Dagur - 07.06.1950, Síða 2

2
D A G U R
Miðvikudaginn 7. júní 1950
Hvers vegna hreyít f jármátistefna?
Grundvöllurinn er styukur
fjárhagur ríkisins.
Þegar það var fullyrt á Alþingi,
að ekki væri hægt að mynda með
sæmilegu móti meirihlutastjórn
lýðræðisflokka, gengu núverandi
stjórnarflokkar til samstarfs,
vegna þess að efnahagsleg af-
koma þjóðarinnar var undir því
komin, að meirihlutastjórn, sem
væri einhvers megnug, færi með
völd í landinu. Núverandi stjórn
hefur gjörbreytt fjámiálastefn-
unni í þá átt að forða ríkissjóði
frá gjaldþroti og peningakerfinu
frá upplausn. Stefnt er markvisst
að lækkun dýrtíðarinnar/
Er betra að veifa röngu tré
en engu?
Stjórnarandstaðan, a. m. k. Al-
þýðuflokkurinn (kommúnistar
hafa enga fjármálastefnu), heldur
því fram, að betra hefði verið
fyrir þjóðina að halda áfi-am upp-
bótarleiðinni í stað þess að lækka
gengið. í rauninni var gengið
þegar lækkað og þess vegna eðli-
legt að lækka skráningu krón-
unnar. Enda sýndi það sig, að
Stefán Jóhanns-stjórnin treysti
sér alls ekki að halda sama gengi
eftir lækkun gengisins á ster-
lingssvæðinu. Svo er og á hitt að
líta, hvemig ríkissjóður hefði ris-
ið undir framhaldandi fram-
kvæmd uppbótarleiðarinnar.
Uppbætur til bátaflotans hefði
orðið yfir 100 millj. kr.
Eftir útreikningana, sem gerðir
voru í vetur, hefðu áframhald-
and.i uppbagtur til bátaútvegsins
þurft að nema 70—90 millj. kr. á
þessu ári. En þá er miðað við
sama útflutningsverðlag og á
seinasta ári. Nú er vitað, að það
verður mun lægra í ár, og þver
veit hvað framundan er í þessum
efnum. Við vitum aðeins, að skip-
pundið af fullverkuðum saltfiski
fór niður fyrir 100.00 kr. á
kreppuárunum.
Togararnir hefðu þurft uppbætuv.
Nýsköpunartogararnir voru að
því komnir að stöðvast, þegar
gengið var lækkað. Meira að
segja Hafnarfjarðarútgerðin var
svo komin, að ráðamenn þar þiðu
gengislækkunarinnar með eftir-
væntingu.
Án hennar hefði rekstur togar-
anna stöðvast, nerna ríkissjóður
hefði verðbætt afurðirnar.Myndu
nokkrir tugir milljóna eflaust
hafa þurft úr ríkissjóði í þær
uppbætur.
Hvað iun síldveiðina?
Það er kunnugt, að síldarúlveg-
urinn gekk svo illa seinasta ár
sérstaklega, að Alþingi sam-
þykkti lög þess efnis, að útvegs-
menn, sem síldveiðar stunduðu,
skyldu um óákveðinn tíma
verndaðir fyrir kröfuhöfum,
þannig, að óheimilt væri að ganga
að eignum þeirra til lúkningar
skulda, jafnvel þótt skuldin væri
tryggð með sjóveðrétti í skipun-
um.
Þó þurfti að sækja um aðstoð
til skilanefndar. Nú hefur verðlag
á síldarafurðunum heldur lækk-
að á erlendum mai’kaði, svo að
ólíklegt er, að útvegsmenn hefðu
getað búizt til síldveiða við sama
verðlag.
Hefði uppbótarleiðin verið far-
in var ekki um annað að ræða, en
að verðbæta síldina. Er sjálfsagt
þýðingarlaust að reyna að geta
upp á, hver útlát ríkissjóður
hefði haft við þær verðbætur.
