sig býr yfir
sínum leyndardóm. Allstaðar
virðist ráða sama boðorð: —
„Meiri sýrur og sölt“. — Milli
hinna ýmsu tækja fylgir Ólafur
gestum sínum og kynnir þau eftir
beztu getu, eða hann felur hinum
prúðu samstarfsmönnum sínum
það hlutverk, sé hann sjálfur vant
við látinn. Á vinnustofu Ólafs eig-
ir hið glögga gestsauga fljótlega
öll þau megin skilyrði sem geta
gert jafn vandasaman og oft lítt
arðberandi iðnað hugsanlegan á
voru landi. Þar fer saman: næm-
ur skilningur yfir- og undirmamis
á þörf hvers annars, mikil leikni í
starfi, ódrepandi trú á nauðsyn
iðngreinarinnar, takmarkalaus
elja og dugnaður og síðast en
ekki sízt: drenglyndi og sam-
vizkusemi í öllum viðskiptum.
Enda er Ólafur Hvanndal
óvenju vinsæll maður, og vellát-
inn af öllum, sem þekkja hann
vel. Hann er prúðmenni í öllu
dagfari, yfirlætislaus en glaðvær
og skemmtinn í viðræðum. Hann
er vinfastur og vingóður, en að
sama skapi torveldur viðureignar,
sé ráðist á hann að ósekju, enda
er hann enginn yfirgangsmaður
sjálfur.
Við kunningjar hans og vinir,
bæði fjær og nær árnum honum
allra heilla á sextugsafmælinu.
Við þökkum honum mörg og vel
unnin störf á liðnum árum og
óskum þess jafnframt að ísl. iðn-
aður megi sem lengst njóta starfs-
krafta þess mannsins, sem ávallt
sneiddi hjá götu meðalmennsk-
unnar, en í þess stað kaus sér hið
erfiða og áhættusama hlutskipti
brautryð j andans.
Guðmundur Frímann.
Geysir. Söngæfing í Skjaldborg
í kvöld kl. 8%. Mætið stundvíslega.
Gamatt 09 flýtt.
íbúatala Akureyrar var eins og
lér segir eftirtalin ár:
Árið 1804 25
— 1813 48
— 1835 56
— 1840 107
— 1845 160
— 1850 187
— 1855 253
— 1862 286
— 1870 313
— 1880 439
— 1890 602
— 1901 1370
— 1910 2084
— 1920 2500
— 1930 4198
— 1936 4519
*
Fyrsta blað, sem gefið var út á
Akureyri, var Norðri. Hóf hann
göngu sína í ársbyrjun 1853 og
kom út til ársloka 1861. Fyrstu
árin var Björn Jónsson frá Gren-
jaðarstað ritstjóri blaðsins og að
einhverju leyti einnig Jón alþm.
Jónsson á Munkaþverá. Árið 1856
fluttist Sveinn Skúlason cand.
phil frá Kaupmannahöfn til Akur-
eyrar, keypti blaðið og var rit-
stjóri þess eftir það. Sveinn var
gáfaður maður og vel ritfær. Und-
ir hans stjórn var Norðri ein-
dregið fylgjandi niðurskurði í
fjárkláðamálinu og hóf svæsnar
árásir á lækningastefnu Jóns Sig-
urðssonar,
Fyrsti árgangur Norðra endaði
á þessari vísu eftir einhvern J. J.:
Þú hefir, Norðri, eitt um ár
gengið á milli góðbúanna,
glatt þig við fundi ýmsra manna
og vinsæld þegið vonum skár;
þegar þú byrjar öðrum á
umferðar hringnum, litli piltur!
komdu þér vel, og vertu þá
vingjarn, sannorður, djarjur,
stilltur.
*
Eftir að blaðið Norðri var úr
sögunni, byrjaði blaðið Norðanfan
að koma út á Akureyri árið 1862.
