Dagur - 06.06.1942, Side 2

2
DAGUR
Laugardaginn 6. júní 1942
Er framboðs-
fresturinn
styttur eða lengdur?
Samkvæmt 26. gr. laga um
kosningar til Alþingis skulu
framboð tilkynnt hlutaðeigandi
yfirkjörstjórn skriflega og eigi
síðar en 4 vikum og 3 dögum
fyrir kjördag. En með bráða-
birgðalögum þeim, sem nú hafa
verið sett, er sú breyting gerð í
þessu efni, að framboð eiga að
vera komin eigi síðar en 4 vik-
um fyrir kjördag, eða m. ö. o.
þremur dögum síðar en ella.
Af þessu ætti að vera auð-
sætt, að framboðsfresturinn (þ.
e. sá tími, sem veittur er til þess
að ákveða framboð og tilkynna
þau) er lengdur en ekki styttur
um 3 daga. Samkv. kosninga-
lögunum var framboðsfrestur-
inn útrunninn kl. 12 á miðnætti
þ. 3. þ. m., en með bráðabirgða-
lögunum er hann framlengdur
til kl. 12 á miðnætti þ. 6. þ. m.
Hvaða merking er lögð í orð-
in framboðsfrestur í kosninga-
lögunum er alveg ótvírætt. T.
d. stendur í 32. gr. laganna: „Nú
deyr frambjóðandi, áður en
kosning fer fram, en eftir að
framboðsfrestur er liðinn“ o. s.
frv., og í 41. gr. segir svo: „Þegar
frestur sá er liðinn, sem ákveð-
inn er um framboð í kjördæm-
um, heldur yfirkjörstjórn í
Reykjavík fund á næsta virkum
degi og tekur framboðslistana
til meðferðar“ o. s. frv.
Af þessu er auðskilið, hvaða
merkingu löggjafinn hefir lagt í
orðið framboðsfrestur; hann er
„liðinn“ um leið og framboð
eiga að vera komin fram í síð-
asta lagi.
Er þetta fram tekið vegna
þess, að ritstjórar Alþýðu-
mannsins segja, að ritstjórar
Dags séu orðnir „svo ringlaðir,
að þeir kalli styttingu fram-
lagningarfrestsins lenginguog
talar Alþm. í því sambandi um
„rökvillur, ósannindi og óráðs-
hjal“. Hefir nú verið stungið
nokkrum títuprjónum í þenna
vindbelg og golunni hleypt út.
En til vonar og vara skal þó ein
stunga gerð enn, ef vera kynni
að einhver goluögn leyndist enn
í belgnum.
Nýr samherji þeirra Frið-
jónssona úti á Oddeyrinni, blað-
ið Vísir, segir 27. maí s.l.:
„Ríkisstjórnin mun hafa til
athugunar útgáfu bráðabirgða-
laga, þar sem framboðsfrestur
verður fram lengdur (leturbr.
Dags) um 3 daga“.
Ritstjóri Vísis er lögfræðing-
ur. Hann leggur sýnilega allt
annan skilning í, hvað sé fram-
boðsfrestur, en hin vitra tví-
höfðaða ritstjórn „Alþýðu-
mannsins". Hann segir réttilega,
að fresturinn sé framlengdur
um 3 daga, en ritstjórn krata-
blaðsins vill víst láta orða það
svo, að fresturinn hafi verið
framstyttur (!) um 3 daga.
Hringllð með
itjórnarskrána.
í síðasta blaði var birtur vitnisburður Árna frá Múla
(Vísir, 23. marz s.l.) í kjördæmamálinu. Niðurstaða hans var
þessi:
Sumir þingmenn Sjálfstæðisflokksins vilja að landið sé
eitt kjördæmi, aðrir myndu ekki hika við að skipta því í 5
—7 stór kjördæmi.
