Dagur - 06.06.1942, Page 3

Laugardaginn 6. júní 1942
3
stafað nein þjóðfélagsleg bylting!“ —
Ojá, erfitt er að hugsa sér slíkt, en
ennþá erfiðara virðist þó að koma
nokkru viti í þessa vitleysu, þótt gert
sé ráð fyrir öllum hugsanlegum prent-
villum og „fjólum“, og sæmilega fjör-
ugu ímyndunarafli auk þess sleppt
lausu í leit að botninum. Hvað myndi
nú prófessorinn hafa ætlað sér að
sanna með þessu öfugmæli? Það virð-
ist sannarlega ekki gott að gizka á
það. *
„Engirtn írýr honum vits. .
AR sem það er vitað, að Magnúsi
Jónss. er engan veginn vits varn-
að, gerist harla erfitt að átta sig á
því hvers konar manntegund það er,
sem sæmilega greindir menn telja sér
stætt og jafnvel sigurstranglegt að
bjóða slík „rök“ fyrir afstöðu öflugs
þingflokks til þýðingarmikilla þjóð-
mála á örlagastundum. Varla er þó
ráðherrann að skopast að þessu öllu
saman, þótt lítill alvörumaður sé
hann raunar talinn, og tæpast er hann
heldur að leggja neitt gáfnapróf í slík-
um stíl fyrir lesendur Morgunblaðs-
ins, enda væri það naumast gustuk.
Það skyldi þó aldrei vera, að hann
væri sjálfur algerlega rökþrota í mál-
inu, kynni þó ekki við að þegja alger-
lega á ráðherratróni réttlætisstjórnar-
innar og gripi því heldur í vandræð-
um sínum til slíkra bragða. Og óneit-
anlega mæla allar líkur með því, að
til séu þeir menn — og þeir raunar
ekki allfáir — sem meta rökin helzt
eftir því, hve marga dálka þau fylla í
„Mogganum“. En lýsing Magnúsar á
„réttlætinu" frá öndverðu til þessa
dags minnir annars mjög á gömlu sög-
una um eyfirzka bóndann, er lýsti
skepnu nokkurri, er hann fann dauða
í brynningartunnunni í fjósrangalan-
um hjá sér á þessa leið: „Þetta var
eitthvað loðið ... líkt og dunkur . ..
En það var þá bara haninn.“ Eins fer
Magnúsi: Hann finnur eitthvað loðið
í brynningartunnu sinni .... líkt og
vitleysu.... En það er þá bara rétt-
lætismálið mesta! Bara að sú skepna
reynist nú ekki í sama ásigkomulagi
að öðru leyti eins og haninn: þ. e.
dauð og afvelta!
GOTT HERBERGI,
helzt með húsgögnum, óskast sem
fyrst. — Upplýsingar gefur J. J. Ind-
björ, framkvæmdastjóri.
Framboð á
Ákureyri
(Framhald af 1. síðu.)
þar með sé fenginn sá frambjóð-
andi, er einna sjálfsagðastur sé
til þingsetu af öllum þeim
mörgu mönnum, sem þjóðin á
nú um að velja að fela umboð
sitt á þingi, sökum frábærrar at-
orku og afreka í fremstu röðum
íslenzkra samvinnu- og fram-
faramanna nú um alllangt skeið.
Vilhjálmur Þór er kunnari
öllum Akureyringum en svo, að
þess gerist nokkur þörf að
kynna hann nánar fyrir þeim að
sinni en hér er gert. Þótt hann
hafi átt heima í Reykjavík hin
allra síðustu árin, er hann þó
Akureyringur í húð og hár. Úr
Eyjafirði er hann ættaður og
upprunninn, hér í bænum er
hann uppalinn, og hér á hann
þann starfsferil að baki, sem
tryggt hefir honum óbrotgjarn-
an orðstír í sögu samvinnu-
hreyfingarinnar íslenzku, enda
er hann fyrir löngu orðinn þjóð-
kunnur maður fyrir gáfur sínar
og dugnað. Vilhjálmur gekk
barn að aldri í þjónustu Kaup-
félags Eyfirðinga, með tvær
hendur tómar að því er snerti
veraldlega fjármuni og aðstöðu.