Ritstjóri hans var Björn Jónsson,
sem áður getur. Björn, sem er
elzti blaðamaður á Akureyri, var
fæddur 1802 og dó 1886. Hafði
hann lengi verið bóndi í sveit,
áður en hann hóf blaðamennsku
sína. Norðanfari kom út til árs-
loka 1885, og var Björn alltaf rit-
stjóri hans þann tíma, þó að kom-
inn væri á níræðisaldur og skrif-
aði lítið í blaðið sjálfur. Blaðið
var stefnulaust í landsmálum,
þótt í því bh'tust margar stjórn-
málagreinar eftir ýmsa höfunda,
en það flutti mikið af fréttasnarli.
Var blaðið hálfsmánaðar- eða
mánaðarblað efth atvikum.
*
Blaðið Norðlingur byrjaði að
koma út á Akureyri 1875. Ritstjór-
inn var Skapti Jósefsson cand.
phil. Var hann eindreginn fylgis-
maður Jóns Sigurðssonar. Blaðið
var fremur vel ritað og mun hafa
verið áhrifameira en Norðanfari.
Norðlingur hætti að koma út 1882.
*
Blaðið Fróði hóf göngu sína á
Akureyri í ársbyrjun 1880. Rit-
stjórinn var Björn Jónsson prent-
ari, systursonur Einars í Nesi.
Fróði var frjálslynt blað, en held-
ur þunglamalega ritað. Um 1885
jótti blaðið vera orðið nokkuð
íhaldssamt í stjórnmálum, en um
Dær mundir hófst stjórnarskrár-
aaráttan á ný. Þorsteinn Arnljóts-
son frá Bægisá varð þá ritstjóri
blaðsins 1886, en í byrjun næsta
árs tók Björn við því aftur, og
voru þá dagar þess brátt taldir.
Frú Bergljót Ibsen er dóttir
skáldjöfursins norska Björnstjerne
Björnson, en gift var hún Sigurd
Ibsen, syni hins heimsfræga
skálds, Hinriks Ibsen. Maður
rennar var eitt sinn yfirráðherra
Noregs, og er hann dáinn fyrir 9
árum. Frú Bergljót er komin
fast að sjötugu og er nú orðin
sanntrúaður spiritisti, eftir því
sem útlend blöð herma og fer ekki
dult með það í viðtölum sínum við
blaðamenn. Segist hún 5 síðastlið-
in ár hafa staðið í stöðugu sam-
bandi við mann sinn og ráðfært
sig við hann um ýmsa hluti dag-
lega lífsins. Hún segir hann leggja
mikla áherzlu á, að menn eigi
ávalt að vera glaðir, ánægðir og
ajartsýnir á hverju sem veltur.
Hún segist og hafa náið samband
við föður sinn og tengdaföður.
Þeir séu báðir mjög hamingju-
samir og fullir af fögnuði yfir dá-
semdum hins nýja lífs og þeir séu
alltaf samvistum í hinum nýja
heimi.
Sambandið við mann sinn, föður
og tengdaföður segir frú Bergljót
að sé einn traustasti veruleikinn,
sem hún hafi mætt í lífinu.
Siliifllélag Akuieyrar
hélt skemmtun í Nýja-Bíó s. 1.
mánudag. Karl Magnússon flutti
erindi um svifflug, Jón Norðfjörð
skemmti með upplestri og sýndar
voru kvikmyndir, sem teknar voru
á flugmótinu á Sandskeiðinu s. 1.
sumar, en það var fyrsta flugsýn-
ingin, sem haldin hefir verið hér
á landi. Einnig var sýnd mynd af
landslagi í nágrenni Reykjavíkur
og við Hvalfjörð, tekin úr lofti, og
bygging svifflugunnar í Reykja-
vík.
Æskumenn á Akureyri hafa
sýnt virðingarverðan dugnað i
flugmálunum, bæði með stofnun
Svifflugfélags Akureyrar, og smíði
svifflugunnar s. 1. sumar. Ættu
bæjarbúar því að styrkja starf-
semi þeirra á allan hátt.
fyrrv. alþingismaður, er nýlátinn,
82 ára að aldri. Ungur nam hann
búfræði í Ólafsdal og síðar í Dan-
mörku. Gerðist hann síðan bóndi
á Hvalsá í Steingrímsfirði, Ljúfu-
stöðum og víðar. Um alllangt
skeið var hann kaupfélagsstjóri í
Hólmavík og að síðustu bóndi að
Hlíðarenda við Reykjavík frá 1919.
