Dagur - 05.11.1942, Side 2

)
DAGUR
Fimmtudagur 5. nóvember 1942
ÍEMUR AÐ SKULDADÖGUNUM
Blöð Sjálfstæðisflokksins eru
ínjög hróðug út af „sigrum" sín-
um í kosningunum 18. og 19.
I'yrra mánaðar.
En hvers konar sigrar eru
] ,að, sem Sjálfstasðisflokkurinn
hefir unnið?
Aðalmarkmið Sjálfstæðis-
ílokksforingjanna og banda-
manna þeirra var að eyðileggja
Framsóknarflokkinn og gera
áhrif sveitanna á löggjöf og
Findsstjórn að engu. Þetta átti
- í yr-t og fremst að gerast með
iögum um hlutfallskosningar í
í vnnenningskjördæmum, þar
in atkvæði kjósenda Sjálf-
: t:> ðisflokksins eru látin hafa
allt að því tvöfallt gildi á móts
\ ið atkvæði Framsóknarmanna.
Sigrar, unnir á þessum grund-
\ ellj, eru í sínu innsta eðli engir
.sigrar, heldur ósigrar. Hvað
niundi verða sagt um þær leik-
reglur í kapphlaupi, að sá teld-
i ;t sigurvegari, sem rynni skeið-
ið hálft, á sama tírna og keppi-
uautur hans rynni skeiðið á
enda?
Það eru sigrar af þessari teg-
u nd, sem blöð Sjálfstæðisflokks-
i;is eru að stæra sig af með
gleiðu letri. Það er engu líkara
en að með þessu sigurhrósi séu
þessi málgögn að draga dár að
sjálfum sér og flokki sínum.
Vfeð þessum lítilmannlegu
aðferðum hefir Sjálfstæðis-
liokknum tekizt að vinna 4
j-ingsæti frá Framsóknarflokkn-
i:m, en þar með er sá flokkur
ekki eyðilagður. Hann heldur
áfram að lifa og beita áhrifum
sínum eins og áður.
En þó er sjálfsagt að viður-
kenna það, að heildarútlit kosn-
i iganna hafa leitt þann sorglega
sunnleika í ljós, að mikill meiri
l-.luti þjóðarinnar er ófáanlegur,
ean sem komið er, að opna aug-
Mii fyrir þeim raunveruleika, að
r.pplausn og öngþveiti er á
hraðri leið með að bera þjóðina
út á barm glötunarinnar, ef ekki
( r þegar brugðið inn á þær leið-
i >•, sem Framsóknarmenn hafa
bent á og barizt fyrir. Það eru
allir þrír andstöðuflokkar Fram-
sóknarflokksins, sem hafa á und-
anförnum mánuðum í samein-
ingu og kapphlaupi sínu um
v entanlegt kjósendafylgi látið
ö!l bjargráð undir höfuð leggj-
a:,t og lofað öllu að stefna lengra
og lengra út í ófæruna með það
eitt fyrir augum að styggja ekki
1 iósendur á undan kosningun-
i:m. Á þenna hátt og í skjóli að-
gerðáleysisins hefir upplausnin
í atvinnulífi og fjárhagsmálum
I jóðarinnar færzt æ meir í auk-
a.ia. Og eftir kosningaúrslitun-
um að dæma, lætur mikill meiri-
i.luti þjóðarinnar sér þetta vel
lynda, því að annars hefði hann
ekki veitt upplausnarflokkunum
j að fylgi, er þeir hlutu í kosn-
ingunum.
Það er auðséð, að fjöldi fólks
vill ekki eygja þá hættu, sem
framundan .er og bíður þess.
