Dagur - 21.09.1939, Page 3

38. tbl. D A G U R 155
Hér með tilkynnist, að Júlíus Danielsson, fyrrum
DÓndi í Syðra-Garðshorni í Svarfaðardal, andaðist á Akureyri
mánudaginn 18. þ. m. — Jarðarförin ákveðin síðar.
Jóhanna Bjömsdóttir og börn.
Aumastir allra
Spurul
svarað.
í 37. tbl. »íslendings* 8. þ. m. er
smágrein með fyrirsögninni, »Stríðs-
gróði eða?< í grein þessari er fyrst
sagt frá því, að er ófriðarblikan var
sem svörtust í Póllandi, hafi sumir
pólskir kaupmenn reynt að hækka vör-
ur sínar í verði; hafi þeir þá verið
teknir, sendir í fangabúðir, en verzl-
unum þeirra lokað, og letrað á hurð-
ina »Stríðsgróðamenn<
í áframhaldi og niðurlagi greinar-
innar er svo sagt frá verðhækknn, er
varð 1. þ. m. á framleiðsluvörum Gefj-
unar og þeirri spurningu varpað fram,
hvort hér sé um stríðsgróðabrall að
ræða, eða hvort hin litla verðhækkun,
sem orðið hafi á ull, geri slíka hækk-
un sem þessa réttlætanlega.
Pó þessi grein sé langt fyrir neðan
það að vera svaraverð, þá skal henni
samt að nokkru svarað og sérstaklega
af því, að það virðist augljóst mál
hver tilgangur greinarhöfundar muni
vera, sem sé, að læða því inn hjá
fólki að forráðamenn ullarverksmiðju
samvinnumanna hér á staðnum þjáist
af sömu tilhneigingu og stríðsgróða-
kaupmennirnir í Póllandi, að nota sér
það vandræðaástand, er styrjöldin skap-
ar, til þess að okra á framleiðsluvör-
um sínum.
Pessi tilraun »Spuruls« mun ábyggi
lega ekki ná tilætluðum árangri, af
þeirri einföldu ástæðu að allur al-
menningur þessa bæjarfélags, og raun-
ar alls landsins, hefir fengið fyrir því
margra ára reynslu, að það eru ekki
samvinnufélögin eða önnur starfsemi
þeirra, sem hefir ógnað landsmönnum
með vöruokri; aftur á móti hefir þrá
faldlega verið sönnuð margskonar ok-
urverzlun á hendur mönnum í and-
Iegu spyrðubandi við greinarhöfund.
Nægir í því efni að benda á hið taum-
lausa okur heildsalanna hér á landi,
þangað til þeir voru settir undir opin
bert eftirlit, með skipun verðlagsnefnd
ar. Almenningur þessa lands veit, að
samvinnufélögin hafa skapað honum
meira öryggi um hóflegt vöruverð en
nokkur önnur verzlunarfyrirtæki, sem
hér hafa verið starfrækt í tugum um-
liðinna ára, og almenningur þessa bæj
arfélags, hefir í gegn um viðskipti sín
við stærsta kaupfélag landsins haft góða
aðstöðu til að glöggva sig á þessum
staðreyndum.
Gefjun mun að sjálfsðgðu gefa for-
ráðamönnum verðlagseftirlitsins allar
umbeðnar upplýsingar í sambandi við
síðustu verðhækkun verksmiðjunar, en
láta sig litlu skipta heilabrot »SpuruIs«
um samhengið á milli stríðsgróðakaup-
manna í Póllandi og síðustu verð-
breytingar verksmiðjunnar.
S&mvinnumaður.
Sundfélagið „GRETTIR“ heldur
fund í kvöld kl. 8Vz í Skjaldborg.
Fundarefni er inntaka nýrra fé-
laga, vetrarstarfið og fleira. Allir
félagar ættu að mæta.
Síldveiðinni er nú að mestu lok-
ið. Síðastl. laugardag var komið í
salt á öllu landinu 243 þús. tunn-
ur, en í bræðslu 1.160 þús. hl. Er
hvorttveggja allmiklu minna en í
fyrra, þrátt fyrir fleiri skip, er
tóku þátt í veiðinni í sumar.
frá Uppsölum
í júnímánuð s. 1. andaðist hér á
sjúkrahúsinu Aldis Eiriksdóttir frá
Uppsölum í Svarfaðardal rúml. hálf-
níræð að aldri.
