Dagur - 28.01.1950, Blaðsíða 5

Laugardaginn 28. janúar 1950
D AGUR
5
N
Vettvangur bæjarstjórnar
5. Er lagt á KEA opinber gjöld
lögum samkvæmt?
Tilgangur bæjarstjórnarkosn-
inganna er að velja fulltrúa, sem
síðan stjórna bænum í umboði
bæjarbúa næstu 4 árin. Það hef-
ur því mikla þýðingú, að kjósend-
Ur geri sér ljóst, hvert er verk-
éfni fulltrúa í bæjarstjórninni.
Alþýðuflokkurinn og Sjálf-
stæðisflokkurinn hafa á hinn
furðulegasta hátt ráðizt að sam-
tökum samvinnumanna hér í
bænum og reynt að gera þau
tortryggileg í augum almenn-
ings.
Aðalárásinni er béint að skátta-
löggjöfinni og útsvarsgreiðslum
Kaupféiags Eyfirðinga og raunar
allra samvinnufélaga. En hvers
vegna er risið upp til handa og
fóta fyrir bæjarstjórnarkosning-
arnar og skrifaðar langar greinar
um skattalöggjöfina og nauðsyn
á breytingum? Hvað kemur það
við bæjarstjórnarkosningum á
Akureyri? Ekki getur bæjar-
stjórnin komið í veg fyrir, að
lögunum verði breytt, því að Al-
þingi setur lög á landi hér.
Niðurjöfnunarnefndin leggur
svo útsvör á bæjarbúa eftir þeim
reglum, sem lögin mæla fyrir
um. En enginn sérstakur flokkur
hefur neitt úrslitavald í henni.
Nei, tiJgangurinn er augljós.
Hann er að reyna að fá kjósendur
til að trúa því, að Framsóknar-
menn ráði þ ví, hvernig út-
svörin eru'lögð á í bænum, ef
þeir hafi mikil ítök í bæjar-
stjórninni. Það megi því ekki
kjósa Framsóknarílolikinn, vegna
þess að fulltrúar flokksins muni
þá láta leggja lægra útsvar á
KEA, en bresta á með hærri út-
svör á aðra skattgreiðendur í
hænum. Er því ekki von að spurt
sé: Hverju máli skiptir það í
kosningabaráttunni, hvaða lög
gilda um skattgreiðslu Kaupfé-
.lags Eyfirðinga? Getur það talist
heiðarlég bardagaaðferð, að reyna
að gera einn stjórnmálaflokk
óivnsælan, vegna málefnis, sem
hann fær ekki ráðið við, vegná
þess að það er ekki hinri rétti
vettvangur málefnisins?
Eg vil því leyfa mér að leggja
eftirfarandi spurningar fyrir Al-
þýðumanninn og íslending:
1. Hverjir ráða því, hvernig
skattalöggjöfin er?
Hefur Framsóknarflokkur-
inn bolmagn til að breyta lög-
unum?
2. Hvaða áhrif getur bæjarstjórn
Akurey.rar haft í því efni að
ráða útsvarsgreiðslum KEA?
3. Hvað eiga Framsóknarmenn
marga fulltrúa í niðurjöfnun-
amefnd, sem leggur á útsvör?
4. Hvers vegna hefur þingmaður
Akureyfar ekki borið fram á
Alþingi frumvarp um breyt-
ingar á skattalögunum?
Framhald af 4. síðu).
á. En á þfessu tapar bara blessað
ríkið, þótt bæjarsjóður ku'nni að fá
eitthvað meira í sinn hlut en ann-
ars. Og ekki erunt við, góðu menn-
irnir, svo vondir að þiggja það með
þökkitm, að ríkið missi a£ sínu,
hvað sem bænurn líður, því að ekki
mun síðtir af veita að hækka eitt-
hvað bótnhylinn í ríkiskassanum
en bæjarsjóðnum hér. Ergó: Lögin
um samvinnufélögin eru vöiid, Og
þeim verður stráx að breyta, svo að
KEA og aðrir þess nótar þurfi ekki
að hafa fyrir því að vera að pota sér
og l'yrirtækjum sínum undir sæng-
ina hjá okkttr í liinuin skattpíndu
hlutafélögum, til þess að fá að
borga eins mikil opinber gjöld eins
og þeir endilcga vilja og eins og við
í hlutafélögunum fáum að gera!