í framhaldi þessarar vitnaleiðslu eru hér ummæli Jakobs
Möller, er hann lét falla á Alþingi árið 1928, í umræðunum
um skiptingu kjördæmis Ólafs Thors:
„Þegar um hlutfallskosningu er að ræða og
kjördæmin eru stór, þá taka flokksstjórnirnar
í raun og veru ráðin af kjósendum. Með því fyr-
irkomulagi, sem nú er, getur slíkt ofbeldi ekki
þrifizt, sem það mundi ella gera.“
(Alþingistíðindi, B., 3440).
Samkvæmt yfirlýsingu Árna frá Múla, myndu þingmenn
•Sjálfstæðisflokksins „ekki hika við“ að beita kjósendur „of-
beldi“, eins og því, er Jakob Möller lýsir. Er því auðvelt að
sjá hvert þingflokkur Sjálfstæðisins stefnir í hringlinu með
stjórnarskrána: Þótt þingmenn flokksins hafi samkv. eigin
yfirlýsingum ýmist hina megnustu ótrú á „réttlætis“-málinu,
eða í bezta lagi enga sameigínlega skoðun eða sannfæringu
um það, hvernig réttindaráni dreifbýlisins verði haganlegast
fyrir komið, eru þeir þó sammála um eitt: Rétti sveitanna
skal hnekkt, og uppbótarmennirnir eiga að draga lokur frá
dyrum fyrir framhaldandi vexti og viðgangi Reykjavíkur-
valdsins á kostnað annarra landshluta.
Að öllu þessu athuguðu mætti
spyrja:
Hvað er orðið af „sálarró"
þeirra Friðjónssona?
Hvaða ritstjórar eru „ringl-
aðir?“
Hvaða blað fer með „rökvill-
ur, ósannindi og óráðshjal?“
Finnið rétt svör út frá því,
sem að framan er greint.
Blóðprófið í „vitleysu“-málinu.
AGNÚS prófessor Jónsson, for-
sjón þjóðarinnar í atvinnu- og
viðskiptamálum sem stendur, ritar nú
hverja greinina á fætur annarri í Mbl.
til þess að réttlæta frumhlaup stjóm-
arflokkanna í stjórnarskrármálinu.
Segir hann þar t. d., að mörgum kaup-
staðarbúum sé um og ó með stjórnar-
skrárbreytingarnar, „vegna þess, hve
gífurlega þær muni auka áhrif sveit-
anna á Alþingi“(!l) Önnur „rök“ pró-
fessorsins eru mjög á sömu bókina
lærð. — En með öllu blekflóðinu
flýtur þó ein fróðleg upplýsing, sem
lengi hefir verið beðið eftir: Á afvikn-
um stað í endi einnar langlokunnar
gerir guðfræðikennarinn loks tilraun
til þess að „skýra" þau ummæli, er
hann viðhafði á Alþingi 1928, að
„hlutfallskosning í tvímenningskjör-
dæmum sé ekkert annað en vitleysa“.
Og skýringin er manninum og mál-
staðnum lík og samboðin: „Ég get nú
vitanlega ekki,“ segir hann, „eftir svo
langan tíma, sagt með vissu, hvemig
orð mín hafa fallið við þetta tæki-
færi“ (!) Hvernig myndi nú eiðstafur
sá hafa hljóðað í þessu bamsfaðernis-
máli, ef svo hlálega hefði ekki viljað
til, að Alþingistíðindin, endurskoðuð
og samþykkt af þingmanninum sjálf-
um, hefðu ekki legið fyrir sem eins
konar „blóðpróf", sem sannar skýlaust
faðerni þessara ummæla um „vitleys-
una í réttlætismálinu mesta“? Myndi
prófessorinn þá ekki hafa svarið fyrir
króann með öllu? — Hér er þó vænt-
anlega ekki verið að „sanna vitleysu
með annarri vitleysu", eins og ráð-
herrann komst svo hvatlega að orði
við sama tækifæri 1928?