Aldís var ein af börnum Eiríks
bónda í Uppsöium, gáfu og merkis-
manns. Hún var jglæsileg kona á
yngri árum og gáfuð svo sem hún
átti kyn til. Dvaldi hún lengst af í
Svarfaðardal, en þó mörg hin síðari
ár hér á Akureyri.
Sonur Aldísar Porst. P. Porsteins-
son rithöfundur og skáld, sem nú
dvelur í Kanada, sendi móður sinni
eftirfarandi ljóð s. 1. vor þá er hún
varð 85 ára. Verður það, samkv. ósk
ýmsra vina og vandamanna birt hér.
Sn. S.
Eg fœri þér, móðir, ei hamingju hjal
i höll þína sóllöndum á,
sem hátt yfir ellinnar eymdadal
í almættið gnœfir há.
Par lifirðu i trú þinni lifið sjálft
i Ijösi, er mér ekki skin,
sem heima átti aðeins i ár og hálft
við ástheitu brióstin þin.
En fjölmargt eg á að þakka þér,
en það var mér lánið mest
hve góða frœndurna gafstu mér
þótt gœtti eg ei arfsins sem best.
Nú þekki eg log þau er lýsa mér
við litla dagsverkið mitt.
Ef eitthvað þar finnst sem fémœtt er
það fegra skal nafnið þitt.
Nei. Nafnið þitt fagra ei fegrað eg
get,
en fest þar að lokum það skal.
sem fegurðin eignast frjálsust met
í framtiðar dísasal. —
Eg veit hvað þú leiðst þótt lund
sýndist kát
og leikur við augna hvarm.
Með sjóðandi hlátd þú seiddir burt grát
og söngst frá þér grimman harm.
En oft varð svo þröngt í þeim dáða dal
að dö út hver söngur á vör,
og œskulogana askan fal
við erfið og harðlynd kjör. —
En nú er það löngu liðið hjá
og lifshorfið annað og nýtt.
Og sjálf áttu i hjarta þá helgu spá.
sem huggar svo undur blítt.
Og blessist þér œfinnar umliðin tíð
og órunninn dagur hver.
Og blessist hver hjúkrandi höndin
Þýð,
sem hagrœðir mjúklega þér.
Og blessist þér afmœlið, bjarta dis,
og barnsglaða trúin þin,
er veit að signaða sólin ris
og sigrandi i dauða skin'
P. P. P.
Aðalslátrun sauðfjár hófst um
land allt í byrjun þessarar viku.
Slátrun í sláturhúsi K. E. A. hér
í bæ byrjaði í fyrradag og stendur
yfir til 5. október. Verður slátrað
þar alls 17—18 þúsund fjár á þeim
tíma.
Ungmennastúkan Akurlilja nr.
2 heldur fund í Skjaldborg sunnu-
daginn 24. þ. m. kl. 8 Vz e. h. Nýtt
mál. Áríðandi að félagar mæti.
Kommúnistaforingjarnir íslenzku
eru ekki öfundverðir eins og nú
er komið fyrir þeim. Ein af vörn-
um þeirra fyrir hlutleysissamn-
ingi Stalins og Hitlers var sú full-
yrðing, að Rússar ætluðu að
magna og margfalda hjálp sína til
Kínverja gegn Japönum. Það er
ekki lítils vert, sögðu kommúnist-
ar, að Rússar ætla að vernda 400
miljónir manna gegn „fasisma og
stríði“. Rétt á eftir gera Rússar
friðarsamning við ofsækjendur
Kínverja og gefa þar með Japön-
um frjálsar hendur í Austur-Asíu.
Þar með höfðu Rússar svikið Kín-
verja í þrengingum þeirra.
Þegar Stalinstjómin dró saman
fjögra miljóna manna her, var því
spáð, að herinn mundi verða not-
aður gegn Pólverjum í þágu Hit-
lers. Kommúnistar sögðu, að það
kæmi alls ekki til mála, því
Rússastjórn væri svo einstaklega
friðelskandi og auk þess dytti
henni aldrei í hug að ásælast
nokkum landskika. En ef svo færi
að Rússar tækju þetta til bragðs,
þá sögðust kommúnistar tafar-
laust segja þeim upp hlýðni og
hollustu. En til þess kæmi aldrei.