Uppbótarleiðin hefði kostað
ríkissjóð 150—200 millj. árið 1950.
Af framanrituðu er ljóst, að ef
uppbótaleiðin hefði verið farin
áfram ög með þeim hætti átt að
tryggja áframhaldandi rekstur
sjávarútvegsins, myndi ríkissjóð-
ur hafa þurft að afla til þess 150—
200 millj. kr. á yfifstandandi ári.
Hvaða leiðir hefðu verið valdar
til þess? Væntanlega hefðu toll-
tekjur minnkandi innflutnings
óhófsvarnings hrokkið skammt.
Stórkostlegar toll- og skatthækk-
anir eða skuldasöfnun ríkissjóðs.
Engar venjulegar tekjuöflun-
arleiðir hefðu nægt til að gera
ríkissjóði kleift að greiða svo mik
ið í uppbætur. Að vísu hefði
verið hægt að láta seðladeild
Landsbankans gefa út seðla til
handa ríkissjóði .En slíkt myndi
eyðileggja fjármálakerfið með
öllu.
Vera má, að Amejýkumenn
hefðu viljað lána eða gefa okkur
meira en nú er.
En ætli skuldadagar hefðu ekki
komið, með vöxtum og vaxta-
vöxtum?
Eina Jeiðin var raunar að stór-
hækka tollá og skatta og inn-
heimta fúlgurnar með lögtökum.
Hvað hcfði þyrft að hækka
söluskattinn til að láta haiui gefa
150—200 millj. kr. tykjur?
Álagning söluskattsins á sín-
um tíma var rökstudd með því að
hann ætti að mæta útflutnings-
uppbótunum. En ekki er fjarri
lagi að áætla. að 60% hækkun
hans hefði þurft til að gefa næg-
ar tekjur til þess. Slíkur skattur
eða aðrir auknir tollar og skáttar,
sem hefði þurft til þess að mæta
stói-um vaxandi útgjöldum ríkis-
sjóðs, vegna uppbótanna, hefðu
vissulega reynst þungbærari fyr-
ir almenning en gengislækkunin
og hliðarráðstafanir samfara
henni.
Uppbótarleiðin hlóð skuldunitm
á ríkissjóð.
Þá má og minna á, það, að sl.
þrjú ár nam skuldasöfnun rOcis-
sj.óðs kr. 175 millj. Væutanlega
hefði þurft að greiða þá fúlgu til
baka. En til þess varð ríkissjóður
að hætta hallayekstri.
Ríkissjóður var á gjaldþrots-
barminum.
Reynslan hefu.r nú fært þjóð-
inni heim sanninn um það, að
fjármálastefna nýsköpunai-ár-
anna var háskaleg. Það vaJ' vin-
sælt vei'k og glæsileg auglýsing,
meðan verið var að eyða og sóa.
MINNINGARORÐ UM
Guðrúmi ísleifsdóttur Gunnlaugsson
Fædd 22. júní 1874. — Dáin 9. febr. 1950
BRÉF:
Bílkeyrsla unglinga
hér í bæ
Það má undarlegt heita, að
enginn skuli ennþá hafa ski'ifað
um hegðun bílstjóra þeirra hér í
bænum, sem aka með unglinga,
því að í raun og veru vita flestir
um það. Og af hvei'ju er þagað
yfir því, sem hér gei-ðist í vetur,
þegar bílstjórar lentu í höndum
réttvísinnar fyrir að keyra ungl-
inga á aldrinum 15—17 ái-a fyrir
svo hundruðum króna skipti og
þar að auki höfðu þessir ungl-
ingar vín meðferðis, hvar fengu
þeir það? Munu þessir heiðvirðu
bílstjói-ar ekki hafa haft hönd í
bagga með útvegun á áfenginu?
Og svo er í raun og veru það al-
vai'legasta: Hvar fá þessir ungl-
ingar peninga til að gi'eiða með?
