Dagur - 03.12.1942, Qupperneq 2

2
DAGUR
Fimmtudagur 3. desember 1942
LYÐRÆÐIÐ I HÆTTU
Að afloknum kosningunum í
liaust tók aðalmálgagn Sjálf-
stæðisflokksins að brigzla Fram-
sóknarmönnum um mútur við
Alþingiskosningar og gerðist
svo frekyrt að gefa i skyn, að
Framsóknarflokkurinn hefði í
aldarfjórðung ekki unnið
nokkra kosningu, nema með
mútum.
Þessi brigzlyrði MorgUnblaðs-
ins komu mönnum mjög á óvart,
því að aldrei hafði áður verið
minnzt á óleyfileg vinnubrögð
Framsóknarmanna við kosning-
ar, og þótti mönnum hin langa
þögn Mbl. og annara biaða
fhaldsins um þessi efni nokkuð
grunsamleg og gefa til kynna, að
brigzlið væri fram borið gegn
betri vitund og í þeini tilgangi
að draga athygli almennings frá
einhverri skömm, er Sjálfsta:ðis-
menn hefðu drýgt í síðustu kosn-
ingum, sem þörf væri á að draga
slæður yfir með einhverjum ráð-
um. Það leið ekki á lóngu að
málið skýrðist, svo að menn sáu
hvar fiskur lá undir steini.
Fyrstu daga þingsins lá i'yrir
því bréf um kosninguna í Ólaís-
vlk á Snæfellsnesi, þar sem stað-
hæft er að beitt hafi verið mút-
um og hótunum í sambandi við
kosningu Gunnars Thoroddsen,
frambjóðanda Sjálfstæðisílokks-
ins þar í kjördæminu. Bréfritar-
inn er Kristján Jensson, sem er
formaður verklýðsfélagsins í Ól-
afsvík og hefir verið í Sjálfstæð-
isflokknum fram að síðuslu þing-
kosningum og mikils metinn í
þeim flokki, en er nú talinn
ómerkilegur maður í blöðurn
flokksins, síðan fyrrnefnt brcf
hans kom fram. í bréfinu tilfier-
ir hann nokkur atriði um vinnu-
brögð í kosningaáróðrinum máli
sínu til staðfestingar.
Út af þessu máli varð ágrein-
ingur í kjördeild þeirri, er haiði
kjörbréf G. Th. til athugunar.
Töldu Framsóknarmenn ínet’nd-
inni ásakanir bréfsins svo veiga-
miklar að fresta bæri að taka
kjörbréfið gilt, þar til írekari
rannsokn færi fram. Aðrir nefnd-
armenn féllust ekki á slíka frest-
un, en vildu hins vegar feln kjór-
bréfanefnd þingsins rannsókn
málsins.
Um mál þetta urðu allrniklai
umtæður á þingfundi, og tóku
ýrnsir til máls, þar á meðal < )laf-
ur Thors, er lét sér sæma að
fleipra með Gróusögur um, að
heil bílhlöss af brennníni hafi
verið flutt í eitt Framsóknarkjör-
nærrii o. fl. af slíku tægi, en er
hann var krafinn sagna utn
heimildir, voru þær ófáanlegar.
Þótti þá sýnt, að Ólafur \æri
einn höfundur Gróusagnanna,
er hann hefði smíðað í þeim til-
gangi að slá ryki í augu manna
og draga athyglina frá kosninga-
hneykslum sinna manna á Sna -
fellsnesi.
Lyktir málsins urðu þær á
þinginu, að tillaga Framsóknar-
manna um frestunina \ar fc-lld
með atkvæðum íhahis, komma
og krata, en tillaga um gildis-
t.iku kosninganna á Snæfellsriesi,
en rannsókn á kæruatriðunuvn,
samþykkt af sömu aijiilurii.