3. k a p í t u 1 i
EKKI ER OIvKUR, sem einka-
framtakið styðjum, þakkandi, þótt
við höfum af langri reynslu og æf-
ingu lært það riiikíð í stafrófi okk-
ar eigin viðskiptafræða, að við
kurinum þá list að leggja stunduni
það ríflega á varning okkar, að við
getum, þegar svo ber undir, slegið
talsvert af verðinu vegna viðskipta-
vina okkar, án þess að skerða okkar
eigin hagnað allt of tilfinnanlega.
Og auðvitað dettur engum sann-
gjörnum manni í hug, að láta
okkur borga skatta eða útsvör af
þessum afslætti, heldur aðeins af
því, sem við höfum raunverulega
upp ór krafsiriu, — ef þeir fá þá
nokkúrn tíma að vit'a það svo ná-
kvælnlega, blessaðir skattheimtu-
mennirnir! — Kaupfélögin gefa líka
afslátt af því sem þau selja, en þó
ekki fyrr en eftir á, þegar reikning-
arnir hafa vcrið gerðir upp og séð
verður, hver afgangurinn hefir orð-
ið á árinu. En ltvaða vit og santi-
girni er nú í því, að sleppa þ e i m
við að borga opinber gjöld af þess-
úrri afslætti; þótt o k k a r afsláttur
komi þar auðvitað ekki til greina!
4 kapituli
NEI, GÓÐIR EIÁLSAR! Sam-
vinnulögunum verður strax að
breyta. Það er skratti hart að geta
ekki afgreitt svo einfalt og sjálfsagt
iriál á bæjarstjórnarfundi hér á
staðnum. En alþingi vill víst fá að
ráða þessjx og telur slíkar lagabreyt-
ingar á sinu verksviði en ekki okk-
ar. En við skulum nú samt gera
þetta að aðalstefnumáli okkar í
þessum bæjarstjórnarkosningum, og
helzt alls ekki miinnast neitt veru-
lega á bæjarmálin sjálf í þetta sinn!
Svari blöðin ekki þessum
spurningum án útúrsnúninga
treysta þau sér ekki til að standa
frammi fyrir sannleikanum í því
efni, að skattaálögin og bæjar-
stjórnarkosningarnar á Akureyri
séu sitt hvor vettvangur.
.líka einu sinni að leggja útsvör á
samvinnureksturinn þar í bæ, eftir
eigin höfði, hvað sem landslögin
segðu, og endaþótt dómstóíarnir ó-
nýttu þá sjálfsögðu skattheimtu
með yfirgangi í það sinn, var til-
raunin jafn lofsverð fyrir því. —
Auðvitað var það slæmt, að Jakob
okkair ritstjóri skyldi nokkurn tíma
sleppa því út úr sér í „íslendingi“
þarna um árið, þegar bardagirin við
Skjaldbyrginga s'tóð sem hæst, að „í
rautj og veru skipti litlu máli, hvern
liug bæjarfulltrúar bera til KEA,
því að þeir fá nauðalítil tækifæti
í bæjarstjórii til þess að efla éða
hriekkja valdi þéss.“ — En látum
svö vera, að lionum yrði það á fyrir
átta árum að segja þennan sann-
leika, sem engan varðaði þó um, ef
liann segir bara hið gagnstæða nógu
oft og nógu kröftuglega í þetta
sinn! — Ög nú höfum við Braga og
alþýðtimenn hans með okkur, og
það munar nú um minna en slíkan
berscrk og blaðið hans, þegar til
úrsiitaorrustu dregur, ekki sízt ef
Jakob og „Isléhdirig" háris skyldi
bresta róminn, svo sem stundum
áður hefir viljað tíl!