Þótt foreldi'ar séu ekki nógu
vai'kárjr með að láta börn sín
hafa peninga til umi-áða, þá má
næri'i geta, að þeir láta ekki
mörg hundruð krónur til að
kaupa fyrir áfengi og bílkeyi’slu.
Þeir bílstjórar, sem hegða sér
eins og um hefur vei'ið getið hér
að framan, mega vita að þessir
peningar, sem þeir eru að auðga
sig á, ei'u ekki vel fengnir. Hér
verður almenningsálitjð að taka í
taumana og linna e.kki látum fyj'r
en þessi ósómi er niður kveðinn.
Burt með þá bílstjóra úr bíl-
stjórastétt, sem stunda þessa iðju.
Sem betur fer er það fjöldinn af
bílstjórum hér, sem ekki finnst
sér samboðið að stunda þessa
unglingakeyrslu, en meðan stétt-
arbræður þeirra iðka slíkt, er það
smánarbletfur á stétta þeirra. —
Bæjarbúi.
„Gullfoss" á Akíireyri
Hér er komin 'hái'eist gnoð;
hvergi þó að tjaldi voð
stígur hafið stefnuföst,
stikar lygnan sæ og röst,
farmanns augu efst í brú
yfir vaka föst og trú,
Sigli „Gullfoss“ sína leið
sigurför um æfiskeið,
aftur og fram um íslands haf
— óskabarnið — vei-ndað af
guði og öllum englum hans:
Osk er þetta sérhvei's manns.
Grímiu' Sigurðsson.
Brezkir kvikmynda-
tökumenn á ferð hér
Fyrjr helgina komu hér þrír
brezkir kvikmyndatökumenn til
þess að taka myndir af landi og
lýð fyrir stórt erlent kvikmynda-
tökufirma. Ætlunin er að búa til
stutta mynd fi'á íslandi, sem síðar
vei'ður sýnd í kvikmyndahúsum
víða um heim. Bretarnir fóru til
Mývatns á laugardaginn og ætl-
uðu allt.að Dettifossi. Hér í bæn-
um munu þeir taka ýmsar mynd-
ir. Fyrir sunnan tóku þeir mynd-
ir af Bessastöðum og víðar. Einn
úr leiðangi'inum fór með íslenzk-
um togai'a í veiðiför og tekur
myndir í förinni.
Það fornkveðna sannast, að það
er ei-fiðara að gæta fengins fjár
en afla þess.
Hún var fædd að Neðri-Glei'á
í Kræklingahlíð í Glæsibæjar-
hreppi í Eyjafjarðarsýslu á ís-
landi. Foreldi'ar hennar voru þau
heiðurshjónin, ísleifur bóndi
Svanlaugsson og kóna hans Rósa
Ólafsdóttir frá Hvammi við Ak-
ureyri (náskyld hinni alkunnu
Þoi-geirssonsætt í Winnipeg og
víðar), Ólst Guðrún sál. upp með
foreldrum s,ínum þar til að faðir
hennar dó. Hún átti átta systkini,
sem að til aldurs komust, og eru
fjögui’ af þeim á lífi enn: Jósep,
fyrrum bóndi að Tyldringi í
Kræklingahlíð; Sigríður, hús-
freyja á Hesjuvöllum, sömu
'sveit; Anna Mai'ía í Reykjayík og
Mrs. H. C. Jósepsson, Cypi'ess
River, Man.
Fram til tvítugs aldurs mun
Guðiún sál. hafa unnið hjá
bændum í Kræklingahlíð, mest-
megnis á Efi'i-Gleró í þeirri sveit.
1894 giftist hún fyrri manni sín-
um, Jóni Jósefssyni frá Neðri-
Dálksstöðum á Svalbarðsströnd
við Eyjafjöi;ð. Þeirra samvera
vai'ð eigi löng, því að 4. nóv. 1898
drukknaði hann við sjóróðra und
an Krossanesi við Eyjafjörð.