Auk þeirra misfella, sein hald-
ið er franr að átt liaíi sér stað í
Ólafsvík, koma svo síldarmjöls-
gjafir Kveldúlfs í tveimur luepp-
um á Snæfellsnesi, og liata verka-
lýðsblöðin haldið þeim stórgjöf-
um mjög á lofti, en þegar til al-
vörunnar kemur, vilja flokkar
þeir, er að þessum bhiðum
standa, taka linkulega á þessu
rnáli.
Sjálfstæðisblöðin ná ekki upp
í nef sér af reiði yfir því, að
nokkur skuli hafa dirfst að
hrófla við þessu máli og telja
vansæmd af þinginu að taka það
til umræðu. í sama streng hefir
Alþýðublaðið tekið. Það er því
sýnilegt, að óleyfilegur kosninga-
áróður á sér griðland í skjóli
þeirra flokka, er yfir þessum
hlöðum ráða, hvort sem sá áróð-
ur birtist í beinum fémúruin,
brennivínsveitingum, síldar-
mjölsgjöfum, eða ranglátri út-
hlutun bifreiða.
Það er talið á vitund margra
manna, að kosningamútur, sann-
færingakúgun og hótun um at-
vinnumissi í sambandi við kosn-
ingar þróist enn í ríkum niæli,
þrátt fyrir leynilega atkv cða-
greiðslu, sem átti að kotna í veg
fyrir allt þetta. Spurningin ei,
livort Snæfellingar og áróðurs-
menn þar séu syndugri en allir
aðrir í Galíleu, þó oð þeir hafi
orðið fyrir þessu.
Öllum ætvi að vera Ijóst, að
þetta ástand er stórhæ.tulegt fyt-
ir lýðræðið í landinu. Allir saftn-
ir lýðræðissinnar ættu því að
taka hönduni saman hvaða
flokki sem þeir tilhevra og
vinna að því einhuga að upp-
tæta illgttsið og ósórtann, setn
felst í kos.iingamútuin og óðt-
um óleyfi.egum kosningaáróðri
er setur smánarblef. á þjóðlífið
og hefir stórhættuleg og spill-
andi álfif á hugsunarhátt
tnargra manna og sýkir lýðræð-
ið, sem er eitt af helgustu verð-
mætum hverrar þjóðar.
þAÐ var að morgni hins 14. f
september, árið 1812, sem
keisaraherinn nálgaðist lokatak-
markið.
Framverðir hersins staðnæmd-
ust á hæðardragi nokkru og
horfðu út yfir flatneskjuna fram-
undan. Yzt við sjónhring gat að
líta daufgrátt strik, en ofar því
virtust spírur og kúptir himnar
austurlenzkrar borgar svífa í
iausu lofti.
Moskva var í augsýn.
Hin arnfráu augu keisarans
voru fljót að greina hóp turna,
sem voru hærri og veigameiri en
hinir, — Kreml. Napoleon var
harla ánægður. Hann steig af
baki og bjóst til þess að taka á
móti sendinefnd borgarbúa er
semja skyldi um uppgjöfina.
Þetta var hámark hinnar mestu
leiftursóknar, sem sagan kann
frá að greina, fyrr og síðar.
Á 82 dögum hafði keisaraher-
inn brotið sér leið 700 mílna veg,
en það er stórundraverður hraði
riddara, fótgönguliðs og hest-
dreginna ökntgrkja.
EMAILLERUÐ
6ÚSÁHÖLD
nýkomin.
VERZLUNIN
EYJAFJÖRÐUR
HERRÁ:
FRAKKARNIR
koma fram um helgina.
6. LAXDAL.
ÞVOTTASIELL
(5 stk.)
Höfum fengið mjög
smekkleg þvottastell.
Kaupfélag Eyfirðinga,
Járn- og glervörudeildin.
Búsáhöldin
komin.
VERZL. LONDON
Keisaraherinn var mesti her,
sem skipulagður hafði verið síð-
an á dögum Daríusar. Hálf mil-
jón manna fóru yfir Niemenfljót
þann 24. júní og næstu daga þar
á eftir. Meðal þeirra voru her-
deildir frá flestum hinum sigr-
uðu ríkjum Evrópu: Prússlandi,
Austurríki, Ítalíu, Póllandi,
Sviss, Saxlandi og Westphalíu.