I!:ið kýs heldur að loka augun-
um fyrir böli framtíðarinnar og
!ifa í augnabliksþægindum seðla-
flóðsins, sem um stundarsakir
veitir mönnum aðstöðu til að
lifa hátt og hafa nóg að bíta og
brenna. Allt of margir vilja lifa
eftir reglunni: Et og drekk, sál
mín, og vertu glöð, því að nú
eru allar hlöður fullar. En eitt
er víst: Það kemur að skulda-
dögunum. Þá getur beisk ,,neyð-
in kennt naktri konu að
spinna“ og fært mönnum heim
sanninn um það, að hyggilegra
hefði verið að fara að ráðurn
þeirra, sem með margvíslegúm
fortölum bentu á hætturnar,
vöruðu við þeim og sýndu fram
á, hvernig bæri að forðast þær.
Þetta hafa Framsóknarmenn gert
mjög alvaxlega, en öll ráð þeirra
hafa verið virt að vettugi af
sundrungar- og upplausnaröfl-
unum í þjóðfélaginu með þeim
forsendum, að allt væri í bezta
lagi undir stjórn þessara aíla. En
átakanleg reynsla mun skera úr
í þessum efnum áður en varir.
Hvað er framundan?
Flokkaskipun á Alþingi er
óbreytt að því leyti, að enginn
einn flokkur er þess megnugur
að mvnda stjórn af eigin ram.
leik. Þar verður því að koma til
sögunnar einhverskonar sam-
vinna milli tveggja eða fleiri
flokka. En Sjálfstæðisflokkurinn
er nú mannflestur á þingi og
ber- því að gangast fyrir stjórn-
armyndun. F.n nú er aðstaða
lians breytt að því leyti, að
hann getur myndað stjórn með
hverjum einum hinna flokk-
anna, ef samningar um það tak-
ast. Sjálfstæðisflokkurinn og Al-
þýðuflokkurinn, sem er minnsti
flokkurinn á þingi, hafa saman-
lagt 27 þingmenn af 52 alls, eða
þann minnsta meirihlnta, sem
um er að ræða. Það er spá ýmsra,
að þessir tveir flokkar rnyndi
stjórn saman á næsta þingi, og
að kommúnistar muni ekki
ólíklegir til að veita slíkri stjórn
lilutleysi í bráð, ef þess yrði leit-
að, ekki til þess að gera stjórn-
ina sterka, lieldur til þess að við-
halda veikri stjórn, því að fyrir
liggur yfirlýsing frá þeim um
það, að þess konar stjórn óski
þeir eftir, vitanlega í þeim til-
gangi að upplausnin verði sem
mest, svo að jarðvegur geti skap-
azt fyrir byltingaráform þeirra.
Það er raunar eðlilegt áfram-
hald af því, sem á undan er
gengið, að þeir flokkar, sem
skapað ltafa það ástand, er nú
n'kir, fari með völdin áfram, því
að þeir bera ábyrgð sinna eigin
verka. Þessum flokkuin hefir
sterkur meiríhluti kjósenda í
landinu vottað traust sitt í nýaf-
stöðnum kosningum og þar með
gefið til kynna, að hann sé
ánægður með það stjórnarfar og
þá stjórnarstefnu í landsmálum,
sem landsmenn hafa átt við að
búa, síðan Sjálfstæðisflokkurinn
tók einn við völdunum með
stuðningi Alþýðuflokksins og
Sósíalista. Að vísu sögðu þessir
suiðningsflokkar Sjálfstæðis-
stjórninni upp trú og hollustu,
jafnskjótt og Jxessi þrenning
hafði með löggjöf staðfest hina
margumtöluðu árás sína á dreif-
býlið, en þrátt fyrir þetta má
gera ráð fyrir, að þessir þrír
flokkar geti skriðið saman aftur,
ef dæma skal eftir undanfarinni
reynslu.