Varla höfðu kommnistar sleppt
orðinu, þegar her Stalins ruddist
inn í Pólland, til þess að hirða
það, sem honum bæri samkvæmt
leynisamningi við Hitler og Rib-
bentrop. Pólverjar voru sundur-
flakandi í sárum eftir viðureign-
ina við Þýzka hérinn, sem hvorki
þyrmdi konum eða börnum í Pól-
landi. Þetta ástand notar Stalin
sér og lætur her sinn stinga rýt-
ingnum í bak hinnar særðu þjóð-
ar.
Síðan þetta skeði eru kommún-
istaforingjarnir heldur langleitir
Ríkisstjórnin gaf út bráðabirgða-
lög s.l. mánudag, þar sem ísl.
krónan er losuð við sterlings-
pundið, vegna áframhaldandi
gengisfalls þess, en það hefir fall-
ið yfir 20%, síðan stríðið byrjaði.
Eins og skráningin var áður á
steilingspundinu, stóð það í 27 ísl.
kr., en eftir breytinguna verður
það um 24 krónur og tilsvarandi
hækkun verður um leið á Norður-
landagjaldeyri.
Er nú krónan skráð í hlutfalli
við dollar en ekki pund, og jafn-
gildir nú dollarinn h. u. b. kr. 6.30.
Með þessari ráðstöfun er reynt
að koma í veg fyrir verðhækkun
á erlendum vörum hér á landi.
og í svip þeirra má lesa spurning-
una:
Hvað eigum við nú að segja
fólkinu okkar næst, svo að við
ekki missum tökin á því?
Þeir vonast að líkindum eftir
„nýrri línu“ frá Moskva.
En eins og málum er nú komið,
eru kommúnistaforingjarnir aum-
astir allra aumingja.
Alur úiiÉsur seltur
idir m stjórn.
Ríkisstjórnin hefir gefið út
bráðabirgðalög, þar sem allur út-
flutningur landsins er settur und-
ir eina stjóm.
Þessi stjórn er skipuð fimm
mönnum, en ríkisstjórnin ákveð-
ur nánar með reglugerð starfsemi
hennar.
Útflutningsnefnd skipa: Jón
Árnason framkvæmdastjóri, Ric-
hard Thors framkvæmdastjóri,
Finnur Jónsson alþm. og Ólafur
Johnsen stórkaupmaður.
Reglugerðin um sölu og út-
flutning á vörum er svohljóðandi:
Engar íslenzkar afurðir er heim-
ilt að bjóða til sölu, selja til út-
landa eða flytja úr landi nema að
fengnu leyfi útflutningsnefndar.
Ríkisstjómin skipar útflutnings-
nefnd, er hafi á hendi eftirlit með
sölu og útflutningi á öllum ís-
lenzkum afurðum samkvæmt
reglugerð þessari.
Leyfi ríkisstjórnarinnar þarf til
útflutnings á öllum öðrum vömm
en íslenzkum afurðum.
Til þess að standast kostnað við
störf útflutningsnefndar og annan
kostnað af framkvæmd þessarar
reglugerðar skulu allir þeir, sem
flytja vörur út úr landinu, greiða
%°/oo — hálfan af þúsundi — af
útflutningsverðmætinu, þó eigi
minna en 2 kr. fyrir hvert ein-
stakt leyfi, og greiðist gjald þetta
til lögreglustjóra á útflutnings-
stað.
Brot á reglugerð þessari varða
sektum allt að 100000 kr. eða
fangelsi, ef miklar sakir eru, og
skal farið með mál út af þeim
sem almenn lögreglumál.
Þýzkur kafbálui
kom til Reykjavíkur í fyrradag
með 3 slasaða menn. Þurfti einn
þeirra að fá sjúkrahússvist og var
honum leyfð hún með því skil-
yrði, að hann dveldi hér á landi,
þar til stríðinu væri lokið. —
Kafbáturinn lagði síðan sama dag
til hafs aftur,