En meginstyrkur hersins var þó
franskur. Þessi franski her hafði
enn ekki bergt á hinum beizka
bikar ósigranna; för hans um
Evrópu hafði verið óslitin sigur-
ganga. Sterkasta vopn hans var
ennþá trúin á ósigranlcik hinna
Kallað úr neðstu tröppu.
KÖMMU eftir nýjár í fyrra birti
„Verkam.“ einhverja ruddaleg-
ustu og lítilmannlegustu grein, sem
nokkru sinni hefir sézt á prenti hér
um slóðir, þar sem ritstjórinn (sá
umkomulausasti) var að lýsa þeim
menningarstofnunum hér í bænum,
sem foreldrar hafa falið umsjá og
uppfræðslu barna sinna, barnaskól-
anum og gagnfræðaskólanum. í pistli
þessum var frá því skýrt að fræðsla
skólanna væri fólgin í „níði“, „visvit-
andi blekkingum", „botnlausri fá-
fræði“, og „þykkustu heimsku". Enn-
fremur var sagt að skólamir hafi ver-
ið gerðir að „útungunarmiðstöð" fyr-
ir „brjálsemi", „heimsku" og „fá-
fræði“.
Öllum sæmilega siðuðum mönnum
ofbauð. Þeir skyldu þó, að ekki gat
verið, að neinn maður með heil-
brigðu sálarástandi léti slíkan munn-
söfnuð frá sér fara órökstuddan, eins
og þarna var gert, kenndu í brjósti
um ólánsmanninn og litu á þetta sem
hvert annað óvitahjal.
JWTAÐURINN sem ávarpaði bæjar-
x skólana af þessari tröppu sið-
menningarinnar hefir nú kvatt sér
hljóðs á ný og hefir kosið að ræða um
„mannasiði" og „háttvísi“ í rithætti
blaða. Tilefnið er það, að Dagur hatði
birt upplýsingar um það, að PVA
hefði í okt. s.l. enga grunnkaupshækk-
un greitt starfsfólki sínu og að um
svipað leyti hefði starfsfólk fyrirtæk-
is þessa farið fram á grunnkaups-
hækkun en ekki fengið hana. Stðan
upplýstist það, að þetta var ekki ná-
kvæmlega rétt, þar sem fyrirtækið
hafði greitt 2 starfsmönnum grunn-
kaupshækkun og leiðrétti blaðið
þetta, en gat þess jafnframt, að aðrar
upplýsingar um þetta efni stæðu
óraskaðar.
Þetta, að blaðið skyldi á þennan
hátt birta það er réttara reyndist,
hefir hlotið sérstaklega þungan dóm
þessa manns. Má um það segja, að
athuguðu máli, að það sé ekki nema
eðlilegt ,eins og hann hefir sjálfur iýst
sálarástandi sínu í dálkum blaðs síns.
Mun enginn lá oss það, þótt oss komi
skoplega fyrir sjónir hugmyndir
manns um „mannasiði" og „háttvfsi"
í rithætti, sem lýkur hugleiðingum
um þessi efni þannig: „Menn geta. .
haft sér það til dægrastyitingar í
skammdeginu, að leysa þó gátu, hvort
heldur ristj. „Dags“. . séu ekki (sic!)
frönsku vopna, undir hand-
leiðslu keisarans.
Þeir höfðu brotist áfram gegn-
um hitann og rykið á hinum
endalausu sléttum og ýtt Rúss-
unum á undan sér, þangað til
þeim tókst loksins að neyða þá
til orrustu við Borodino. Það var
óumflýjanlegt að keisaraherinn
sigraði þar, eins og alls staðar
annars staðar. En sigurinn var
dýrkeyptur; 35000 Frakkar lágu
óvígir eftir, — en vegurinn til
Moskvu var opinn og greiðfær
framundan.
Borgarhliðin voru nú í augsýn.