Þetta er allur galdurirm!
pRAMSÓKNARMENN hafa bent á
það með gildum rökum, að upp-
bótarþingsæta-fyrirkomulagið auki
mjög á vald flokksstjómanna, en
gangi að sama skapi á rétt óbreyttra
kjósenda að ráða sjálfir einhverju um
val fulltrúa sinna á þingi. Ekki er
þetta þó sízt augljóst, eftir að sú
breyting, sem nú er í lög leidd af
stjórnarliðinu í fyrri umferð, væri að
fullu orðin að lögum, að val uppbót-
armanna hvers flokks fari eingöngu
eftir ákvörðun ílokksstjórnanna, en
ekki eftir fylgi í kjördæmum. — Pró-
fessornum verður svo sem ekki skota-
skuld úr því að afsanna þetta allt
saman! Hér eru rök hans orðrétt til-
færð, svo að sauðsvartur almúginn
megi eiga þess kost að kynnast hinni
annáluðu rökvísi og skýru hugsun
þessa háskólaborgara: „. .. Sá er einn
munur, að nú verður annar nr. 1 á
lista og hinn nr. 2, eftir því sem kjós-
endur óska. Hvar kemst flokksvaldið
að í ríkara mæli en áður? Það sér
enginn annar en Framsóknarrithöf-
undarnir í óráði sínu. — Við kosningu
verður svo nr. 1 á listanum aðalmað-
ur, en nr. 2 varaþingmaður. Þetta er
allur galdurinn." — Menn geta sann-
fært sig um, hvort þetta muni úr lagi
fært, ef menn skyldu ekki átta sig
fyllilega á þessum andlegheitum, með
því að fletta upp í 94. tbl. „Mbl.“ En
galdrar Magnúsar virðast ósköp auð-
lærðir og einfeldnislegir og ganga
sjálfsagt eins og bréðið smjör í þá
kjósendur hans í Reykjavík, sem aldr-
ei líta í annað blað en „Moggann“. Og
á meðan svo standa sakir, er víst eng-
inn hætta á því, að prófessorinn
springi á seiðnum!
„Tveir minnihlutamerm í stað
tveggja mirmihlutamarma.“
ER er ein klausan enn orðrétt til-
færð eftir sömu heimild (grein
M. Jónssonar um kjördæmamálið í
94. tbl. Morgunbl.): „Framsóknar-
flokkurinn fékk síðast 1071 atkvæði í
Suður-Múlasýslu, en á móti honum
voru 1454 atkvæði,“ (þ. e. samanlögð
atkv. allra flokka). „Ef hlutfallskosn-
ing hefði verið, hefðu því komið
þarna tveir „minnihlutamenn" í
stað tveggja „minnihlutamanna", og
er erfitt að hugsa sér að af því geti
jyjARGUR er nú með öndina í
hálsinum út af hinum síð-
ustu pólitísku viðburðum í
þjóðlífi okkar, og er það að von-
um. Sennilega hafa þeir komið
flestum á óvart, enda munu
menn yfirleitt ekki hafa trúað,
fyrr en þeir máttu til, að slík
ógæfa ætti að henda einmitt nú,
að í staðinn fyrir að hafa sæmi-
lega sterka þjóðstjórn, þótt
sundurleit væri að ví.su, ætti að
taka upp veika flokksstjórn,
sem á og þarf að styðjast við öll
hin sundurlausustu upplausnar-
öfl, sem til eru í hinu pólitíska
lífi samtíðarinnar.
Alþýðufl. getur ekki veitt
þenna stuðning s amkvæmt
stefnuskrá sinni, að styðja
íhaldsflokk til stjórnar og
hjálpa honum til að magna
þingvald sitt og áhrifavald í
landinu. Þetta brask hans er því
stefnulaust og vitlaust, þótt svo
tækist jafnvel til, að hann hefði
einn þingmann upp úr krafstr-
inum, og mun síðar fá sinn
þunga dóm.