Það er að sjálfsögðu ekkert
fagnaðarefni fyrir Framsóknar-
menn að sjá fram á sívaxandi
upplausn og eyðileggingu á öll-
um sviðum þjóðlífsins undir
stjórn andstöðuflokkanna, sent
vel getur endað í fullkomnu ein-
ræði, eða þá á þann hátt að út-
lent vald skerist í leikinn, og
Jrjóðarsjálfstæði vort líði undir
lok mitt í öllu sjálfsstæðisskraf-
inu. En það er meirihluti þjóð-
arinnar sem ræður að sinni, og
ef sá meirihluti Jrekkir ekki sinn
vitjunartíma og er ákveðinn í
Jrví að loka augunum, til þess að
þurfa ekki að horfast í augu við
sannleikann, þá verður þjóðinni
ekki við bjargað.
Það er aðeins einn flokkur,
sem hefir þoiað og þorir enn að
sjá raunveruleika tímanna, eins
og hann birtist, og það er Fram-
sóknarflokkurinn. Og „hvernig'
sem stríðið þá og þá er blandið",
mun hann ekki þreytast á að
reyna að opna augu þjóðarinnar
fyrir þeim hættum, er bíða henn-
ar á veginum, ef hún lætur ekki
ljós skynseminnar og hollustuna
við frelsi föðurlandsins stjórna
gerðum sínum. Og Framsóknar-
flokkurinn mun hér eftir sem
hingað til benda á leiðir til úr-
bóta og berjast fyrir því, að þær
leiðir verði farnar. Verði leið-
sögn og fortölum Framsóknar-
inanna að engu sinnt, Jrá er það
ekki hans sök, Jró að illa fari.
Sjálstæðisflokkurinn ekki
öfundsverður.
Aðstaða Sjálfstæðisflokksins
til stjórnarmyndunar er ekki
glæsileg. Eins og fyrr er getið,
er flokkurinn ekki fær um
stjómarmyndun af eigin ram-
leik. Hann verður því að leita til
nágrannaflokks eða flokka um
Jrátttöku, stuðning eða hlut-
leysi. Það hlýtur að verða Jrung
krossganga fyrir forkólfa Sjálf-
stæðisflokksins. Þeir hafa haldið
því mjög á lofti, að Framsókn-
(Framh. á 3. síðu).
'acraiwi^———
Undir Jressari fyrirsögn ritar
,,íslendingur“, 14. okt. s.l., um
fiskflutningamálin. Vegna Jress,
að gfein þessi fjallar aðallega um
fisksölumálin við Eyjafjörð og
í því sambandi um K. E. A., sem
hefir haft þessi mál með höndum
sem umboðsmaður útvegsbænda
hér um slóðir, gefur hún tilefni
til andsvara og leiðréttingar,
þótt hún sé naumast svaraverð
vegna missagna og lubbalegra
dylgna í garð K. E. A. Hins veg-
ar er þetta mál, fisksölumálið,
svo þýðingarmikið, ekki ein-
göngu fyrir Eyjafjörð, heldur og
land allt, að það er þess vert, að
um það sé skrifað, en þá helzt í
öðrum tón og anda en „ísl.“
gerir.
„fsl.“ staðhæfir að K. E. A.
hafi beitt eyfirzka skipaeigendur
misrétti, í sambandi við þessi
mál,. Þetta e? auðvitað hlægileg
a
„Klókur eftir á“.