Á skömmum tíma vann hann
sér slíkt traust og álit með störf-
um sínum þar, að honum var
kornungum falin forstaða þessa
mikla fyrirtækis, langstærstu og
umfangsmestu samvinnuverzl-
unar á landinu. Á skömmum
tíma hóf hann félagið enn fram
til nýrrar og stórfelldrar fram-
DAGUR
sóknar og sigra, og tók hann þó
við forstöðu þess úr höndum
hinna mestu garpa. Slíkt er ekki
á annarra færi en afreksmanna
einna. — Þótt störf hans fyrir
Kaupfélag Eyfirðinga myndu
vissulega þykja ærið dagsverk
hverjum meðalmanni, fer því
þó fjarri, að önnur stórvirki liggi
ekki nú þegar eftir hann, þótt
hann sé enn á bezta aldri. Síð-
ustu árin sem hann dvaldi hér á
Akureyri átti hann t. d. sæti í
bæjarstjórn Akureyrar fyrir
Framsóknarflokkinn, og átti þá
úrslitaþátt í ýmsum þýðingar-
miklum málum. Má t. d. ekki
hvað sízt þakka honum, hve
giftusamlega tókst til um raf-
virkjunarmál bæjarins, og fór
hann þá oftar en einu sinni utan
til þess að útvega því fyrirtæki
lán og annast um útboð og ann-
an þýðingarmikinn undirbúning
verksins. — Þegar íslenzka rík-
ið réðst í það djarfmannlega
fyrirtæki að hafa sérstaka sýn-
ingardeild á heimssýningunni
miklu í New York 1939 og
1940, var honum falinn sá mikli
vandi að veita henni forstöðu.
Vann hann þar merkilegt braut-
ryðjendastarf, og tókst þáttur
okkar í sýningunni með þeim á-
gætum, að lengi mun minnzt, ef
tillit er tekið til fátæktar þjóð-
arinnar og fámennis. — Þegar
íslendingar ákváðu að stofna
sérstakt ræðismannsembætti í
Vesturheimi, þótti Vilhjálmur
sjálfsagður í þá stöðu. Gegndi
hann því ábyrgðarmikla starfi
með sömu prýði og öllum öðr-
um störfum, sem honum hefir
verið trúað fyrir, unz hann var
skipaður bankastjóri við Lands-
bankann í Reykjavík 1939.
Þótt hér hafi aðeins fátt eitt
verið talið af þeim ábyrgðar-
störfum, sem Vilhjálmur Þór
hefir unnið um dagana, má þó
„yðvarr hlutur, bændur“, og
ekki er hann óveglegur. Fyrir
ykkar atbeina á auðvaldsklíkan,
sem raunverulega stjórnar
Sjálfstil., að fá alger undirtök í
þjóðlífi íslendinga. Þið eigið að
senda þeim steiktu gæsirnar á
matborðið.
Ef þetta væri þjóðarnauðsyn,
ættuð þið að inna hana af hönd-
um. En er það svo? Er það
þjóðarnauðsyn að veikja áhrif
dreifbýlisins á þjóðmálin? Er
það þjóðarnauðsyn að magna
stórum áhrifavald hinna and-
stæðustu og sundurleitustu afla,
sem þéttbýlið jafnan skapar?
Og er það þjóðarnauðsyn að
„stórlaxamir“ vaði uppi með
meira og ríkara valdi en þeir
hafa haft?
Ef þetta er þjóðamáuðsyn,
og það verður hver kjósandi að
reyna að gera sér ,ljóst, þá er
það tvímælalaust nauðsyn að
veikja áhrif Framsóknarflokks-
ins á þjóðmálin, enda mun það
fyrst og fremst vera ætlun hinn-
ar nýju breiðfylkingar, sem að
stjómarskrárbröltinu stendur.
En skyldu bændur og búalið
taka undir þá nauðsyn? Skyldu
þeir ekki miklu fremur líta svo
á, að stefna Framsóknarfl. og
störf hans s.l. 25 ár hafi verið
hin ríkasta þjóðarnauðsyn, að
reyna að gera sveitirnar byggi-
legri og vistlegri, að ef la ræktun,
bæta húsakost og samgöngur o.
s. frv. Sveitirnar vita, hvaða
flokkur hefir haft forgöngu um
öll þeirra hagsmuna- og menn-
ingarmál. Og líklega er engin
þjóðarnauðsyn ríkari en sú, að
halda lífi og starfi í sveitunum.