Sögulok og eftirmáli.
FLJÓTT MÁ LÍKA sjá þfess
glögg merki, að skáld gott og hrað-
kvætt hetir slegizt í flokk með okk-
ur, þar sem Bragi er, enda hefir
hann þegar skrifað nýjan viðbæti
við gömlu sögririá: Nú er það
nefriilega orðið KEA ög skattfrels-
iuu margitfefnda að kehna, að bæj-
arbúar verða að borga hafnargjöld,
rafmagn, vatn og annað slíkt Íulíu
verði — og þykir dýrt! Enginn vissi
þó fyrf fen þetta, að KÉA nyti nokk-
urra sé'rhlunnirida Ijjá þessum
stofnunum, né heldur að útsvars-
gfeiðslur kæmti þessum sérstöku-
stofnunum með algerlega aðgreind-
an fjárhag hið allra minnsta við.
En Bragi Vissi betuf, og héðan af
skal það allt vera KEA og sérrétt-
indum þess að kenna, og ekki mun-
ai það neinu, þótt þessum pinkli sé
bætt ofan á alla syhdabýrðina, sem
íyrir var á þeim breiðu herðrim! —■
Og fram nú, ailir sjálfstæðir og al-
þýðlegir menn, sem fylgja okkur og
Braga, — og skulu gunnfánar með
íslenzkum fálka, „óstindíaniskum
affa“, eða þá þremur örvum, bornir
í fararbtoddi liðsihs, svo að „ís-
lenzkir bugti sig og hneigi með re-
verentsíu". — Fram, fram í lieilagt
strið!
- FOKDREIFAR
— Bæjarstjórnin í Reykjavík reyndi
LAUST OG FAST
ANDI LIÐINS TÍMA.
íslendingur birti nú á dög-
unum frásögn eina, sem blaðið
hafði sótt í Akureyrarsögu
Klemenzar Jónssonar. Fjallaði
húri um Möller nokkum kaup
riiahh, serri vafalaust héfur
verið einn af „máttárstólpum“
íhaldsins á þe irri tíð. Yfirleitt
virðist rithöfundum fslendings
hafa verið' tíðförult í gamlar
sögur og forneskjuleg fræði
nú í séinni tíð, og hefur mála-
flutningur blaðsins á stund-
um verið líkastur því að Möll-
er kaupmaður sjálfur og aðrir
öndvegishöldar fyrri aldar hafi
sjálfir gérigið þar um hús og
blásið' lífsandanum í nasir
blaðsins. Önnur skýring er þó
til á þessu fyrirbrigði, hefní-
lega sú, að Sveinn Bjarnason
sé andinn, sem öli vizkan
streyri'iir frá.
MÖLLER KAUPMAöUR OG
lóðAéiganDinn.
En svo aftur sé vikið að frá-
sögn f slendings af Mölier kaup
manni og æruvérðughéitúm
haris, þá liggúr við að mettri
blátt áfram vikni ér þeir hugsa
sér ráðvendni Sjálfstæðisbur-
geisanna hér. Möller kaup-
maður er þeirra fyrirmynd. —
Hann vildi ckki taka sæti í
bæjarstjórn af því áð harin
stýrði verzlun og atvinnufyr-
irtæki í bænum. Þetta þykir
Sjálfstæðishetjunum hér fögur
fyrirmynd, sem og fleira úr
fræðum fyrri aldar. Berja þeir
sér ákaft á brjóst í íslendingi
ög þakka guði sínum fyrit að
þéir skuli vera eins og Möllér
kaupmaður, en ekki eins og
þessir vondu kaupfélagsmenn,
sem nú vilja endiléga í hæjar-
stjótniha, þvert ofari í viíja
þessa framiiðria léiðatljóss. —
Þykir þeim frómú möhnum
það ganga ósvinnu næst, að
starfsmenn kaupfélagsins á
staðnum skúli gerast svo
djarfir að gefa kost á sér í bæj-
arstjórn, Mundi siíkt og hafa
þótt tíðindum sæta, á tíð Möll-
ers kaupriianns. Og víst et um
það, að ekki rekast þeir á,
hagsmunir Sjálfstæðisburgeis-
anna á listanum og bæjarins,
þ. e. a. s. þegar þeir skrifa í
íslending. En hvérnig fer, þeg-
ar lóðaréigandinn Sverrir
Ragnars fét næst að höndla
við bæinn um lóðir? Hvar er
andi hins sáiuga kaupmanns
Möllers þá? Eða þegar togara-
ábyrgð Guðmundar Jörunds-
sónar ber næst á góma? Vérð-
úr hinn góði andi Möllets
kaupmanns þá innan eða utan
dyra í bæjarstjórnarsalnum?