Hann var þingmaður Stranda-
manna 1893—1907 og 1912—1913
og landskjörinn þingmaður frá
1916 til 1922.
Það tiikynnist ættingjum og
vinuni, að Sfefán Magnús-
son Hafnarstræti 35, andaðist
á Sjúkrahúsi Akureyrar 2. þ. m.
Jarðarförin er ákveðin þriðju-
daginn 14. þ. m., og hefst frá
Verklýðshúsinu kl, 1,30 e. h.
Aðsfandendur.
I*að tilkyunist að eiginmaður
minn, faðir okkar og lengdafaðir,
Krisðlnn Krisfjánsson,
audaðist að heimili sinu, Aðal-
stræti 10, þann 7. þ. m. Jarðar-
förin ákveðin síðar.
Rðsa SveinsdðíUr, hðrn og tenodabörn.
Barnablaðið
„VORIД
Margir munu kannast við þetta litla
blað, sem Hannes J. Magnússon kenn-
ari á Akureyri gai út árin 1931 -’35.
Fað náði mikilli hylli meðal for-
eldra og barna, og varð mörgum að
sakna þess, þegar útgefandinn varð að
hætta útgáfu þess vegna fjárskorts. Nú
er það endurfætt í tfmaritaformi og
er 1. heftið nýkomið út, hefir sam-
kennari Hannesar, Eiríkur Sigurðsson
einnig lagt hönd á plóginn og eru
þeir nú báðir útgefendur ritsins. „Vor”
Hannesar bar nafn með rentu. Pað
var prýðilega ritað, fullt af vorangan
í ríki siðlegra og trúarlegra efna. Það
flutti mikið af fallegum sögum og
léttum fróðleik og gamansemi, en
grunntónninn var sterkur og hreinn
og hverju barni hollur. Og þetta nýja
„Vor” sver sig í ættina. Þar mun ó-
efað haldið áfram f sama tón af hin-
um áhugasömu æskulýðsleiðtogum,
og má það vera gleðiefni öllum for-
eldrum hér nyrðra að börn þeirra fái
svo hollt og hressandi lesefni. Er
þess að vænta, að sem allra flestir
foreldrar láti böm sfn kaupa og lesa.
Þeim 2 kr., sem til þess fara, er á-
reiðanlega vel varið. Og það ætti að
vera metnaðarmál allra góðra manna,
að hretviðri skilningsleysis og tóm-
lætis næddi ekki um þennan vorhug
forgöngumanna, sem af áhuga og
íórnfýsi nota tómstundir sfnar til þess
að reyua að auðga börn og unglinga
að andlegum og siðlegum verðmæt-
um.
Eg þykist líka vera viss um það, að
„Vorinu” mun verða vel tekið, og er
þá vel farið. SltOflÍ SíglÚSSOR-
Kantötukór Akureyrar söng í
annað skipti í Nýja Bíó síðastl.
sunnud. og loks á þriðjudagskvöld-
ið, í hvorttveggja skiptið við góða
aðsókn og ágætar viðtökur.
Nýr páfi. Páfakjörið fór fram
1. þ. m. og hlaut Pacelli kardináli
kosningu og nefnist Píus 12. Hinn
nýi páfi er 63 ára gamall og er
kominn af þekktri og efnaðri ætt
í Rómaborg. Hefir hann orð á sér
fyrir gáfur og þekkingu. Hann er
talinn ákveðinn andstæðingur fas-
ismans, og mælist því kosning
hans vel fyrir hjá frjálslyndum
blöðum víðsvegar um heim. Hins-
vegar kom fram mikill kali í garð
hans í blöðum fasistaríkjanna,