Þjóðin er fyrr en varir stödd á
flæðiskeri, ef hún gleymir því.
En hefir þá Framsóknarfl.
gleymt öllu öðru? Var það ekki
hann, sem hafði forgöngu um að
skipuleggja síldariðnaðinn í
landinu og koma rekstri hans á
heilbrigðan grundvöll? Var það
ekki hann, sem kom allur til
hjálpar sjávarútveginum í geng-
ismálinu fyrir fáum árum?
Skyldu útgerðarmenn, t. d. við
Eyjafjörð minnast þess hvernig
sumar „steiktu gæsirnar“ reynd-
ust þeim þá? Eða hvernig skyldi
útlitið vera nú í verzlun og við-
skiptum meðal vor, ef sam-
vinnufélögin, með öruggum
stuðningi Framsóknarfl., hefðu
ekki haft hér forgöngu, ekki að-
eins um ‘heilbrigða verzlun,
heldur og um margs konar
skipulagningu á framleiðslu og
iðnaði til sjávar og sveita til
styrktar sjálfsbjargarviðleitni
fólksins þar. Og hvernig er það
með skólamálin, íþróttamálin,
mannréttindamálin. Hefir flokk-
urinn verið aðgerðalaus þar?
Var það ekki hann, sem mest og
bezt gekk fram í því að brjóta á
bak aftur einokunaraðstöðu
höfuðstaðarins á stúdentafram-
leiðslunni, með því að gefa
Norðurlandsskólanum hinn
sjálfsagða og sögulega stúdents-
rétt? Var það ekki hann, sem
hóf baráttuna fyrir héraðsskól-
unum, endurbótum bændaskól-
anna, húsmæðraskólunum o. s.
frv. Og á hann ekki frumkvæðið
að sjálfri háskólabyggingunni,
Sundhöll Rvíkur, íþróttaskól-
anum, íþróttalöggjöfinni o. s.
frv.? Var það ekki fyrir atbeina
Framsóknarfl. að þjáningum
háseta á togurunum var aflétt
með hinum svonefndu vöku-
lögum?
Og er það ekki Framsóknar-
fl., sem sterkasta afstöðu hefir
jafnan tekið í þingi og stjórn,
þegar mikið reið á, án tillits til
flokksfylgis, en af þjóðarnauð-
syn? A. m. k. tvisvar í stjórnar-
tíð flokksins (Tr. Þ. og Herm.
J.) hefir togaraflotinn stöðvast
vegna vinnudeila, en ekki orðið
úr þjóðarvoði, fyrst og fremst
vegna sterkrar og óhvikullar af-
stöðu flokksins.
Stjórnarflokkamir þrír, Sjálf-
stæðisfl., Alþýðufl. og Kommar,
deila hatramlega um kjörfylgið
í bænum, og eru hræddir hver
við annan, Þeir geta ekki leyst
'*r
Nýja Bíó
sýnir í kvöld kl. 6:
/ undirheimum Kairoborgar.
Kl. 9:
Balalaika.
Sunnudaginn kl. 3:
Smámyndir.
Kl. 5:
Balalaika.
Kl. 9:
/ undirheimum Kairoborgar.
Mánudaginn kl. 9:
Konan mín svoneínda.
þegar sjá á þessu, að hér er um
óvenjulega margháttaðan og
glæsilegan starfsferil að ræða.
Mun engum manni blandast
hugur um það, hver þeirra
manna, sem nú eru í kjöri við
Alþingiskosningar hér á Akur-
eyri, muni starfhæfastur, líkleg-
astur til áhrifa á gang þjóðmál-
anna, og skörulegastur forsvars-
maður á þingi fyrir hagsmuni,
menningar og sóma bæjarfé-
lagsins. Þótt Vilhjálmur Þór
hafi ávallt verið hinn öruggasti
Framsóknarmaður, munu þó
ekki flokksbræður hans einir
um þá skoðun, að honum sé til
alls bezt trúandi í þessum efn-
um, að öðrum frambjóðendum
algerlega ólöstuðum. Má því,
gera sér vonir um, að nægilega
margir kjósendur reynist nú svo
víðsýnir og ábyrgir, að þeir líti
út yfir hin þröngustu flokks-
bönd og klíkusjónarmið, og firri
bæinn þeirri hneisu að hafna
framboði þess manns, sem allir
treysta þó tvímælalaust bezt til
allra stórræða og átaka á þingi
með hagsmuni og sóma alls
bæjarfélagsins fyrir augum.
neitt nýtilegt þjóðmál saman.