Eða er málinu þannig farið, að
arftakar Möliers í siðgæðis-
vísindunum ætlist til þess
trausts af andstæðingunum,
sem liðsmenn þeirra í ísiend-
ingi kjósa ekki að sýna Fram-
sóknarm.? — Sannleikurinn
í málinu er sá, að Framsókn-
armenn bera það traúst til
þessara tveggja Sjálfstæðis-
manna, að þeir misnoti ekki á
riokkurn hátt aðstöðu sína í
bæjarstjórn og hefur enda
aldrei dottið í hug að drótta
slíku að þeim, Hins vegar
þykir það góð siðfræði í ís-
lendingi, og enda sjálfsögð, í
hverjum kosningaslag, að
drótta hvers konar óhéiðar-
leik að andstæðingunum og
bera þéim a brýn væntanlegá
sviksemi við bæjarfélagið. —
Kannske þykja þetta hyggindi
scm í hag koma, en vafasamt
riiá þo télja það, og má íslend-
irigúr lesa hé túr sín fomu
fraéðí, ef hann ViII firiria sann-
anir fyrir því í sögunni, að
svona málflutningur hafi gef-
izt vel.
ENN VÍLÍA ÞEIR BERA ÓT.
Ekkert lát er enn á því
stefnuskráratriði Sjálfstæðis-
flokksins hér að framfylgja 3.
gréin húsaleigulaganna „með
fullri festú“ eftir kosningar, þ.
e. bera útanbæjarmenn út út
íbúðum. Síðasti íslendingur er
barmafullur af skömmum um
húsaléigunéfnd fyrir að hún
skúíi ekki hafa staðið gegn því
að bærinn fengi að vaxa og at-
hafnalífið að eflast. Birtir
blaðið margar tilvitnanir í
húsaleigulögin til þess að
sanna, að ékki hafa vantað
lagaheimildir til þess að fram-
fylgja þéssari þokkalegu
„sjálfstæðis“-stefnú.
VEHZLUNABMALIN.
Það er athyglisvert, að ekk-
ert hæjarblaðanna nema Dag-
ur hefur rætt um ástandið í
verzlunarmálunuiri nú fyrir
þessar kosningar, og bent á
nauðsyn þess, að endurvekja
samstarf kaupstaðanna, sem
hófst 1948 með kaupstaðaráð-
stefnunni. Skyldi þétta merkja
það, að flokkamir séu ánægðir
með ástandið í verzlunarmál-
unum? Ólíklegt er það. Hitt
mun sönnu nær, að hvorki
Sjálfstæðisflokkurinn né AI-
þýðuflokkurinn séu ginkeyprir
fyrir því að ræða örlög tillagna
kaupstaðaráðstefnunnar, sem
mundu í framkvæmd hafa
gjörbreytt verzlunarástandinu
úti á landi. Og ásiæðan? Ein-
faldlega sú, að Reykjavíkur-
höfðirtgjar þessara flokka
sviku tillögúrnar í atkvæða-
greiðslum í ríkisstjórn og
Fjárhagsráði.
••••••••••••••••
Listi Framsóknarmanna er
B-LISTINN - Kjósið snemma!