J síðasta tbl. „Dags“ var skýrt frá
því, að rafmagnsnefnd hefði lagt
það til við bæjarstjórn hér, að verð á
rafmagni skuli hækka, t. d. skyldi
verð á rafstraumi til hitunar miðað
við núverandi kolaverð. Frásögn
blaðsins var að mestu tekin orðrétt
eftir greinargerð rafveitunefndar og
bætti blaðið þar engu við frá eigin
brjósti. — Nú ber svo við, að „AI-
þýðumaðurinn", sá, er út kom í fyrra-
dag, virðist kenna „Degi“ um hina
fyrirhuguðu hækkun rafmagnsverðs-
ins!! Skattyrðist blaðið nokkuð um
þetta, án þess þó að gera nokkra til-
raun til þess að færa rök fyrir þessari
fáránlegu ályktun sinni önnur en þau,
að „Degi sé auðsæ ánægja að því“ að
skýra frá þessu!! Ennfremur reynir
blaðið enn að ala á úlfúð út af því, að
bæjarstjórn skyldi ekki sjá styrj-
öldina fyrir, hemámið og stóraukna
rafmagnsþörf í bænum, er af því
flýtur m. a. — Erlingur Friðjónsson
treystir nú mjög á minnisleysi og
einurðarskort manna, er hann virðist
telja sér fært að slá sig til riddara á
þessu máli. Sjálfur átti hann sæti
bæði í bæjarstjórn og rafveitunefnd
á þvi tímabili, er virkjun var ráðin
og var þar aðeins til trafala og óþurft-
ar, því að hann var trúlaus á fyrir-
tækið og taldi bænum það ofvaxið,
þótt hann hins vegar þyrði ekki að
skerast algerlega úr leik opinberlega,
og reyndi jafnvel, eftir að allt var
klappað og klárt, að koma með yfir-
boð, þegar hann fann að allur al-
menningur í bænum var algerlega
einhuga um kröfumar um byggingu
hins nýja raforkuvers. Væri kannske
ekki úr vegi að rifja upp þann kafla
úr æfisögu Erlings við tækifæri, og
er þó vafasamt, hvort það svaraði
kostnaði, þar sem saga hans sem á-
hrifamanns í bæjarfélaginu mun nú
senn öll, hvort eð er.
„Förlast nú íornar dyggðir".
TSLENDINGI“ virðist þykja það
" ljótur munnsöfnuður hjá „Degi“
að blaðið skuli kalla Garðar Þor-
steinsson „kvikmyndahúseiganda úr
auðmannaklíku Reykjavikur“. Að
minnsta kosti tilfærir „Isl.“ þessi um-
mæli, þegar hann hyggst sanna
það, að ritháttur Dags hafi verið ó-
viðurkvæmilegur og ósvífinn í garð
frambjóðenda andstöðuflokkanna nú
í kosningahríðinni! Sér er nú hver
svívirðan, að núa Sjálfstæðismanni
því um nasir, að hann eigi kvik-
staðhæfing, sem hvergi er neinn
fótur fyrir, enda mun flestum
vera Jxað ljóst að eyfirzkir skipa-
eigendur myndu vart hafa látið
slíkt óátalið eða þolað bótalaust.
Dvlgjurnar um að hærri um-
boðslaun frá færeyiskum skipum
hafi valdið þessu, er skiljanlega
jafn haldlaus staðhæfing, af
Jreirri ástæðu, að þar^sem ekki
hefir verið um neitt misrétti að
ræða gætu hærri umboðslaun
ekki, þótt um slíkt hefði verið að
ræða, breytt þeirri staðreynd, að
eyfirzkir skipaeigendur hafi síð-
ur en svo verið beittir órétti. —
Jöfn umboðslaun hafa verið
reiknuð bæði íslenzkum og fær-
eyiskum skipum. — Allar dylgj-
ur „ ísl." um hið gagnstæða eru
ómaklegar og ósannar.
Til þess að hægt sé að ganga
algjörlega úr skugga um, að eyf.
fiskflutningaskipaeigendum hef-
myndahús, sé vel efnaður og auk þess
sæmilega „stéttvís", eins og komm-
únistar orða það, þ. e. fylli flokk ann-
arra húseigenda og efnamanna í höf-
uðstaðnuml — Þá þykir „fsl.“ það
harla lítil hógværð og prúðmennska,
að Dagur sknli hafa leyft sér að kalla
Sig. E .Hlíðar „þægt hjú“ stjórnmála-
stefnu Ólafs Thors! Má um þetta
segja, að „illa er nú Bleik brugðið“.