Vandamálin mörgu verða
óleyst. Skútan rekur á reiða.
Hugsandi menn horfa kvíðandi
á það, sem framundan er.
Kommúnistarnir einir eru
glaðir.
Flokkamir, sem að stjórnar-
skrárbröltinu standa, hafa svik-
izt að þjóðinni á hættustund.
Þeir þykjast eiga kjósendurna
og geta boðið þeim hvað sem er.
Nú reynir á, hvort svo er. Vald
kjósenda á kjördegi er svo mik-
ið, að þeir geta sagt fyrir verk-
um. Þeir geta stöðvað upplausn-
ina, sem framundan er, ef þeir
em sjáandi og skiljandi og ekki
í of sterkum flokksviðjum.
Það er háskalegt athæfi ís-
lenzkri þjóðarheill að beita
brögðum, til þess að veikja
áhrifavald miðflokks í landi
voru, þar-sem öfgar vaða uppi
til beggja handa og boðar rísa á
bæði borð.
25 ára reynsla hefir sýnt og
sannað, hversu afarmikils virði
það hefir verið að hafa sterkan
og hugkvæman miðflokk í land-
inu. Það er því tvímælalaust
þjóðarnauðsyn að styrkja harrn
í þeim kosningum, sem iram-
undan eru.
B r j á n n,
Annap farmup
af amerískum
vöpum
kominn.
Hingað til bæjarins er ný-
cominn annar farmurinn af
com- og fóðurvörum frá Ame-
ríku, í framhaldi af fyrirætlun-
um fyrrv. ríkisstjómar og Eim-
skipafélagsins um að birgja
Norður- og Austurland að nauð-
synjavörum. Vörurnar eru ætl-
aðar verzlunarstöðum hér fyrir
norðan og austan. Samband ísl.
samvinnufélaga og Innflytj-
endasambandið eiga vörurnar.
Hér er um að ræða merkilegt
spor í áttina til úrbóta á óviðun-
andi ástandi, þar sem er sú
stefna að allar vörur, sem til
landsins flytjast skuli settar á
land í Reykjavík. Hefir oft ver-
ið bent á það hér í blaðinu að
þessi stefna er háskaleg.
Þótt nokkuð hafi úr rætzt í
þessu efni í bráð, þar sem tveir
kornvörufarmar eru hingað
komnir, er þó langt frá því, að
sjónarmið byggðanna sé ennþá
hálfdrættingur við Reykjavík-
urvaldið. Hér þurfa Norðlend-
ingar og Austfirðingar enn að
vera vel á verði.
Ritfregn.
Leikhúsmál, 2. árg., nr.
1—2.
J^IT þetta hefir Haraldur Bjömsson
leikari gefið út um nokkurt skeið.
Flytur það fjölda greina varðandi ís-
lenzka leiklist og leikara. Má þar
nefna grein Lárusar Sigurbjörnssonar
um Guðmund Kamban; er það fjórða
greinin í röðinni í greinaflokki þessa
höf. um fyrstu leikritaskáld íslands.
Ritstj. skrifar um „Iðnó“ í greina-
flokki, er hann nefnir „íslenzk leik-
list“. Þá eru þarna ýmsar minningar-
greinar um leikara, lífs og liðna, og
fréttir af Ieikstarfsemi víðsvegar á
landinu. Ritið er prýtt fjölda mynda
og hið skrautlegasta. Er það vafalaust
kærkomið öllum þeim, er leiklist og
leikbókmenntum unna.
Ferðir, tímarit Ferðafélags Akur-
eyrar er nýlega komið út. Flytur það
m. a. ýtarlega grein um Glerárdal eftir
dr. Trausta Einarsson, ferðaáætlun
ferðafélagsins 1942, fréttir af starf-
semi F. A. o. fl. Ritið er prýtt fjölda
fallegra mynda.
vtv leir
svo sem:
Pottar (margar stærðir)
SKÁLAR (margar teg.)
KAFFIKÖNNUR
TEKATLAR o. m. fl.
Kaupfél. Eyfirðinga
Jám- og glervömdeild.