Sigurinu virtist, bíða, kdsarans á
i
með réttu ráði, eða lygahneigðin hafi
algjörlega giört þá að aumingium“:
meðan hann sjálfur, undirritstj.
Verkam. fetar „veg sjálfsvirðingar,
háttvísi, almennra mannasiða og ann-
arrá álíka dyggða"! (52. tbl. „Verka-
mannsins").
ESS má að lokum geta, að þar sem
ritstj. Dags var sérstaklega getið
á þennan hátt í þessu eintaki Verka-
m., fór svo, sem áður er líkt heíir
staðið á, að hinum hugprúða heira
láðist að senda þeim blaðið, þótr þeir
séu skilvísir áskrifendur. Þetta
mun einnig mega skoða sem sýnis-
horn þeirrar „háttvísí“ sern dálkar
blaðsins bera svo órækt vitni.
BÓKAFREGNIR
HLÍN, ársrit ísl. kvenna, er
nýlega komin á bókamarkaðinn.
Er þetta 25. árg. ritsins. Útgef-
andi og ritstjóri Hlínar frá upp-
hafi hefir verið og er enn Hall-
dóra Bjarnadóttir, sem lengi
hefir verið þjóðkunn fyrir sí-
vakandi áhuga og dugnað gagn-
vart öllu, er lýtur að heimilis-
iðnaði og bættu þjóðaruppeldi.
Auk frétta frá Kvenfélagasam-
böndum og ýmsra framkvæmda
á vegum þeirra fjallar þessi síð-
asti árg. ritsins að efni til um
heimilisiðnað, heilbrigðismál,
garðyrkju og fjölmargt annað,
þar á meðal er greinaflokkur
um nokkrar ísl. merkiskonur,
°g fylgja myndir af þeim. Enn
má benda á einkar læsilega rit-
gerð um norðlenzkt prestsheim-
ili um og eftir aldamótin 1900,
eftir frú Sigríði Björnsdóttur á
Hesti í Borgarfirði og m. fl.
Yfir öllu efni ritsins birtist
góður andi. Það kostar aðeins 3
kr .eða sem svarar Yk stundar
verkamannskaupi, eins og það
er nú.
Ritinu fylgir barnaörk, að
mestu kveðlingar með litmynd-
næstu slóðum. — En þó var einn
þrándur í götu, — Bretland. —
Bretinn liafði lítilsvirt keisarann,
neitað að ganga að vopnahlés-
skilmálum hans þótt hann sendi
bróður sinn til þess að gera út
um friðinn. Bretar höfðu blásið
að ófriðarglæðunum í Rússlandi
og æst tsarinn upp á móti hon-
um.
Þannig komst Napoleon Bóna-
parte að hliðum Moskvaborgar,
— harðskeyttur, lágvaxinn og
hörkulegur maður, — á góðri
leið með að leggja undir sig
heiminn.
Allir urðu að láta að ósveigj-
anlegum vilja hans. Kannske bjó
þó í brjósti sjálfs hans það eitt,
sem hann réði ekki við, — ástin
á frægðinni, dýrðinni og vald-
inu. Fátt þótti honum jafnast á
við það, að taka á móti höfðingj-
um sigraðara þjóða og sendi-
nefndum, sem beigðu kné fyrir
honum.
Sendinefndin frá Moskvu virt-
ist hafa tafizt. Keisarinn gerðist
ójjQlinmóður, Hi’að'Daggc voru
um.
ÓSIGUR VID MOSKVU
í eftirfarandi grein segir EDVIN MULLER, amerískur rithöfundur, frá
Rússlandsför Napoleons, 1812. Þessir atburðir, eins og Napoleonsstyrjald-
ima rallar, eru lærdómsrikir, ekki sizt í ljósi þess, sem gerzt hefir í Rússlandi
síðan í júní í fyrrasumar. Lok þess mikla harmleiks eru ennþá ekki skráð, en
margt virðizt nú benda til þess, að „sagan endurtaki sig“. — Greinin er þýdd
úr amerísku tímariti.