að sjálfstæðishetjan og íslendingurinn
skuli nú orðið telja það sérlega sví-
virðilegt og mannskemmandi að vera
„þægt hjú“ og húsbónda sínum trúr
og fylgispakur! Hitt skal svo fúslega
játað, að það var leiðinlegt að þurfa
að segja það um þá Jón á Akri og
Ingólf kjötverðlagsstjóra, að þeir séu
„áhrifalaus dindilroenni". En það er
nú einu sinni svona, að fleira verður
að gera en gott þykir, og stundum er
nauðsynlegt að nefna hlutina réttum
nöfnum, þótt ekki séu þau falleg. —
Og ekki er það vor sök, þótt íhaldið
kjósi fremur að veifa þeim Jóni og
Ingólfi í skutnum en engu. — Annars
áttu umræðurnar að snúast um það,
hvemig flokksblöðin hér á Akureyri
hefðu vikizt við frambjóðendum and-
stöðuflokkanna hér og hversu mis-
jafnlega þau hefðu gert sér dælt við
mannorð þeirra og sóma. En ekki var
það fyrr vitað, að þeir Jón og Ingólf-
ur væru hér í kjöri, enda vísast, að
Akureyringar hefðu skellt það skott
af, þótt þeir leyfðu Sigurði að róa
enn einu sinni.
Þetta er að kunna vel til vígs.
R FRAKSTURINN af því því erfiði
„íslendings“-ritstjórans að leita
uppi persónulegt níð og illyrði í garð
andstæðinganna í dálkum „Dags“ —
í vamarskyni fyrir sín eigin vinnu-
brögð — hefir orðið harla „klénn“.
Fleira en það, er nú var talið, virðist
hann ekki hafa fundið í þeirri leit —
En nú ætti hann að fletta upp í
„Mogganum" og sjá hvernig aðalmál-
gagn núverandí ríkisstjómar fer að
því að „hantera“ andstæðingana. Hér
skulu nefnd nýjustu dæmin, valin af
handahófi, úr íorystugrein þessa
virðulega og ábyrga málgagns um
landsmál, 29. fyrra mánaðar. Þar
stendur m. a.: „Hvenær hafa þeir (þ.
e. „Tímamenn") unnið kosningu hér,
á landi (sic!) öðravísi en með mút-
um. Þeir eru orðnir samdauna mútun-
um og spillingunni.... Við höfum
heyrt söguna um frambjóðandann,
sem lá ósjálfbjarga á alfaraleið í
miðri byggð vegna ölæðis.... Hann
ir ekki verið sýndur neinn órétt-
ur, skal eftirfarandi tekið fram:
Nokkrir skipaeigendur á Akur-
eyri og einn frá Hrísey, skýrðu
framkvæmdastj. K. E. A. svo frá
á s.l. vetri, að þeir hyggðu til
fiskkaupa f Eyjafirði á s.l. vor-
vertíð, eða frá marz—apríl, og
að minnsta kosti fram að síldar-
tíma og mæltust til þess, að ekki
yrði gerður fastur samningur við
fleiri en 10 færeyisk skip • um
fiskkaup yfir vorvertíðina, gegn
því að þeir kæmu hingað til
fiskkaupa á tilgreindum tíma.
Féllst framkv.stj. K. E. A. á
þetta. — Þegar leið fram að þeim
tíma, að fiskveiðar skyldu hefj-
ast, seinni partinn í marz og
byrjun apríl, var búizt við því,
að hin eyfirzku skip kæmu hing-
að til fiskkaupa, og var talað um
það við hlutaðeigandi skipaeig-
endur, en þá sigldu skip þeirra
frá Vestmannaeyjum, og töldu
þeir sig ekki vilja koma hingað
meðan gengi greiðlega með að
fá fisk þar, vegna þess að frekar
r - r
„Utlendingar ganga fyrir Islendingum64
Svar til „íslendings“.