Hinn eini forystumaður jafn-
aðarmanna, sem vert er að kalla
því nafni, Jón Baldvinsson, lýsti
því eitt sinn yfir (og sjálfsagt
oftar), að hið raunverulega
verkefni jafnaðarmannaflokks í
nútíma þjóðfélagi væri að
halda í skefjum íhaldi og auð-
valdi og vinna jafnframt með
miðflokki, ef til væri, sem þá
væri nágrannaflokkur, ef hann
styddist við fylgi hinna vinn-
andi stétta. Og það er vitanlegt
öllum, að allar kjarabætur
hinna vinnandi stétta, allar rétt-
arbætur, allur menningarlegur
ávinningur, sem þeim hefir fall-
ið í skaut hina síðustu áratugi,
hefir náðst vegna þessa sam-
starfs miðflokks og jafnaðar-
mannaflokks í þingi og stjórn.
Báðir flokkarnir urðu vitanlega
að ala svo upp sína þegna, að
gagnkvæmur skilningur væri
jafnan fyrir hendi, kröfunum
varð að stilla í hóf, og umfram
allt var nauðsynlegt, að flokks-
sjónarmiðin yrðu aldrei svo
sterk, að þjóðarnauðsyn þyrfti
að víkja fyrir þeim. Þessa hefir
miðflokkurinn jafnan gætt. Og
meðan forystu var einhver í liði
jafnaðarmanna, gekk allt sæmi-
lega. En um leið og pólitískir
braskarar eru setztir þar að
völdum, er úti um allar skyn-
samlegar kröfur, alla viðurkenn-
ingu á þjóðarnauðsyn, alla
hyggilega starfsháttu. Þá er á
háskasamlegri stund stofnað til
þeirra aðgerða, er vel mega
leiða íhald og auðvald til þess
vegs og valds, er ekkert sam-
starf megnar að hagga.
Þetta er hið mikla pólitíska
glapræði, sem Alþýðufl. hefir
unnið hina- síðustu daga, og
lengi mun minnzt. Réttara er
þó að kenna þetta enn við
„kratabroddana" eina, því að
kjósendur þeirra eiga eftir að
segja sitt álit á þessu þokkalega
verki.
J^ÍKLEGA er það vafasamt, að
Sjálfstæðisflokkurinn sé
ánægður með völdin og stuðn-
ingsliðið. Kunnugir telja flokk-
inn raunverulega þríklofinn.
Hann telur sig, eins og kunnugt
er, flokk allra stétta og þá að
sjálfsögðu líka flokk allra
stefna! Vinnubrögð hans bera
þess líka vitni, hve sundurleitur
hann er. Hringlið og stefnu-
leysið er orðið þjóðfrægt. En
það þarf þó ekki endilega að
verða sjálfum flokknum að falli
fyrst í stað, því að flokksböndin
eru jafnan nokkuð sterk. Alltaf
verða einhverjir ánægðir með
sinn hlu't, og þá er vitanlega
bezt að gera þá ánægða, sem
mest hafa ráðin og ríkulegast
borga brúsann. Og allir vita
hverjir það eru. Smælingjarnir,
sjálfur almúginn, sem þar kann
að halda til vegna pólitískrar
blindu, er því og verður gjör-
samlega áhrifalaus. Auðvald
flokksins gleypir hann með húð
og hári. Hinn nýi ráðherra
flokksins, Magnús Jónsson, lýsti
þessu alveg rétt, er hann sagði í
útvarpsumræðunum, að þing-
mennirnir úr sveitunum kæmu
eins og „steiktar gæsir“ til
þeirra, þ. e. minnihluta þing-
mennirnir úr tvímenningskjör-
dæmunum samkv. stj.skr.breyt-
ingunni. Steiktar gæsir eru étn-
ar, og það er matarvomn, sem
rekur flokkinn út í alla þá
óhæfu, sem framin hefir verið
síðustu daga.
Þetta er nú pólitískur þroski
og pólitísk sæmd þeirra forystu-
manna Sjálfstæðisflokksins,
sem á hæstum sitja tróninum
nú í dag! Og svo á dreifbýlið að
senda þeim nokkrar „steiktar
gæsir“ til þess að gera ranglætið
og vitleysuna frá 1928 að rétt-
læti og viti 1942! Þetta er nú