Þeim vai'ð tveggja barna auðið
og heita þau Friðrik og Ólína.
Komu þau til Canada með móð-
ur sinni sumarið 1902, og settust
að í Winnipeg um tíma. Friðrik
féll í fyrri heimsstyi-jöldinni, 2.
sept. 1918, nálægt Ai-ras í Frakk-
landj- Ólína er gift J. Johnson að
735 Home St., Winnipeg.
Guðrún sál. mun hafa 'unnið
við húsvei'k bæði í Winnipeg og
í íslenzku byggðinni í Argyle,
Man., þar til að hún giftist síðari
manni sínum, Sigvalda Bryn-
jólfssyni, Gunnlaugssonar, 8. des.
1908 og var heimili þeij-ra ætið í
þeirri byggð (Ai-gyle) til dauða-
dags. Seinni mann sinn missti
Guðrún 30. jan. 1949 eftir lang-
varandi heilsuleysi. Þeim varð
sjö barna auðið, sem að öll lifa
foi-eldra sína. Þau eru: Halldóra
(Mrs. Mitchell); Baldui, Bryn-
jólfur, bóndi, Holland, Man.; Rósa
(Mrs. Guðnason), Baldur; Val-
gerður (Mrs. Björnsson), Baldur;
Friði'ik, kornkaupmaður, Land-
seer, Man.; Matthías og Hansína,
bæði ógift heima.
Heimili þeirra, Sigvalda og
Guðrúnar, var ætíð gestrisjð
mjög, Jjótt oft væri af skornum
skammti að taka framan af bú-
skaparárum þeirra. Kirkjumál lét
Guðrún sig miklu skipta og var
hún yfir 40 ár með þeim fremstu
í þeirri byggð oð styðja og styrkja
lútei'sku kii'kjuna að Brú í
Argylebyggð.
Mikla ástúð og elsku bar Guð-
rún sál. til íslands ,og mun hún
hafa haft í hyggju að ferðast til
íslands næsta sumar ef heilsa
leyfði. En þar fór sem oft áður að:
(Enginn ræður sínum náttstað
fyrr en allur er). Guðrún sál. var
fremur heilsugóð mestan hluta
ævi sinnar, þar til síðustu tvo
mónuði ævinnar, að hún kenndi
innvortis meinsemdar, og var
tvisvar farið með hana á sjúkra-
hús í Winnipeg á þeim tveimur
mánuðum og dó hún hér á St.
Boniface Hospital, 9. febrúar sl.,
að viðstöddum mörgum börnum
hennar. Var líkið flutt til Baldur,
Man., og jai'ðsett þar 13. febrúar
sl. miklu fjölmenni viðstöddu, og
sýndi það glöggt hvað vinsæl
kona Guðrún sál. var. Séra
Valdimar J. Eylands frá Winni-
peg jarðsöng, og var ræða hans í
alla staði mjög nákvæm og góð,
lýsti hann Guðrúnu sál. og verk-
um hennar sem vert var; séra
Eylands mun hafa vei'ið það allt
vel kunnugt. Hvílir hún nú við
hlið seinni manns síns í grafreit
Baldm-sbæjar.
Feu' þú í friði! Friður Guðs þig
blessi.
J. J.
(Endurprentað úr „Lögbergi“
samkv. beiðni höfundar).
Stofuskápar
Klæðaskápar
Rúmfataskápar
Kommóður
tvær stærðir
Stofuborð
margar teg.
Borðstofuborð
Borðstofustólar
Eldhúsborð
Eldhússtólar
Skrifborð
Skatthol
o. m. fl.
*
Obreytt verð.
Sendum gegn póstkröfu.
Bóistruð húsgögn h.f.
• Hajnarstrati SS.
Sírnar 1491 og 1S5 8.
Tré-rennibekkur
óskast til kaups strax.
A. v. á.